Τρίτη 12 Νοεμβρίου 2024

 

 

 

ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ 

ΙΩΑΝΝΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

Συμεών τοῦ Μεταφραστοῦ

(σελίδες 895 – 966 )

 

 

 

Ο Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων Αρχιεπίσκοπος Αλεξανδρείας

 

Свт. Иоанн.
Феофан Критский и Симеон. Фреска церкви свт. Николая.
Монастырь Ставроникита. Афон. 1546 год.
Αγιος Ιωάννης. .
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1546 μ.Χ.
στο Παρεκκλήσιο τού Αγίου Νικολάου.
τής Ιεράς Μονής Σταυρονικήτα. Αγίου Όρους
έργο τών αγιογράφων Θεοφάνη τού Κρήτα και τού Συμεών

 

Свт. Иоанн.
Фреска. Сербия.
Άγιος Ιωάννης .
Τοιχογραφία (Fresco) στην Σερβία

Свт. Иоанн.
Фреска. Сербия.
Άγιος Ιωάννης .
Τοιχογραφία (Fresco) στην Σερβία

 

 

 

Ἰωάννης πένησι δοὺς καὶ σκορπίσας,
Ὢ ποῖα Χριστῷ νῦν παρεστὼς λαμβάνει!
ᾬχετο ἀκτεάνων δυοκαιδεκάτῃ Ἐλεητής.

Βιογραφία

Ο Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων γεννήθηκε στην Αμαθούντα της Κύπρου (η Αμαθούς, ήταν η σημερινή Παλαιά Λεμεσός). Ήταν γιος του άρχοντα Επιφανίου και της Ευκοσμίας και έζησε στα χρόνια του Βασιλιά Ηρακλείου (615 μ.Χ.).

вятитель Иоанн Милостивый, Патриарх Александрийский.
Фреска. Кипр.
Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων Αρχιεπίσκοπος Αλεξανδρείας
Τοιχογραφία (Fresco) στην Κύπρο

Служба Отцов
(фрагмент). Фреска соборной церкви Богородицы. Студеница. Сербия. 1208 – 1209 годы.
Άγιος Ιωάννης.
Τοιχογραφία (Fresco) μεταξύ τών ετών 1208 – 1209 μ.Χ.
στον Καθεδρικό Ναό τής Παναγίας
τής Ιεράς Μονής Στουντένιτσα. Σερβία.

 

Святитель Иоанн Милостивый, Патриарх Александрийский.
Фреска церкви Святых Апостолов в Пече, Косово, Сербия.
1260 – 1263 годы
Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων Αρχιεπίσκοπος Αλεξανδρείας
Τοιχογραφία (Fresco) μεταξύ τών ετών 1260 – 1263 μ.Χ.
στον Ιερό Ναό των Αγίων Αποστόλων στο Πεκ,
Κοσσυφοπέδιο, Σερβία.
(Pech (Pech, Pec) είναι μια πόλη στη Σερβία , στην αυτόνομη επαρχία του Κοσσυφοπεδίου και στο Metohija. Βρίσκεται στην όχθη του ποταμού Pecska-Bistrica, ανάμεσα στα βουνά Prokletie και Mokra. Ο πληθυσμός είναι 95 190 άτομα (2006). Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού είναι οι Αλβανοί. Στους 13-18 αιώνες. – η έδρα σέρβων επισκόπων και πατριαρχών, το κέντρο της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας)

 

Святитель Иоанн Милостивый, Патриарх Александрийский.
Фреска монастыря Сливница, XVII век.
Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων Αρχιεπίσκοπος Αλεξανδρείας
Τοιχογραφία (Fresco) τού 17ου αιώνα μ.Χ.
στην Ιερά Μονή Σλινίτσα. Σκόπια

 

Όταν μεγάλωσε, νυμφεύθηκε και απέκτησε παιδιά, τα οποία ανέτρεψαν με τη σύζυγό του σαν αληθινοί χριστιανοί γονείς. Γρήγορα, όμως, η γυναίκα του και τα παιδιά του πέθαναν. Ο Ιωάννης είχε μεγάλη περιουσία και του έγιναν πολλές προτάσεις να κάνει καινούργια οικογένεια. Όμως τις απέρριψε όλες, απαντώντας: «Νομίζω, προς όλους είμαι οφειλέτης. Και δεν το νομίζω μόνο. Είμαι. Διότι οι χριστιανοί έχουμε αλληλεγγύη. Δεν το λέει ο Παύλος; Εἴμεθα μέλη ἀλλήλων. Αφού, λοιπόν έχω τη δυνατότητα να δώσω στους αδελφούς μου, άρα είμαι και υποχρεωμένος να δώσω. Να γιατί εργάζομαι και δε θα πάψω να το κάνω. Η περιουσία μου δεν μπορεί να είναι ανώτερη απ’ αυτά τα χρέη μου».

