Τρίτη 17 Ὀκτωβρίου 2023

 

 

 

 

Ο Προφήτης Ωσηέ

Прор. Осии.
Фреска. 1547 г. (Дионисиат). Афон
Тзортзи (Зорзис) Фука.
Προφήτης Ωσηέ.
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1547 μ.Χ.
στην Ιερά Μονή Διονυσίου Αγίου Όρους
έργο τού αγιογράφου Τζώρτζη (Ζώρζη) Φουκά.

 

 

Θεὸν τυποῖς μνηστῆρα γῆς πορνευτρίας,
Πόρνῃ συναφθείς, ὃν Προφήτα νῦν βλέπεις.
Ἑβδομάτῃ δεκάτῃ Ὡσηὲ νέκυν κτερέϊξαν.

Βιογραφία

Ο Προφήτης Ωσηέ ήταν γιος του Βεηρεί (ή Bενιή) από τη Γαλεμώθ (ή Bαλεθώμ) της φυλής Ισάχαρ και έζησε τον όγδοο αιώνα προ Χριστού, επί βασιλέων του Ιούδα, Οζίου, Ιωάθαμ, Άχαζ, Έζεκία και του Ισραήλ Ιεροβοάμ Β’. Στην Παλαιά Διαθήκη, είναι ο πρώτος από τους δώδεκα μικρούς λεγόμενους προφήτες.

Прор. Осия.
Фреска. 1312 г. (Ватопед). Афон
Ο Προφήτης Ωσηέ
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1312 μ.Χ.
στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου Αγίου Όρους

 

Святой Пророк Осия.
Фреска монастыря Ватопед на Святой Горе Афон.
Ο Προφήτης Ωσηέ
Τοιχογραφία (Fresco)
στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου Αγίου Όρους

 

 

 

Святой пророк Осия.
Фреска Около 1350 года.
монастыря Высокие Дечаны, Косово, Сербия.
Ο Προφήτης Ωσηέ
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους περίπου 1350 μ.Χ.
στην Ιερά Μονή Βισόκι Ντέτσανι. Κοσσυφοπέδιο. Σερβία

 

 

 

 

 

Месяцеслов-Октябрь. 15 – 17 числа (свт. Савин, прор. Осия, мч. Лонгин, прмч. Лукиан). Фреска церкви Благовещения. Грачаница. Косово. Сербия. Около 1318 г.
Μηνολόγιο-Οκτώβριο 15 έως 17 (Αγ Σαβῖνος, Προφήτης Ωσηέ, Μάρτυς Λογγίνος, Ἱερομάρτυς Λουκιανός…). Τοιχογραφία (Fresco) τοῦ ἔτους 1318 μ.Χ. στήν Ἐκκλησία τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου. Γκρατσάνιτσα, Κοσσυφοπέδιο. Σερβία.

 

 

Прор. Осия.
Миниатюра Минология Василия II. Константинополь. 985 г. Ватиканская библиотека. Рим.
Προφήτης Ὠσηέ.
Μικρογραφία (Μινιατούρα) στό Μηνολόγιο τοῦ Βασίλειος Β ‘. 985 μ.Χ. Κωνσταντινούπολη.

Τώρα εὑρίσκεται στήν Βιβλιοθήκη τοῦ Βατικανοῦ. Ρώμη

 

 

Прор. Осия.
Менологий на 16-19 октября
Византия. Греция; XIV в.; памятник:
Византийский менологий (Byzantine illumination Menologion);
10 x 13 см.; местонахождение: Англия. Оксфорд.
Бодлеанская Библиотека
Προφήτης Ὠσηέ.
Μηνολόγιο 16 -19 Οκτωβρίου
Βυζαντινή Μηνολόγιο τού 14ου αιώνα μ.Χ.
Τώρα ευρίσκεται στην Αγγλία. Οξφόρδη.
Bodleian Βιβλιοθήκη (Bodleian Library)

Икона из пророческого ряда Успенского собора Кирилло-Белозерского монастыря (фрагмент). 1497 г. 68 х 178. Кирилло-Белозерский Музей.
Η Εικόνα (λεπτομέρεια) τής προφητικής σειράς τού έτους 1497 μ.Χ. από τον Καθεδρικό Ναό Κοιμήσεως τής Θεοτόκου τής Ιεράς Μονής Κυρίλλο-Μπελοζέρσκι στήν πόλη Κυρίλλοφ (διοικητικό κέντρο της περιοχής Kirillovsky στην περιοχή Vologda της Ρωσίας)
Τώρα η Εικόνα ευρίσκεται στο Κυρίλλο-Μπελοζέρσκι Μουσείο.

Святой Пророк Осия.
Икона 1509 год. в Софийском соборе в Новгороде.
Иконописцы Лаврентьев Андрей, Дерма Иван Ярцев.
Ο Άγιος Προφήτης Ωσηέ.
Εικόνα τού έτους 1509 μ.Χ.
στον Καθεδρικό Ιερό Ναό τής τού Θεού Σοφίας στο Νόβγκοροντ. Ρωσία Εικονογράφοι Lavrentiev Andrei, Derma Ivan Yartsev.

Ο Ωσηέ ήταν ψυχή γεμάτη από ζήλο για το θείο Νόμο, γι’ αυτό και στο προφητικό του βιβλίο καταγγέλλει ευθέως το λαό του Ισραήλ, που είχε μολυνθεί από την ειδωλολατρία. Οι συμβολισμοί του θεωρούνται δυσεξήγητοι, αλλά σαφέστατα εκδηλώνει την πίστη του στο Σωτήρα Χριστό. Μάλιστα, ο ίδιος ο Κύριός μας χρησιμοποίησε μια σπουδαία φράση του Ωσηέ, προς τους Φαρισαίους (Ματθ. θ’ 3), η οποία λέει: «Ἔλεος θέλω καὶ οὐ θυσίαν καὶ ἐπίγνωσιν Θεοῦ ἢ ὁλοκαυτώματα» (Ωσηέ, στ’ 6). Δηλαδή, λέει ο Θεός μέσω του Ωσηέ: «Προτιμώ την ειρηνική αγάπη σας προς εμένα και όχι τις τυπικές θυσίες, και θέλω να έχετε επίγνωση του θείου θελήματος περισσότερο, παρά τα χωρίς νόημα και ουσία ολοκαυτώματα πού προσφέρετε». Επίσης, φράσεις του Ωσηέ χρησιμοποίησαν και οι Απόστολοι Πέτρος και Παύλος στις επιστολές τους.

Ο Ωσηέ λέγεται ότι έζησε 75 χρόνια, και μετά παρέδωσε στο Θεό τη δίκαια ψυχή του.

