Σάββατο 25 Ἰανουρίου 2020

 

 

 

 

 

Το δεξί χέρι του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου

 

 

 

 

 

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος –
β’ τέταρτο 18ου αι. μ.Χ. –
Ιερά Mονή Σίμωνος Πέτρας, Άγιον Όρος

Θεοῦ γινώσκειν ὀρθοδόξως οὐσίαν,
Χριστιανοῖς λεγάτον ἐκ Γρηγορίου.
Εἰκάδι Γρηγόριος Θεορρήμων ἔκθανε πέμπτῃ.

Βιογραφία
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος γεννήθηκε το 329 μ.Χ. στην Αριανζό, κωμόπολη της Καππαδοκίας, από τον Γρηγόριο, επίσκοπο Ναζιανζού (1η Ιανουαρίου) και την Νόννα (5 Αυγούστου). Έχει δύο αδέρφια: τον Καισάρειο (βλέπε 9 Μαρτίου) και τη πασίγνωστη για την ευσέβειά της αδερφή Γοργονία (βλέπε 23 Φεβρουαρίου).

Στη Ναζιανζό, διδάσκεται τη στοιχειώδη εκπαίδευση, ενώ τη μέση στη Καισάρεια, όπου γνωρίζεται με το συμμαθητή του Μέγα Βασίλειο (βλέπε 1 Ιανουαρίου). Έπειτα, πηγαίνει κοντά σε περίφημους διδασκάλους της ρητορικής στη Παλαιστίνη και στην Αλεξάνδρεια και, τέλος, στα Πανεπιστήμια της Αθήνας. Οι σπουδές του διήρκεσαν 13 ολόκληρα χρόνια (από 17 έως 30 ετών).

Μετά τις σπουδές στην Αθήνα ο Γρηγόριος επιστρέφει στη πατρίδα του μονολότι του πρόσφεραν έδρα Καθηγητή Πανεπιστημίου. Εκεί, ο πατέρας του, επίσκοπος Ναζιανζού, τον χειροτονεί πρεσβύτερο. Αλλά ο Άγιος Γρηγόριος προτιμά την ησυχία του αναχωρητηρίου στο Πόντο, κοντά στο φίλο του Βασίλειο, για περισσότερη άσκηση στη πνευματική ζωή.

Святитель Григорий Богослов, Архиепископ Константинопольский.
Мозаика XI век.
Софийского собора в Киеве.
Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.
Ψηφιδωτό (Μωσαϊκό) τού 11ου αιώνα μ.Χ.
στόν ΙΕρό Ναό Αγίας Σοφίας. Κίεβο. Ουκρανίας

Святитель Григорий Богослов, архиепископ Константинопольский.
Фреска 1546 год.церкви свт. Николая.
Монастырь Ставроникита. Афон.
Феофан Критский и Симеон.
Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1546 μ.Χ.
από τον Θεοφάνη τον Κρήτα και τον Συμεών
στο Παρεκκλήσιο τού Αγίου Νικολάου
τής Ιεράς Μονής Σταυρονικήτα. Αγίου Όρους
έργο τών αγιογράφων Θεοφάνη τού Κρητός και τού Συμεών

Григорий Богослов, свт.; Греция; XVI в.; мастер: Феофан Критский; местонахождение: Греция. Афон, монастырь Ставроник
Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1546 μ.Χ.
στην Ιερά Μονή Σταυρονικήτα. Αγίου Όρους
έργο τού αγιογράφου Θεοφάνη τού Κρητός

Свт. Григорий.
Фреска Около 1316-1321 годы.
монастыря Хора. Константинополь.
Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.
Τοιχογραφία (Fresco) μεταξύ τών ετών 1316 – 1321 μ.Χ.
στην Ιερά Μονή τής Χώρας στην Κωνσταντινούπολη.

 

Свт. Григорий.
Фреска. 1209 г.
Cербия (Студеница).
Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1209 μ.Χ.
στήν Ιερά Μονή Στουντένιτσα. Σερβία

 

 

Святитель Григорий Богослов, Архиепископ Константинополь

ский.
Фреска 1314 год.
церкви Святых Иоакима и Анны (Королевской церкви) в монастыре Студеница, Сербия.
Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1314 μ.Χ.
στόν Ιερό Ναό Ιωακείμ καί Άννης (Βασιλική Εκκλησία)
τής Ιεράς Μονής Στουντένιτσα. Σερβία

Святитель Григорий Богослов, Архиепископ Константинопольский.
Фреска 1368 – 1369 годы.
церкви Преображения Господня в монастыре Зрзе
Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.
Τοιχογραφία (Fresco) μεταξύ τών ετών 1368 – 1369 μ.Χ.
στόν Ιερό Ναό Μετμορφώσεως τού Σωτήρος
στην Ιερά Μονή Ζρζε. Σκόπια

Святитель Григорий Богослов, Архиепископ Константинопольский.
Фреска 1497 год.
монастыря Успения Пресвятой Богородицы в ущелье Матка
Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1497 μ.Χ.
στην Ιερά Μονή Κοιμήσεως τής Θεοτόκου.
στό φαράγγι τού Οὐτρο. Σκόπια

Andrei Rublev, Gregory the Theologian (1408),
Dormition Cathedral, Vladimir.
Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.
Τοιχογραφία τού έτους 1408 μ.Χ.,