Святители Николай, Иоанн Милостивый, Василий Исповедник. Икона (таблетка). Новгород. Конец XV в. 24 х 19. Из Софийского собора. Новгородский музе
Οι Άγίοι Νικόλαος, Ιωάννης ο Ελεήμων, Βασίλειος ο Ομολογητής. Εικονίδιο τού τέλους τού 15ου αιώνα μ.Χ. από τον Καθεδρικό Ναό τής Αγίας Σοφίας. καί τώρα στο Νόβγκοροντ Μουσείο . Ρωσία

 

Свтт. Григорий Неокесарийский Чудотворец, Иоанн Милостивый. Икона. Греция. До 1577 г. 47 х 32. Монастырь Дионисиат (Афон).
Άγιοι Γρηγόριος Νεοκαισαρείας ο Θαυματουργός και Ιωάννης ο Ελεήμων. Εικονίδιο τού 1577 μ.Χ.. στην Ιερά Μονή Διονυσίου Αγίου Όρους

Για τη λαμπρότητα της ζωής του, ο Ιωάννης έγινε αρχιεπίσκοπος Αλεξανδρείας. Διέπρεψε σαν πνευματική λυχνία στην πατριαρχεία πολλά χρόνια και έκανε πολλά θαύματα. Επειδή δε μοίραζε πλουσιοπάροχα στους φτωχούς την ελεημοσύνη ονομάστηκε Ελεήμων. Είχε καταστεί τόσο σεβάσμιος, ώστε και αυτοί οι ειδωλολάτρες τον σέβονταν. Τελικά, ειρηνικά παρέδωσε την μακάρια ψυχή του στο Θεό το 620 μ.Χ.

Και είναι μακάρια η ψυχή του, διότι ο Κύριος λέει: «Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοὶ ἐλεηθήσονται» ( Ευαγγέλιο Ματθαίου, ε’ 7). Μακάριοι, δηλαδή, είναι οι ευσπλαχνικοί στη δυστυχία του πλησίον, διότι αυτοί θα ελεηθούν από το Θεό.

Свт. Иоанн.
Миниатюра Минология Василия II. Константинополь. 985 г. Ватиканская библиотека. Рим.
Άθλησις Αγίου Ιωάννου τού Ελεήμονος.
Μικρογραφία (Μινιατούρα) στό Μηνολόγιο τοῦ Βασίλειος Β ‘. 985 μ.Χ. Κωνσταντινούπολη.
Τώρα εὑρίσκεται στήν Βιβλιοθήκη τοῦ Βατικανοῦ. Ρώμη

 

Иоанн Милостивый, патриарх Александрийский, свт. (12 ноября)
Менологий на 9 – 12 ноября
Византия. Греция; XIV в.; памятник:
Византийский менологий (Byzantine illumination Menologion);
10 x 13 см.; местонахождение: Англия. Оксфорд.
Бодлеанская Библиотека
Άθλησις Αγίου Ιωάννου τού Ελεήμονος.
Μηνολόγιο 9 – 12 Νοεμβρίου
Βυζαντινή Μηνολόγιο τού 14ου αιώνα μ.Χ.
Τώρα ευρίσκεται στην Αγγλία. Οξφόρδη.
Bodleian Βιβλιοθήκη (Bodleian Library)

 

 

Ι Ε Ρ Α  Λ Ε Ι Ψ Α Ν Α 

Λειψανοθήκη με απότμημα τής κάρας τού Αγίου Ιωάννου τού Ελεήμονος, Πατριάρχου Αλεξανδρείας.
Η λειψανοθήκη πιστευόταν αρχικά ότι περιείχε την κάρα του Ευαγγελιστού Ιωάννου
ή και του αποστόλου Παύλου (αργότερα).
Η τελική απόδοση στον Άγιο Ιωάννη τον Ελεήμονα έγινε το 1751.
Κατασκευάστηκε στο Σπλιτ στα τέλη του 13ου αιώνα.
Σπλιτ, θησαυρός του Καθεδρικού.