Минея – Октябрь (фрагмент). Икона. Русь. Начало XVII в. Церковно-Археологический Кабинет Московской Духовной Академии.
Μηναῖο – Οκτώβριος (τεμάχιο). Εἰκονίδιο στίς ἀρχές τοῦ 17ου αἰώνα μ.Χ. στήνἘκκλησία καί τό Αρχαιολογικό Μουσεῖο τῆς Θεολογικῆς Ἀκαδημίας τῆς Μόσχας .

 

Осия пророк. Центральный неф. Северная стена северного прохода.; Италия. Венеция. Собор Святого Марка; XII в.; местонахождение: Италия. Венеция, Собор Святого Марка; Местоположение: Неф
Ωσηέ ο προφήτης τού 12ου αιώνα μ.Χ. στο κεντρικό κλίτος. Ο βόρειος τοίχος του βόρειου κλίτους. στον Άγιο Μάρκο Βενετία Ιταλία.

 

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Θεῖον ἔσοπτρον, τοῦ Παρακλήτου, ἐχρημάτισας, σοφὲ Προφῆτα, τᾶς σεπτᾶς ἐκφαντορίας δεχόμενος, ὅθεν ἐν κόσμῳ μελλόντων τὴν πρόγνωσιν, ὥσπερ φωτὸς λαμπηδόνας ἐξήστραψας. Ὠσηὲ ἔνδοξε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἠμὶν τὸ μέγα ἔλεος.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος β’.
Τοῦ Προφήτου σου Ὡσηὲ τὴν μνήμην, Κύριε ἑορτάζοντες, δι’ αὐτοῦ σε δυσωποῦμεν· Σῶσον τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Κάθισμα
Ἦχος α’. Τὸν τάφον σου Σωτὴρ.
Ὑπέκλινας τὸ οὖς, τῷ λαλοῦντι Προφήτα, καὶ πάντων μυηθείς, τῶν μελλόντων τὴν γνῶσιν, Χριστοῦ προεσήμανας, παρουσίαν τὴν ἔνθεον· ὅθεν σήμερον, τὴν Παναγίαν σου μνήμην, ἑορτάζοντες, τὸν Λυτρωτὴν ἀνυμνοῦμεν, τὸν σὲ μεγαλύναντα.

 

ΑΠΟ ΤΟ ΡΩΣΙΚΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ

(μετάφραση Google)

Миниатюра из Толкований на Книги пророков В 12. Византия. Конец X – начало XI века. Национальная библиотека. Турин. Италия.
Μικρογραφία από το σχόλιο σχετικά με το Βιβλίο των Προφητών 12. Βυζαντίου. Τέλος 10ου – η αρχές του 11ου αιώνα μ.Χ.στην Εθνική Βιβλιοθήκη. Τορίνο. Ιταλία.

КРАТ­КОЕ ЖИ­ТИЕ ПРО­РО­КА ОСИИ

Свя­той про­рок Осия про­ис­хо­дил из ко­ле­на Ис­са­ха­ро­ва. Он жил в IX в. до Рож­де­ства Хри­сто­ва в цар­стве Из­ра­иль­ском и был совре­мен­ни­ком свя­тых про­ро­ков Ис­а­ии, Ми­хея и Амо­са. В то вре­мя мно­гие его со­пле­мен­ни­ки, за­быв Ис­тин­но­го Бо­га, по­кло­ня­лись идо­лам. Свя­той про­рок Осия сво­и­ми муд­ры­ми на­став­ле­ни­я­ми вновь об­ра­щал их к древ­не­му бла­го­че­стию. Об­ли­чая без­за­ко­ния жи­те­лей Из­ра­и­ля, про­рок воз­ве­щал им ве­ли­кие бед­ствия от ино­пле­мен­ни­ков и пе­ре­се­ле­ние в плен ас­си­рий­ский….

An 18th-century Russian icon of the prophet Hosea (Iconostasis of Transfiguration Church, Kizhi monastery, Karelia, Russia).
Μια ρωσική εικόνα του 18ου αιώνα του προφήτη Ωσηέ (Εικονοστάσιο της Μεταμορφώσεως Εκκλησίας, μοναστήρι Kizhi, Καρελία, Ρωσία).

ΣΥΝΤΟΜΟΣ ΒΙΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ ΩΣΗΕ

Ο Προφήτης Ωσηέ ήρθε από τη φυλή του Ισσάχαρ. Έζησε στο ΙΧ αιώνα. Π.Χ. στο βασίλειο του Ισραήλ και ήταν σύγχρονος των αγίων προφητών Ησαΐα, Micah και Amos. Ενώ πολλοί από τους συμπατριώτες του, ξεχνώντας τον αληθινό Θεό, λάτρευαν είδωλα. Οι Προφήτης Ωσηέ σοφή διδασκαλία του τους έφερε πάλι πίσω στην αρχαία ευσέβεια. Εκθέτοντας τις ανομίες των κατοίκων του Ισραήλ, ο προφήτης διακήρυξε να τους τη μεγάλη αγωνία των αλλοδαπών και επανεγκατάστασης των Ασσυρίων σε αιχμαλωσία. Σχεδόν χίλια χρόνια πριν από τον ερχομό του Σωτήρα Αγίου Προφήτη από την έμπνευση του Αγίου Πνεύματος προέβλεψε ότι σταματά τη θυσία της Παλαιάς Διαθήκης και δεν θα είναι η ιεροσύνη Aaronic ( Ωσηέ 3: 5. ) Και αυτό θα εξαπλωθεί σε όλη τη γη την αληθινή γνώση του Θεού ( Ωσηέ 2 :. 20 ). Είπε ο Ωσηέ και ο Χριστός, ότι θα επιστρέψουν από την Αίγυπτο ( Ωσηέ 11 :. 1? Πρβλ Ματ 2: 15 ), Η τρίτη μέρα αναστηθεί ( Ωσηέ 6. ? Πρβλ 1 Κορ 15: 4. ) και να ξεπεράσουν το θάνατο ( Ωσηέ 13: 14 ? πρβλ 1 Κορ 15 :. 54-55 ). Οι προφητείες των ιερών Ωσηέ συγκαταλέγεται στα βιβλία της Αγίας Γραφής. Η προφητική διακονία του Αγίου Ωσηέ διήρκεσε περισσότερο από 60 χρόνια. Σε ώριμη ηλικία πέθανε την εμπνευσμένη προφήτη, αφιέρωσε τη ζωή του στο θέλημα του Θεού.

 

ΠΛΗΡΗΣ ΒΙΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ ΩΣΗΕ

Ο Προφήτης Ωσηέ, ο γιος του Μπίρι, καταγόταν από τη φυλή του Ισσάχαρ, [1] . Ενώ πολλοί από τους ανθρώπους του Ισραήλ αναχώρησε από τον αληθινό Θεό, και να ξεχάσουμε καλές πράξεις και τα θαύματά του, λάτρευαν είδωλα. Αλλά Ωσηέ, είναι θεοφοβούμενος άνθρωπος, υπηρέτησε τον ένα αληθινό Θεό που δημιούργησε τον ουρανό και τη γη, που τους έφερε από την Αίγυπτο με ισχυρό χέρι.Ωσηέ προέτρεψε τους ανθρώπους που έχουν πέσει μακριά από την αλήθεια, και σοφός παραινέσεις του τους έφερε και πάλι στο πατρικό ευσέβεια.
Με την έμπνευση του Αγίου Πνεύματος Ωσηέ προφήτευσε πολλά για το λαό του Ισραήλ. Εκθέτοντας τις ασεβείς κατοίκους του βασιλείου του Ισραήλ, που τον προέβλεψε μεγάλη αγωνία για τον εχθρό, την επανεγκατάσταση των κρατουμένων Ασσυρίων και στη συνέχεια το χειρισμό τους στο Θεό [2] .Προέβλεψε τη διανομή των αληθινή γνώση του Θεού σε όλη τη γη ( Ωσηέ 2 :. 20 .. Μέση Ιερ 31 :. 34 ), η λήξη της Ααρωνική ιερατείου και των θυσιών της Παλαιάς Διαθήκης ( Ωσηέ 3: 5 ), καθώς και για την επιστροφή από την Αίγυπτο μωρό Ιησού [3] και την ανάσταση τριήμερο του [4] , και η νίκη επί του θανάτου [5] . Όλες αυτές οι προφητείες που καταγράφονται Osieyu στο βιβλίο του, που αποτελείται από 14 κεφάλαια. Όπως είχε μιλήσει από το Άγιο Πνεύμα, όλες αυτές οι προφητείες είναι μεταξύ των άλλων εμπνευσμένα βιβλία της Αγίας Γραφής.
Ο προφήτης Ωσηέ έζησε για πολλά χρόνια [6] και πέθανε στην ώριμη ηλικία των 820 χρόνων πριν από τον Χριστό, και θάφτηκε στην ειρήνη στη γη τους.

σημειώσεις
[1] Ο προφήτης Ωσηέ ζούσαν στο βασίλειο του Ισραήλ και Ωσηέ προφήτευσε κατά τις ημέρες του Ιωθάμ, Άχαζ και Εζεκία, – οι βασιλιάδες του Ιούδα και Ιεροβοάμ κατά τη διάρκεια του ΙΙ-η ημέρα, ο βασιλιάς του Ισραήλ ( Ωσηέ 1: 1 ). Από τις λεγόμενες δευτερεύουσες προφήτες ήταν σύγχρονοί του Micah και Amos? από τα μεγάλα – Ησαΐας. Σύμφωνα με τις οδηγίες Αγ. Εφραίμ , Δωροθέα και των Θεοφανείων , ο προφήτης Ωσηέ ήταν ένας ντόπιος Veelmofa, την πόλη από τη φυλή του Ισσάχαρ.
[2] Η προφητεία του Ωσηέ περιέχει: 1) η έκθεση των σύγχρονων ασέβεια, την ειδωλολατρία και την ηθική διαφθορά, και την καταγγελία των συνδικαλιστικών οργανώσεων των Εβραίων με ειδωλολατρικά έθνη, με την ελπίδα της αντοχής τους και να καλέσει σε μετάνοια και τη μεταρρύθμιση?2) η απειλή των Ασσυρίων αιχμαλωσία? 3) πρόβλεψη της άνεσης με την απελευθέρωση από την αιχμαλωσία και τον ερχομό του βασιλείου του Μεσσία, η οποία είναι, σύμφωνα με την παιδική ηλικία του λαού, εκπροσωπούμενη από τον τρόπο της επίγειας μεγαλείο.
[3] Η προφητεία του την επιστροφή του Μεσσία από την Αίγυπτο είναι στο Κεφάλαιο 11. Ωσηέ.Απαριθμώντας τη χάρη Του για τους Εβραίους, ο Κύριος λέει: «Από την Αίγυπτο κάλεσα τον γιο μου» ( Ωσηέ 11 :. 1 ). Στο χώρο αυτό υποδεικνύει την Ευαγγελιστής Ματθαίος, όταν λέει, «θα μπορούσε να εκπληρωθεί αυτό που ειπώθηκε από τον Κύριο μέσω του προφήτη, λέγοντας: Από την Αίγυπτο κάλεσα τον γιο μου» ( Κατά Ματθαίον 2 :. 16 ). Πώς το έκανε ο εβραϊκός λαός ήταν ένα είδος Μεσσία, και ιδιωτικές εκδηλώσεις στη ζωή των ανθρώπων που πήραν αντιπροσωπευτικά μεσσιανική σημασία. Εβραίοι εγκαταστάθηκαν στην Αίγυπτο για να ξεφύγουν από την πείνα με τον Jacob. Όταν είχε περάσει ο κίνδυνος, οι Εβραίοι απομακρύνθηκαν από εκεί από τον Θεό για το σκοπό του στην Παλαιστίνη. Έτσι, ο Μεσσίας-Χριστός αποσύρθηκε, εξ ορισμού, ο Θεός, στην Αίγυπτο για να ξεφύγει από την οργή του Ηρώδη. Όταν ο κίνδυνος έχει περάσει, για τον θάνατο του Ηρώδη, ο Μεσσίας κλήθηκε από τον Θεό από την Αίγυπτο στην Παλαιστίνη, για να εκπληρώσει τον σκοπό του εδώ.
[4] Το βάρος της τριήμερης ανάσταση του Μεσσία περιέχεται στο κεφάλαιο 6 του βιβλίου. επανάσταση.Ωσηέ. Σε 1 Κορινθίους Αποστ. Ο Παύλος θεωρεί ότι αυτά τα πράγματα η προφητεία με το αναστημένο Χριστό, όταν λέει ότι ο Χριστός «ανέστη την τρίτην ημέραν κατά τας γραφάς» ( 1 Κορινθίους 15:4 ).
[5] Στο Ωσηέ 13 :. 14, ο προφήτης που πραγματοποιήθηκε ιδέα (σε μορφή ερώτησης) της κόλασης αδυναμίας ενώπιον του Θεού: «Από τη δύναμη του τάφου θα τους λυτρώσει από τον θάνατο εξαγοράσει το θάνατό τους, όπου είναι σου κεντρίζει κόλαση πού είναι η νίκη σου.!;!;» ο απόστολος Παύλος λέει: «Όταν το φθαρτό έχει ντυθεί με άφθαρτο, και το θνητόν τούτο ενδυθή αθανασίαν, τότε το ρητό που γράφεται θα γίνει πραγματικότητα:.!?!? θάνατος κατάπιε το θάνατο νίκη που είναι το κεντρί σου κόλαση πού είναι η νίκη σου» ( 1 Κορ 15 :. 54-55 ) . Έτσι, η εκπλήρωση της προφητείας ο απόστολος αναφέρεται στο τελικό θρίαμβο επί του θανάτου από την ημέρα της γενικής ανάσταση των νεκρών.
[6] Το βάρος του υπουργείου Ωσηέ διήρκεσε πάνω από 60 χρόνια.