Απότμημα Λειψάνου τού Αγίου Ιωάννου τού Ελεήμονος
στην Ιερά Μονή Μεγάλου Σπηλαίου Καλαβρύτων

Ἀπολυτίκιον 
Ἦχος πλ. δ’.
Ἐν τῇ ὑπομονῇ σου ἐκτήσω τὸν μισθόν σου Πάτερ, Ὅσιε, ταῖς προσευχαῖς ἀδιαλείπτως ἐγκαρτερήσας, τοὺς πτωχοὺς ἀγαπήσας, καὶ τούτοις ἐπαρκέσας· Ἀλλὰ πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, Ἰωάννη Ἐλεῆμον μακάριε, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

 

Свт. Иоанн. Фрагмент иконы “Избранные святые”. Новгород. Начало XV в.
Άγιος Ιωάννης. Ένα τμήμα του εικονιδίου “Επιλεγμένα Αγίων” στις αρχές τού 15 αιώνα μ.Χ. Novgorod. Ρωσία

Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ’. Τὴν Σοφίαν καὶ Λογον.
Ἐλεήμονα γνώμην ἀναλαβών, εὐσυμπάθητος ὤφθης προσεπαρκῶν, πτωχοῖς ἐνδεέσι τε, Ἰωάννη θεόπνευστε, διὰ τοῦτο κλῆσιν, τῇ πράξει κατάλληλον, παρὰ πάντας μάκαρ, Ἁγίους ἐπλούτησας· ὅθεν ὁ δοτὴρ σε, τοῦ ἐλέους μεγάλως, θεόφρον ἠλέησε, καὶ φαιδρῶς κατελάμπρυνεν, Ἱεράρχα πανόλβιε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ, τὴν Ἁγίαν μνήμην σου.

 

Минея – Ноябрь (фрагмент). Икона. Русь. Начало XVII в. Церковно-Археологический Кабинет Московской Духовной Академии.
Μηναῖο – Νοέμβριος (τεμάχιο). Εἰκονίδιο στίς ἀρχές τοῦ 17ου αἰώνα μ.Χ. στήνἘκκλησία καί τό Αρχαιολογικό Μουσεῖο τῆς Θεολογικῆς Ἀκαδημίας τῆς Μόσχας .

 

Κοντάκιον
Ἦχος β’. Τὰ ἄνω ζητῶν.
Τὸν πλοῦτον τὸν σόν, ἐσκόρπισας τοῖς πένησι, καὶ τῶν οὐρανῶν, τὸν πλοῦτον νῦν ἀπείληφας, Ἰωάννη πάνσοφε· διὰ τοῦτο πάντες σε γεραίρομεν, ἐκτελοῦντες τήν μνήμην σου, τῆς ἐλεημοσύνης ὦ ἐπώνυμε.

 

Ὁ Οἶκος
Ἴδιον κάλλος ἐνθεὶς τῇ ψυχῇ σου, τὴν γνησίαν ἀγάπην, καὶ τὴν ὡραίαν συμπάθειαν, κόρην ὡραίως κεκοσμημένην, τὴν ἐλεημοσύνην, κλάδοις ἐλαίας ἐν τῇ νυκτὶ ἀψευδῶς, Ἰωάννη ἑώρακας, ἱλαρῶς σοι φθεγγομένην. Ἐὰν κτήσῃ με φίλην καὶ σύνοικον, ἄξω σε ἐνώπιον τοῦ Βασιλέως Χριστοῦ, καὶ πεισθείς, τοῦ σκοποῦ οὐ διήμαρτες, τῆς ἐλεημοσύνης ὦ ἐπώνυμε.

 

Μεγαλυνάριον
Ἐλεημοσύνης ὁ ποταμός, ὁ τῆς εὐσπλαγχνίας, διανέμων ἐπιρροάς, καὶ καταπιαίνων, ἀπόρων τὰς καρδίας, ὁ μέγας Ἰωάννης, ὑμνολογείσθω μοι.

 

Ο Όσιος Νείλος ο Ασκητἠς

 

 

Αἴγυπτον ἄρδει Νεῖλος, ἀλλὰ καὶ κτίσιν.
Λόγῳ κατάρδει, καὶ θανών, Νεῖλος μέγας.

 

Βιογραφία

Για τον Όσιο Νείλο, αναφέραμε στο βιογραφικό σημείωμα του γιου του Θεοδούλου, που η μνήμη του γιορτάζεται την 14η Ιανουαρίου.