The Prophet Hosea, by Duccio di Buoninsegna, in the Siena Cathedral (c. 1309-1311)
Ο Προφήτης Ωσηέ, από Duccio di Buoninsegna, στον καθεδρικό ναό της Σιένα (γ. 1309-1311)

 

 

 

Ανακομιδή του Ιερού Λειψάνου

του Αγίου και Δικαίου Λαζάρου

 

Αἴρουσα Χριστοῦ τῷ φίλῳ Πόλις πύλας,
«Λάζαρε δεῦρο» χριστομιμήτως λέγει.

Όπως γνωρίζουμε από την Καινή Διαθήκη ήταν ο φίλος του Χριστού και τον οποίο ανάστησε.

Αυτός λοιπόν πήγε στην Κύπρο, όπου χειροτονήθηκε από τους Αγίους Αποστόλους, επίσκοπος Κιτίου και δίδασκε το λόγο του Θεού. Αφού επί πολλά χρόνια ποίμανε θεάρεστα το ποίμνιο του Χριστού, απεβίωσε ειρηνικά, κάνοντας πολλά θαύματα.

Μετά από πολλά χρόνια, το 890 μ.Χ., ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Λέων ο ΣΤ’, αφού έκτισε μεγαλόπρεπο Ναό και Μοναστήρι στο όνομα του Αγίου και Δικαίου Λαζάρου, έδωσε διαταγή και ανακομίστηκε το Ιερό λείψανο του Αγίου, από την πόλη των Κιτιαίων, στον προαναφερθέντα Ναό στην Κωνσταντινούπολη.

Βλέπε επίσης και στις 4 Μαΐου όπου συνεορτάζεται η ανακομιδή αύτη του δικαίου Λαζάρου, με την ανακομιδή του λειψάνου της Aγίας Mαρίας της Mαγδαληνής.

 

 

2. Ο άγιος Λάζαρος

 

Και ο Λάζαρος όμως δεν είναι πρόσωπο άγνωστο στην αρχαία Εκκλησία ή πιθανώς μυθικό, αναφερόμενο μόνο στη γνωστή διήγηση του θανάτου και της ανάστασής του, αλλά προσωπικότητα με γνωστή πορεία, που δεν έπαψε να αναγνωρίζεται και να τιμάται ως άγιος από τους χριστιανούς ανεξάρτητα από την ευαγγελική διήγηση.

Για την ακρίβεια, η αγιολογική παράδοση της Εκκλησίας παρέχει την πληροφορία ότι ο άγιος Λάζαρος, επειδή στοχοποιήθηκε από τους αρχιερείς των Ιουδαίων λόγω της ανάστασής του, η οποία ενίσχυσε την πίστη πολλών στο Χριστό (Ιω. 12, 9-11), αναχώρησε από την Παλαιστίνη και μετοίκησε στην Κύπρο και συγκεκριμένα στο Κίτιο. Εκεί τον συνάντησαν οι απόστολοι Παύλος και Βαρνάβας κατά την πρώτη τους αποστολική περιοδεία και τον χειροτόνησαν επίσκοπο Κιτίου. Παρέμεινε στη θέση αυτή 18 χρόνια και εκοιμήθη περί το 63 μ.Χ. σε ηλικία 60 ετών.

Οι Πράξεις των αποστόλων δεν αναφέρουν συνάντηση του Λαζάρου με τους αποστόλους κατά την επίσκεψή τους στην Κύπρο. Φυσικά το ταξίδι στην Κύπρο συνοψίζεται σε λίγους στίχους (Πράξεις 13, 1-13) με αφήγηση ενός μόνον επεισοδίου, εκείνου που αφορά στον Ελύμα το μάγο. Πάντως αναφέρουν ότι ταξίδεψαν από τη Σαλαμίνα στην Πάφο και η διαδρομή αυτή διέρχεται από το Κίτιο. Επίσης καταθέτουν ότι αργότερα ο Βαρνάβας, μαζί με τον ανιψιό του και μετέπειτα ευαγγελιστή Μάρκο, επέστρεψε στην Κύπρο (Πράξεις 15, 39), χωρίς να μας λένε τον ακριβή προορισμό τους, ούτε ποιον είδαν ή τι έπραξαν εκεί. Και πολύ νωρίτερα, αμέσως μετά το λιθοβολισμό του αγίου Στεφάνου, βλέπουμε να μετοικίζουν χριστιανοί από την Παλαιστίνη στην Κύπρο, τη Φοινίκη και την Αντιόχεια της Συρίας, για να διαφύγουν από τους Ιουδαίους, εξαπλώνοντας όμως παράλληλα το μήνυμά τους (Πράξεις 11, 19)· έχει γραφεί ότι η αναχώρηση του αγίου Λαζάρου ίσως έγινε τότε, αν και κατά τη γνώμη μου το πιθανότερο είναι να έφυγε μόνος, αμέσως μετά το θείο πάθος ή λίγο μετά την ίδρυση της Εκκλησίας, αν ειδικά ο ίδιος συνέχιζε να αποτελεί στόχο.

Αν και οι βυζαντινές πηγές των πρώτων αιώνων επίσης δεν μας πληροφορούν ρητά για το γεγονός, όμως τα αρχαιολογικά τεκμήρια είναι ισχυρότερα.

Την παράδοση για τη ζωή και τον δεύτερο θάνατο (κοίμηση) του αγίου Λαζάρου γνωρίζει και αναφέρει τον 4ο αιώνα μ.Χ. ο άγιος Επιφάνιος, επίσκοπος Κωνσταντίας (Σαλαμίνος) της Κύπρου: «αλλά και εν παραδόσεσιν εύρομεν ότι τριάκοντα ετών ην τότε ο Λάζαρος, ότε εγήγερται. μετά δε το αναστήσαι αυτόν τον κύριον άλλα τριάκοντα έτη έζησε, και ούτω προς κύριον εξεδήμησε. κοιμηθείς δε εκλίθη μετά σεμνού ονόματος» (Πανάριον, 3.76 – βλ. εδώ, σελ. 368). Ο άγιος Επιφάνιος, όπως είπαμε, ήταν επίσκοπος Σαλαμίνος της Κύπρου, πλησίον του Κιτίου, άρα το πιθανότερο είναι ότι μεταφέρει την πληροφορία από την κυπριακή παράδοση, στην εποχή του δε ο τάφος του αγίου Λαζάρου προφανώς ήταν γνωστός, με την παλαιοχριστιανική βασιλική επάνω του (το ναό δηλαδή) σε λειτουργία. «Ο άγιος Επιφάνιος χρημάτισε Επίσκοπος στη Σαλαμίνα της Κύπρου για τριάντα έξι χρόνια (367 – 403). Το ότι γνωρί­ζει από την παράδοση (“εν παραδόσεσιν εύρομεν”) πόσα χρόνια έζησε ο άγιος Λάζαρος, τούτο σημαίνει ότι ήταν έντονη μεταξύ του χριστιανι­κού λαού της Κύπρου για τρεις και πλέον αιώνες η πίστη περί εγκατάστασης και διαβίωσης του Λαζάρου στη νήσο» (Παρασκευά Αγάθωνος, Ο άγιος Λάζαρος ο Τετραήμερος, Λευκωσία 1997, σελ. 27).

Μια έμμεση μαρτυρία, πάλι από τον 4ο αι., μας δίνει η λεγόμενη Κλήμεντος των Πέτρου επιδημιών κηρυγμάτων επιτομή, κεφ. ΧΧ, όπου, κατονομαζόμενος ανάμεσα σε διάφορους μαθητές του Κυρίου, ο άγιος Λάζαρος χαρακτηρίζεται «ιερεύς»: «Ακόμη, περί τούτου, ομιλούν θερμότατα και αι Κλημέντιοι Επιτομαί, αι οποίαι μας παραδίδουν και την εξής περίεργον είδησιν: “Λάζαρος ο ιερεύς, ον ανέστησεν εκ νεκρών τε­τραήμερον ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός”, αναφερομένην, προφανώς, εις την μετά την ανάστασιν του Λαζάρου αποστολικήν του διακονίαν, ως πρώ­του Επισκόπου της Χριστ. Εκκλησίας της Κύπρου» (αρχιμανδρίτου Ευθυμίου Ελ. Ελευθεριάδου, Λάζαρος ο Φίλος του Χριστού, εκδ. Ευσέβεια, σελ. 255 – σχετικώς βλ. εδώ).

Από τους Έλληνες και ξένους ιστορικούς, που συνέγραψαν Ιστορία της Εκκλησίας της Κύπρου, «ο John Hackett είναι εκείνος που μας παρέχει τις περισσότερο αξιόλογες πληροφορίες, οι οποίες φθάνουν μέχρι και τους αποστολικούς χρόνους. Στο κεφάλαιο “Αρχαίαι ειδήσεις περί των Επισκόπων”, αναφέρεται στον Πλίνιο, ο οποίος έγραψε ιστορία δεκα­πέντε χρόνια μετά την εισαγωγή του χριστιανισμού στην Κύπρο (γύρω στο 61). Ο Πλίνιος μνημονεύει τα ονόματα δεκαέξι πόλεων που υπήρχαν τότε στο νησί. Η περίοπτη θέση των πόλεων τούτων και το γε­γονός ότι οι εκκλησιαστικές υποδιαιρέσεις ακολουθούσαν την πολιτική διοίκηση δίνουν το δικαίωμα, γράφει ο ιστορικός, να συμπεράνουμε πως των χριστιανικών κοινοτήτων των πόλεων αυτών προήδρευαν Επίσκοποι. Το Κίτιο συμπεριλαμβάνεται μεταξύ των δεκαέξι πόλεων. Στο κεφάλαιο για την Επισκοπή Κιτίου γράφει ότι η εκλογή της πόλεως για έδρα Επισκόπου “ήτο αναμφιβόλως σχεδόν σύγχρονος προς αυτήν την εισαγωγήν του χριστιανισμού εις την νήσον”. Στη συνέχεια ο άγιος Λάζαρος αριθμείται ως ο πρώτος Επίσκοπος Κιτίου» (Παρ. Αγάθωνος, ό.π., σελ. 33, με παραπομπή στο J. HACKETT, Ιστορία της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Κύπρον κατά μετάφρασιν και συμπλήρωσιν Χ. Παπαϊωάννου, τόμ. Β΄, Πειραιάς 1927, σ. 12).

***

Τι έδειξε η αρχαιολογική σκαπάνη;

Στο σημείο του τάφου του αγίου Λαζάρου υπήρχε χώρος λατρείας της εποχής των διωγμών, αλλά αργότερα ιδρύθηκε μια βασιλική. Το 649 μ.Χ. οι Άραβες κατέλαβαν την Κύπρο και, κατά τα φαινόμενα, η βασιλική καταστράφηκε και στη συνέχεια αντικαταστάθηκε με έναν μικρό ναό [5]. Ο τάφος ανακαλύφθηκε ξανά τον 9ο αιώνα και αποκαλύφθηκε η λάρνακα, στην οποία είχε τοποθετηθεί το σώμα του, από την οποία η περιοχή έλαβε το όνομα Λάρνακα, με το οποίο είναι γνωστή σήμερα. Στη λάρνακα υπήρχε η επιγραφή «Λάζαρος ο τετραήμερος και φίλος του Χριστού». Η γλώσσα της επιγραφής ήταν η εβραϊκή[6]. Αυτό σημαίνει ότι επρόκειτο για την αρχική λάρνακα του αγίου, υπόθεση που ενισχύεται και από την εβραϊκού τύπου (όπως χαρακτηρίστηκε) ταφή που ανακαλύφθηκε το 1972.

Είναι αξιοσημείωτο ότι η επιγραφή συμφωνεί με τη διήγηση του ευαγγελίου περί αναστάσεως. Αν επρόκειτο για την αρχική λάρνακα, είναι παλαιότερη από τη συγγραφή του κατά Ιωάννην και συνιστά μαρτυρία ανεκτίμητη. Και αν όμως έγινε ανακομιδή των λειψάνων σε μεταγενέστερο χρόνο και τοποθετήθηκαν σε δεύτερη λάρνακα (όμως όσο περνούν τα χρόνια, τόσο μειώνεται η πιθανότητα μη ελληνικής επιγραφής), είναι σημαντικό ότι η επιγραφή ετέθη στον ίδιο τον τόπο όπου έζησε και κοιμήθηκε ο άγιος, ήταν ο επίσκοπος της τοπικής Εκκλησίας και γνωστός σε όλους τους χριστιανούς.

Τον 9ο αι. μ.Χ. έγινε ανακομιδή των λειψάνων του, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 899 ή το 900 μ.Χ. από τον αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ΄ το Σοφό, το δε γεγονός αυτό εορτάζεται στην Ορθόδοξη Εκκλησία στις 17 Οκτωβρίου. Ο αυτοκράτορας οικοδόμησε στον ίδιο χώρο τον μεγαλοπρεπή ναό που σώζεται σήμερα αφιερωμένος στη μνήμη του, ενώ στην Κωνσταντινούπολη έφερε τα ιερά λείψανα σε μια ιδιαίτερη ιερά μονή αφιερωμένη στον άγιο Λάζαρο και στη συνέχεια τα τοποθέτησε σε έναν δεύτερο ναό, τα εγκαίνια του οποίου εορτάζονται στις 4 Μαΐου. Η μεταφορά περιγράφεται σε δύο πανηγυρικούς λόγους που εκφώνησε μπροστά στο ιερό λείψανο ο μητροπολίτης Καισαρείας Αρέθας (Επιβατήριος επί τοις τιμίοις λειψάνοις Λαζάρου, ά Λέων ο φιλόχριστος βασιλεύς εϰ Κύπρου μετήνεγϰεν και Έϰφρασις πομπης ιεράς ην Λέων ο ευσεβής βασιλεύς επί τοις τιμίοις λειψάνοις πεποίηται Λαζάρου του Χριστού φίλου, ότε πρώτως αυτά εϰ Κύπρου μετήνεγϰεν).