Αλλά ο Σ. Ευστρατιάδης στο Αγιολόγιο του γράφει και τα εξής: «Οὗτος ἦν διάσημος ἐν λόγοις καὶ ἐν ἀξιώματι, ἔπαρχος Κωνσταντινουπόλεως καὶ εὐσεβέστατος, ζῶν ἐπὶ τῆς ἐποχῆς Θεοδοσίου τοῦ Μεγάλου (379 – 395) [εἰκάζω μᾶλλον ἐπὶ Θεοδοσίου τοῦ Β´ (408 – 450)], κατὰ δὲ τὸν Συναξαριστὴν Νικόδημου (οὐχὶ ὀρθῶς) ἐπὶ Μαυρικίου (582 – 602)· συζευχθεὶς μετὰ γυναικὸς ἀπέκτησε τέκνα δυό, ἓν ἄῤῥεν καὶ ἓν θήλυ· ἀλλὰ ἄσβεστον ζῆλον ἔχων πρὸς τὴν μοναχικὴν πολιτείαν, κατέπεισε τὴν σύζυγον αὐτοῦ νὰ ἐγκαταλείψωσι τὴν Κωνσταντινούπολιν καὶ ἦλθον εἰς Ἄλεξανδρειαν ἐκεῖ διεχωρίσθησαν ἀπ᾿ ἀλλήλων, καὶ ἡ μὲν γυνὴ ἔλαβε μεθ᾿ ἑαυτῆς τὸ θυγάτριον, ὁ δὲ Νεῖλος τὸν υἱὸν αὐτοῦ Θεόδουλον, μεθ᾿ οὗ ἀπῆλθεν εἰς τὸ ὄρος Σινᾶ πρὸς ἄσκησιν ἀλλ᾿ ἐκεῖ ἐπιπεσόντες βάρβαροι ἀπήγαγαν μεταξὺ ἄλλων καὶ τὸν υἱὸν αὐτοῦ, διὰ τὸν ὁποίον ἔκλαιε καὶ ἐθρήνει πικρῶς (ἴδ. Ἀββάδες τριάκοντα ὀκτὼ οἱ ἐν Σινᾶ, Ἰανουαρ. 14). Εἰς τὴν ἐρημικὴν ἐκείνην ἀνάπαυσιν ἠσχολήθη εἰς συγγραφὰς ἀσκητικῶν ἔργων, μαρτυρούντων τὴν σοφίαν αὐτοῦ καὶ τὸν πρὸς ἄσκησιν ἔρωτα. Ἐν νηστείαις καὶ προσευχαῖς διαβιώσας, ἐκοιμήθη ἐν εἰρήνῃ. Τὰ ἱερὰ αὐτοῦ ὀστᾶ μετακομίσθησαν ὑπὸ τοῦ βασιλέως Ἰουστίνου (518 – 527) καὶ κατετέθησαν ἐν τῷ ναῷ τοῦ ἀποστόλου Παύλου ἐν τῷ Ὀρφανοτροφείῳ κάτωθεν τοῦ θυσιαστηρίου. Ἂν τοῦτο ἀληθεύῃ, ἡ τοῦ Συναξαριστοῦ πληροφορία, ὅτι ἐπὶ Μαυρικίου ἤκμασε, δὲν στηρίζεται».

Святой Преподобный Нил Постник, Синайский.
Фреска XVI век.
соборного храма Великой Лавры Св. Афанасия на Афоне.
Иконописец Феофан Критский.
Όσιος Νείλος.
Τοιχογραφία (Fresco) τού 16ου αιώνα
στην Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας Αγίου Αθανασίου Αγίου Όρους
έργο τού αγιογράφου Θεοφάνη τού Κρήτα

 

Прп. Нил.
Фреска. 1547 г.
Афон (Дионисиат).
Тзортзи (Зорзис) Фука.
Όσιος Νείλος.
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1547 μ.Χ.
στην Ιερά Μονή Διονυσίου Αγίου Όρους
έργο τού αγιογράφου Τζώρτζη (Ζώρζη) Φουκά

 

Прп. Нил.
. Фреска . Начало XIV в.
церкви Успения Богородицы в Протате. Афон
Мануил Панселин
Όσιος Νείλος.
Τοιχογραφία (Fresco) αρχή τού 14ου αιώνα μ.Χ.
από τον Μανουήλ Πανσέληνο
στον Καθεδρικό Ναό τού Πρωτάτου Καρυές Άγιον Όρος

 

Прп. Нил.
Фреска. 1388 – 1389 годы.
Церковь св. Андрея на Треске . Сербская Православная Церковь.
Όσιος Νεἰλος.
Τοιχογραφία (Fresco) μεταξύ τών ετών 1388-1389 μ.Χ.
στην Εκκλησία τού Αποστόλου Ανδρέα
(που βρίσκεται στον ποταμό. Treske κοντά στα Σκόπια)
της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.