Για την πορεία των ιερών λειψάνων μετά την άλωση της ΚΠολης από τους Σταυροφόρους το 1204 και στη συνέχεια από τους Τούρκους το 1453, βλ. στο άρθρο του γράφοντος «Η παρουσία του αγίου Λαζάρου στον Ευαγγελισμό Λαγκαδά», εδώ. Σήμερα, σύμφωνα με ενδείξεις, τα λείψανα του αγίου βρίσκονται στην περιοχή του χωριού Ευαγγελισμός Λαγκαδά, όπου μεταφέρθηκαν από τη Μικρά Ασία και για την εύρεσή τους διεξάγονται σχετικές έρευνες[7].

Στις 23 Νοεμβρίου 1972, κατά τις εργασίες για την αναπαλαίωση του ναού της Λάρνακας από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, ανακαλύφθηκε κάτω από την αγία τράπεζα μία σαρκοφάγος, στην οποία φυλασσόταν ένα κασελάκι με οστά (μέρος της κάρας και των κνημών) και έφερε την επιγραφή «Φιλίου». Η επιγραφή αυτή φαίνεται να παραπέμπει στον άγιο Λάζαρο, ως φίλο του Χριστού (φιλίου = φιλικού, αγαπημένου), πράγμα που επιβεβαιώνεται από τη θέση της κάτω από την αγία τράπεζα, που αρμόζει στον άγιο του ναού και ιστορικό ηγέτη της τοπικής Εκκλησίας, ιδίως αν ολοκλήρωσε την επίγεια ζωή του με μαρτυρικό θάνατο.

Βεβαίως υπάρχει και η άποψη ότι δεν πρόκειται για τον άγιο Λάζαρο, αλλά για πρόσωπο άγνωστο σ’ εμάς, του οποίου το όνομα ήταν Φίλιος, όνομα που απαντάται στον αιγαιακό χώρο, αλλά και στην Κύπρο, από την αρχαιότητα [8]. Αν και για το θέμα του άρθρου μας δεν αλλάζει κάτι (η πρώτη σαρκοφάγος, η ανακομιδή επί Λέοντος και η συνεχής λατρευτική παρουσία στο σημείο είναι αρκετά τεκμήρια), πρέπει να συμφωνήσουμε με τους Κυπρίους αδελφούς μας ότι η αυθεντικότητα των λειψάνων ενισχύεται, τόσο από τη θέση όπου φυλάσσονταν εντός του ναού (και μάλιστα σαν να επείχαν θέση εγκαινίων της αγίας τράπεζας, στην οποία δεν είχαν τοποθετηθεί άλλα λείψανα), όσο και από το συλλογισμό ότι ο αυτοκράτορας Λέων είναι απίθανο να ίδρυσε έναν τόσο μεγαλοπρεπή ναό – προορισμένο εμφανώς να αναδείξει την τιμή του φερώνυμου αγίου στον τόπο της ταφής του – και όμως να αφαίρεσε εξ ολοκλήρου τα ιερά του λείψανα και να τα πήρε μαζί του εκτός Κύπρου, χωρίς ν’ αφήσει έστω ένα μικρό μέρος τους σ’ αυτόν.

Για τα λείψανα εντός της σαρκοφάγου η εφημερίδα Ταχυδρόμος της ελληνικής κοινότητας της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου, στο φύλο της Τετάρτης 29 Νοεμβρίου 1972, έγραψε: «Τα οστά ήταν τυλιγμένα με ταινίες από φλούδες δένδρων. … Λόγω αντιδράσεων όμως είχαν μεταφερθή [στην Κωνσταντινούπολη επί Λέοντος] μερικά οστά, ενώ τα υπόλοιπα μαζί με τα άγια σάβανα, είχαν τοποθετηθή σε σαρκοφάγο και είχε κτισθή ναός. Η ανακάλυψις θεωρείται μεγάλης επιστημονικής αξίας, δεδομένου ότι τα λείψανα ήσαν τυλιγμένα με λωρίδες κορμού δένδρου, δεμένες “χιαστί”, όπως συνηθίζετο από τους Εβραίους και τους Αιγυπτίους. Δεδομένου ότι ο Λάζαρος ήταν εβραϊκής καταγωγής συμπεραίνεται ότι τα λείψανα ανήκουν σ’ αυτόν, βάσει και των ιστορικών στοιχείων που υπάρχουν».

Η πληροφορία για ταινίες από φλοιούς δέντρων επαληθεύτηκε μετά από επικοινωνία μας με τον π. Σπυρίδωνα Σταυρή, εφημέριο του ναού του αγίου Λαζάρου της Λάρνακας, τον οποίο ευχαριστούμε θερμά[9].

Στην κρύπτη που βρίσκεται κάτω από το χώρο του ιερού οι ανασκαφές αποκάλυψαν μαρμάρινες σαρκοφάγους και κιβωτιόσχημους τάφους ελληνιστικής και ρωμαϊκής προελεύσεως, που επαναχρησιμοποιήθηκαν στα χριστιανικά χρόνια (βλ. παραπάνω, σημ. 9). Η κρύπτη αυτή, κατά τους αρχαιολόγους, λειτουργούσε ως χώρος λατρείας κατά την περίοδο των διωγμών (ένα είδος κατακόμβης προφανώς) [10].

Συνεπώς στο χώρο ταφής του αγίου Λαζάρου υπάρχει αδιάσπαστη συνέχεια χριστιανικής λατρείας, από την εποχή των διωγμών (με την κατακόμβη της κρύπτης) ως τα πρώτα βυζαντινά χρόνια (με την παλαιοχριστιανική βασιλική), την εποχή της αραβοκρατίας και κατόπιν στους μέσους χρόνους, με τον περικαλή ναό του αυτοκράτορα Λέοντα, ο δε Λάζαρος είναι πρόσωπο ιστορικά επιβεβαιωμένο με ισχυρά τεκμήρια.

(https://www.oodegr.com/oode/grafi/kd/lazaros_1.htm)

 

 

Ο Άγιος Λάζαρος, ο επονομαζόμενος τετραήμερος και φίλος του Χριστού, έζησε τριάντα χρόνια ακόμα μετά την ανάστασή του -θεωρείται ότι ήταν ήδη τριάντα χρονών όταν αναστήθηκε από τον Κύριο- και τελεύτησε στην Κύπρο ως πρώτος επίσκοπος Κιτίου.