 

Прпп. Кириак Отшельник и Нил Синайский.
Фреска 1552 г.
монастыря св. Павла. Афон.
Οι Όσιοι Κυριάκος ο Ερημίτη και Νείλος .
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1552 μ.Χ.
στην Ιερά Μονή του Αγίου Παύλου Αγίου Όρους

 

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. δ’.
Ταῖς τῶν δακρύων σου ῥοαῖς, τῆς ἐρήμου τὸ ἄγονον ἐγεώργησας, καὶ τοῖς ἐκ βάθους στεναγμοῖς, εἰς ἑκατὸν τοὺς πόνους ἐκαρποφόρησας, καὶ γέγονας φωστήρ, τῇ οἰκουμένῃ λάμπων τοῖς θαύμασι, Νεῖλε Πατὴρ ἡμῶν, Ὅσιε, Πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

 

Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ.
Τὰς φρυγανώδεις τῶν παθῶν τῶν ἐκ τοῦ σώματος, ἐπαναστάσεις τιμητικῶς Νεῖλε Μακάριε, ἐν ἀγρύπνῳ σου συνέκοψας ἱκέσιᾳ. Ἀλλ᾽ ὡς ἔχων παῤῥησίαν πρὸς τὸν Κύριον, ἐκ παντοίων μὲ κινδύνων ἐλευθέρωσον, ἵνα κράζω σοι, Χαίροις Πάτερ παγκόσμιε.

Богородица и преподобные Синая. Икона (фрагмент). Византия. Начало XIII в. 51.4 х 75.3. Собрание монастыря святой Екатерины на Синае.
Αγιοι Σινά. Εικονίδιο (τεμάχιο) στις αρχές τού 13ου αιώνα από την Συλλογή της Μονής της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά.

 

Минея – Ноябрь (фрагмент). Икона. Русь. Начало XVII в. Церковно-Археологический Кабинет Московской Духовной Академии.
Μηναῖο – Νοέμβριος (τεμάχιο). Εἰκονίδιο στίς ἀρχές τοῦ 17ου αἰώνα μ.Χ. στήνἘκκλησία καί τό Αρχαιολογικό Μουσεῖο τῆς Θεολογικῆς Ἀκαδημίας τῆς Μόσχας .

Ὁ Οἶκος
Τίς σου τῶν ἐπιγείων, ἐξισχύσειε, Νεῖλε, εἰπεῖν τῆς πολιτείας τὰ ἆθλα, καὶ τοῦ βίου σου τοὺς ἀμέτρους μόχθους, καὶ πολλοὺς κόπους σου, οὓς ἐπὶ γῆς ὡς ἄσαρκος ἐτέλεσας; ἀλλ’ ὅμως ἴδε, οὕτω σοι κράζω·

Χαίροις, Θεοῦ ποταμὲ χαρίτων, χαίροις, Χριστοῦ διδαγμάτων πλημμύρα.
Χαίροις, τῆς σοφίας κρατὴρ καὶ τῆς γνώσεως, χαίροις, ἀθανάτων φυτῶν τὸ γεώργιον.
Χαίροις δόγμα πρακτικώτατον θεοπνεύστων λογίων, χαίροις, νόμου ἐμπειρότατε θεοσδότου ἑρμηνεύς.
Χαίροις, τοῦ νοουμένου Παραδείσου φυτουργέ, χαίροις, τῆς παρθενίας φυλακτήριον μέγα.
Χαίροις, τερπνὴ κιθάρα τοῦ Πνεύματος, χαίροις, παθῶν ῥιζοτόμος μάχαιρα.
Χαίροις, ἀνδρῶν δικαίων τὸ ἔρεισμα, χαίροις, πιστῶν γηγενῶν ὁ προστάτης.
Χαίροις, Πάτερ παγκόσμιε.