“ἀλλὰ καὶ ἐν παραδόσεσιν εὕρομεν ὅτι τριάκοντα ἐτῶν ἦν τότε ὁ Λάζαρος, ὅτε ἐγήγερται. μετὰ δὲ τὸ ἀναστῆσαι αὐτὸν τὸν κύριον ἄλλα τριάκοντα ἔτη ἔζησε, καὶ οὕτω πρὸς κύριον ἐξεδήμησε.” (Άγιος Επιφάνιος Κυπρου, Πανάριον, 3.77)

Σύμφωνα με ιστορικές βυζαντινές πηγές, ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Λέοντας Στ΄ο Σοφός, ζήτησε από τους Κιτιείς το λείψανο του Αγίου Λαζάρου. Πράγματι, οι Κιτιείς παρέδωσαν στη βασιλική αντιπροσωπεία μέρος ως φαίνεται του λειψάνου και ο Αυτοκράτορας ως αντίδωρο, έκτισε με αυτοκρατορική χορηγία τον περίλαμπρο ναό του Αγίου Λαζάρου γύρω στις αρχές του 10ου αιώνα.

Γεώργιος Κωδινός ή και ψευδο-Κωδινός, Πάτρια Κωνσταντινουπόλεως

Η μεταφορά μέρους του ιερού λειψάνου του Αγίου από το Κίτιον στην Κωνσταντινούπολη, έγινε κατά το έτος 899/900. Η εκκλησία γιορτάζει το γεγονός αυτό στις 17 Οκτωβρίου. Η μεταφορά περιγράφεται σε δύο πανηγυρικούς λόγους που εκφώνησε μπροστά στο ιερό λείψανο ο Μητροπολίτης Καισαρείας Αρέθας (Ἐπιβατήριος ἐπὶ τοῖς τιμίοις λειψάνοις Λαζάρου, ἃ Λέων ὁ φιλόχριστος βασιλεὺς ἐϰ Κύπρου μετήνεγϰεν και Ἔϰφρασις πομπῆς ἱερᾶς ἣν Λέων ὁ εὐσεβὴς βασιλεὺς ἐπὶ τοῖς τιμίοις λειψάνοις πεποίηται Λαζάρου τοῦ Χριστοῦ φίλου, ὅτε πρώτως αὐτὰ ἐϰ Κύπρου μετήνεγϰεν). Από τους λόγους αυτούς μαθαίνουμε ότι το ιερό λείψανο μεταφέρθηκε από τη Χρυσούπολη [που βρίσκεται απέναντι από την Κωνσταντινούπολη στη ασιατική πλευρά] στην Αγία Σοφία, με τη συνοδεία του αυτοκράτορα Λέοντα που ηγείτο μεγαλοπρεπούς πομπής, και τοποθετήθηκε σε ναό στο όνομα του Αγίου, που έκτισε για τον σκοπό αυτό ο Λέων.

Μέρος του λειψάνου του Αγίου βρέθηκε τυχαία στις 23 Νοεμβρίου 1972 εντός ξύλινης θήκης σε μαρμάρινη λάρνακα που φέρει εξωτερικά την επιγραφή «ΦΙΛΙΟΥ» [από το όνομα Φίλιος], κάτω από τα θεμέλια του Ναού του Αγίου Λαζάρου στη Λάρνακα. Φαίνεται ότι οι Κιτιείς δεν είχαν παραδώσει όλο το λείψανο στους βασιλικούς απεσταλμένους, αλλά μέρος από αυτό. Το ιερό λείψανο μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη μαζί μάλλον με την παλιά λάρνακα.

Ο Ταχυδρόμος της Αιγύπτου, Τετάρτη 29 Νοεμβρίου 1972.

Σύμφωνα με μία ενδιαφέρουσα παράδοση, το ωμοφόριο του Αγίου Λαζάρου το είχε πλέξει η ίδια η Παναγία και του το έδωσε κατά την επίσκεψή της στην Κύπρο, αφού προηγουμένως είχε το πλοίο της προσαράξει στο Άγιον Όρος λόγω θαλασσοταραχής.

Διαδεδομένη είναι επίσης και η παράδοση που θέλει τον Άγιο Λάζαρο να μην (χαμο)γελά ποτέ κατά τη διάρκεια της δεύτερης ζωής του λόγω της στεναχώριας και ανησυχίας από το θέαμα των αλύτρωτων ψυχών που είχε δει κατά τη διάρκεια της τετραήμερης παραμονής του στον Άδη.
Η μορφή του εμφατικά αγέλαστου Λαζάρου με τα γκριζοάσπρα μαλλιά και τη μυστηριώδη, ανήσυχη ματιά στην προσκυνηματική εικόνα που βρίσκεται στο βόρειο μέρος του εικονοστάσιου του Ιερού Ναού του Αγίου Λαζάρου στη Λάρνακα -έργο ίσως του ζωγράφου Συμεών του Πρωτοϊερέα που έζησε τον 17ο αιώνα, αποδίδει ίσως αυτήν την παράδοση.

Η προσκυνηματική εικόνα του Αγίου Λαζάρου στον Ιερό Ναό του Αγίου Λαζάρου
στη Λάρνακα της Κύπρου. Έργο ίσως του ζωγράφου Συμεών του Πρωτοϊερέα
που έζησε τον 17ο αιώνα.

Η προσκυνηματική εικόνα του Αγίου Λαζάρου στον Ιερό Ναό του Αγίου Λαζάρου στη Λάρνακα της Κύπρου.
Έργο ίσως του ζωγράφου Συμεών του Πρωτοϊερέα που έζησε τον 17ο αιώνα (λεπτομέρεια).

 

1. Η νέα λειψανοθήκη

Η λειψανοθήκη με τα λείψανα του Αγίου Λαζάρου. Ιερός Ναός του Αγίου Λαζάρου στη Λάρνακα.

Η λειψανοθήκη με τα λείψανα του Αγίου Λαζάρου. Ιερός Ναός του Αγίου Λαζάρου στη Λάρνακα.

Η λειψανοθήκη με τα λείψανα του Αγίου Λαζάρου. Ιερός Ναός του Αγίου Λαζάρου στη Λάρνακα.

Η λειψανοθήκη με τα λείψανα του Αγίου Λαζάρου. Ιερός Ναός του Αγίου Λαζάρου στη Λάρνακα.

Η λειψανοθήκη με τα λείψανα του Αγίου Λαζάρου. Ιερός Ναός του Αγίου Λαζάρου στη Λάρνακα.

 

2. Η κάρα

Η κάρα του Αγίου Λαζάρου. Ιερός Ναός του Αγίου Λαζάρου στη Λάρνακα.

3. Η παλιά λειψανοθήκη

Η παλιά λειψανοθήκη με τα λείψανα του Αγίου Λαζάρου. Ιερός Ναός του Αγίου Λαζάρου στη Λάρνακα.

 

 

4. Η σαρκοφάγος του Αγίου Λαζἀρου

Η σαρκοφάγος, όπου βρέθηκε η μικρή ξύλινη θήκη με τα λείψανα του Αγίου Λαζάρου.
Ιερός Ναός του Αγίου Λαζάρου στη Λάρνακα.

(https://www.vimaorthodoxias.gr/theologikos-logos-diafora/kypros-ta-leipsana-toy-agioy-lazaroy-sti-larnaka/)

 

Ο Αρέθας, αρχιεπίσκοπος Καισαρείας (10ος αιώνας)

169 εκφώνησε έναν επιβατήριο

λόγο170, με αφορμή την μετακομιδή των λειψάνων του αγίου Λαζάρου, επισκόπου

Κιτίου, από την Κύπρο στην Κωνσταντινούπολη (17 Οκτωβρίου), η οποία

πραγματοποιήθηκε μετά από εντολή του αυτοκράτορα Λέοντα Στ΄ του Σοφού (886 –

912) :«Ἐπιβατήριος ἐπὶ τοῖς τιμίοις λειψάνοις Λαζάρου, ἃ Λέων ὁ φιλόχριστος βασιλεὺς ἐκ

Κύπρου μετήνεγκεν»171. Ο λόγος αυτός αντιστοιχεί σε μία διεξοδικότερη ἔκφρασις της

πανηγυρικής λιτανείας με την ευκαιρία της ανακομιδής του λειψάνου, που επίσης έγραψε

ο λόγιος αρχιεπίσκοπος Καισαρείας:«Τοῦ αὐτοῦ ἔκφρασις πομπῆς ἱερᾶς ἣν Λέων ὁ εὐσεβὴς

βασιλεὺς ἐπὶ τοῖς τιμίοις λειψάνοις πεποίηται Λαζάρου τοῦ Χριστοῦ φίλου, ὅτε πρώτως αὐτὰ ἐκ

Κύπρου μετήνεγκεν»172. Oι δύο λόγοι, ουσιαστικά, μπορούν να θεωρηθούν, σύμφωνα με

τον Hunger173 ως εγκώμια στον αυτοκράτορα Λέοντα Στ΄ τον Σοφό, στην αυλή του

οποίου ο λόγιος αρχιεπίσκοπος Καισαρείας εξεφώνησε τους παραπάνω λόγους.

Το προοίμιο της ἐκφράσεως περιέχει μια σειρά ρητορικών ερωτήσεων με τις οποίες ο

ρήτορας επιχειρεί τον έπαινο του αγίου Λαζάρου (11, 5 – 12, 6). Το κύριο μέρος

περιγράφει την υποδοχή του λειψάνου και την απόδοση τιμών από τον ίδιο τον

αυτοκράτορα (12,7 – 13, 31), την παλλαϊκή συμμετοχή στην μεταφορά του λειψάνου και

την εναπόθεση του στον ομώνυμο ναό της Κωνσταντινούπολης (13, 32 – 16,6). Το

εγκώμιο – ἔκφρασις κλείνει με την τυπική δέηση του Αρέθα στον άγιο Λάζαρο να

προστατεύει τους κατοίκους της Κωνσταντινούπολης και με την παράκληση προς τον

αυτοκράτορα174 να παραβρεθεί στην τελετή των εγκαινίων του ναού (16, 7 – 22).

 

169 Για τον Αρέθα Καισαρείας βλ. Beck, Kirche, 591 – 594· Σ. Κουγέας, Ο Καισαρείας Αρέθας και το έργον

αυτού, Αθήναι 1913· P. Karlin – Hayter, New Arethas texts for the historical study of the ‘ Vita Euthymii’,

Byzantion 31 (1961) 273 – 307· Fr. Halkin, L’ Éloge des trois confessereurs d’ Édesse par Aréthas de

Césarée στο Recherches et documents d’ hagiographie byzantine, [Subsidia Hagiographica 51], Bruxelles

1971, 211 – 216· R. J. H. Jenkins, – B. Laourdas, Eight Letters of Arethas on the Fourth Marriage of Leo the

Wise, Ελληνικά 14 (1956) 293 – 372· ODB, I, 163· Lexicon des Miittelalters, Ι, 920· Lemerle, Ο Πρώτος

Βυζαντινός Ουμανισμός, 237 – 280· J. Bidez, Arethas de Césarée, éditeur et scholiaste, Byzantion 9 (1934)

391 – 408· Wilson, Οι λόγιοι στο Βυζάντιο, Αρέθας, 159 – 177· Kazhdan, History, ΙΙ: Εloquence around

900: The «School» of Photios, 75 – 84· Sideras, Die byzantinischen Grabreden, 101 – 103. 170 Ο επιβατήριος λόγος είναι μια χαιρετιστήρια προσφώνηση κατά την άφιξη ή την επιστροφή από τα ξένα,

όπως τον όρισε ο Μένανδρος ( Περὶ ἐπιδεικτικῶν, 94, [378], 1 – 3). 171 βλ. Αρέθας Καισαρείας, Scripta minora, αρ. 58, 6 – 10 (κριτική έκδοση του λόγου)· Jenkins – Laourdas –

Mango, Nine orations, 5 και 20 – 22 (το κείμενο)· Hunger, Βυζαντινή Λογοτεχνία, Α΄, 199, 233· ODB, I,

163· Beck, Kirche, 594. 172 βλ. Αρέθας Καισαρείας, Scripta minora, αρ. 59, 11 – 16 (κριτική έκδοση του λόγου)· Jenkins – Laourdas

– Mango, Nine orations, 5 – 11 και 22 – 25 (το κείμενο)· Hunger, Βυζαντινή Λογοτεχνία, Α΄, 199, 233. 173 Hunger, Βυζαντινή Λογοτεχνία, Α΄, 199. 174 «ἴδοιμέν σε καὶ κατὰ ταύτην τὴν κυρίαν τῶν ἐγκαινίων ἡμέραν, οὗ τῷ θείῳ τούτῳ κάλλιστόν τε καὶ

μεγαλοπρεπέστατον ἐτεμενίσω ναὸν, φαιδρῶς μὲν ἑορτάζοντα, χαρμόσυνον δὲ διακείμενον,

ἱεροτελεστικῶς τε τὴν ὄντως τοῦ θεοῦ κιβωτὸν τῷ ἑαυτῆς καταπαύοντα οἴκῳ καὶ τοὺς ἀξίους ἀπὸ τῶν

οὕτω παρὰ τοῦ κράτους ὑμῶν τετιμημένων μισθοὺς κομιζόμενον νῦν τε καὶ εἰς τὴν ἐκεῖθεν βασιλείαν»

(Αρέθας Καισαρείας, Scripta minora, αρ. 59, 16, 15 – 21)

(http://ikee.lib.auth.gr/record/112532/files/Stergioulis.pdf)