στον Καθεδρικό Ναό της Κοιμήσεως τής Θεοτόκου,
Βλαντιμίρ . Ρωσία
έργο τού αγιογράφου Αντρέι Ρουμπλιώφ

 

Святитель Григорий Богослов, Архиепископ Константинопольский.
Византийская икона в монастыре Святой Екатерины на Синае.
Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.
Βυζαντινή Εικόνα
στήν Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης. Σινά. Αίγυπτος

Μετά, όμως, από θερμές παρακλήσεις των δικών του, επιστρέφει στην πατρίδα του και μπαίνει στην ενεργό δράση της Εκκλησίας. Στα 43 του χρόνια ο Θεός τον ανύψωσε στο επισκοπικό αξίωμα. Έδρα του ορίστηκε η περιοχή των Σασίμων την οποία ποτέ δεν ποίμανε λόγω των Αρειανών κατοίκων της.

Όμως, ο θάνατος έρχεται να πληγώσει τη ψυχή του, με αλλεπάλληλους θανάτους συγγενικών προσώπων. Πρώτα του αδερφού του Καισαρείου, έπειτα της αδερφής του Γοργονίας, μετά του πατέρα του και, τέλος, της μητέρας του Νόννας. Μετά απ’ αυτές τις θλίψεις, η θεία Πρόνοια τον φέρνει στην Κωνσταντινούπολη (378 μ.Χ.), όπου υπερασπίζεται με καταπληκτικό τρόπο την Ορθοδοξία και χτυπά καίρια τους Αρειανούς, που είχαν πλημμυρίσει την Κωνσταντινούπολη.

Η κατάσταση ήταν πολύ δύσκολη. Όλοι οι ναοί της Βασιλεύουσας ήταν στα χέρια των αιρετικών. Όμως ο Άγιος δεν απελπίζεται. Μετατρέπει ένα δωμάτιο στο σπίτι που τον φιλοξενούσαν σε ναό και του δίνει συμβολικό όνομα. Ονομάζει το ναό Αγία Αναστασία δείγμα ότι πίστευε στην ανάσταση της Ορθόδοξης Πίστης.

Οι αγώνες είναι επικίνδυνοι. Οι αιρετικοί ανεβασμένοι πάνω στις σκεπές των σπιτιών του πετούν πέτρες και έτσι ο Άγιος Γρηγόριος δοκιμάζεται πολύ. Στο ναό της Αγίας Αναστασίας εκφωνεί τους περίφημους πέντε θεολογικούς λόγους που του έδωσαν δίκαια τον τίτλο του Θεολόγου.

Μετά το σκληρό αυτό αγώνα, ο Μέγας Θεοδόσιος τον αναδεικνύει Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως (381 μ.Χ.). Η Β’ Οικουμενική Σύνοδος τον αναγνώρισε ως Πρόεδρό της. Όμως μια μερίδα επισκόπων τον αντιπολιτεύεται για ευτελή λόγο. Τότε ο Γρηγόριος, αηδιασμένος, δηλώνει τη παραίτησή του, αναχωρεί στη γενέτειρά του Αριανζό και τελειώνει με ειρήνη τη ζωή του, το 390 μ.Χ.

Свт. Григорий.. Миниатюра Минология Василия II.
Константинополь. 985
г. Ватиканская библиотека. Рим.
Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος.
Μικρογραφία (Μινιατούρα) στό Μηνολόγιο τοῦ Βασίλειος Β ‘. 985 μ.Χ. Κωνσταντινούπολη.
Τώρα εὑρίσκεται στήν Βιβλιοθήκη τοῦ Βατικανοῦ. Ρώμη

Григорий Богослов, Назианзин, Младший, патриарх, Константинопольский; Византия; XI в.; памятник: Императорский менологий cod. Walters 521 на январь; местонахождение: США. Балтимор. WAM (Walters Art Museum)
Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Μικρογραφία (Μινιατούρα) Βυζαντινή τού 11ου αιώνα μ.Χ. από το Αυτοκρατορικό Μηνολόγιο (πού είναι μια βυζαντινή συλλογή βιογραφιών αγίων. Τα κείμενα είχαν κάθε ένα και από μια προσευχή για να έχει ο θεός καλά τον αυτοκράτορα. Πρόκειται προφανώς για τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Δ’ (1034-1041). Το μηνολόγιο αρχικά περιείχε δύο επί 365 αγιογραφίες, δηλαδή δύο αγιογραφίες για κάθε μέρα του έτους. Σήμερα σώζονται μόνο 200 κείμενα). Τώρα ευρίσκεται στο Μουσείο Τέχνης Walters στην Βαλτιμόρη τών Ηνωμένων Πολιτειῶν Αμερικής

Григорий Богослов, свт. (25 января)
Менологий 22-25 января; Византия. Греция; XIV в.; памятник: Византийский менологий (Byzantine illumination Menologion); 10 x 13 см.; местонахождение: Англия. Оксфорд. Бодлеанская Библиотека (Bodleian Library)
Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος.
Βυζαντινό Μηνολόγιο τού Ιανουάριου (22 – 25) τού 14ου αιώνα μ.Χ. και ευρίσκεται Αγγλία. Βιβλιοθήκη Bodleian στην Οξφόρδη. Αγγλία
Η βιβλιοθήκη Μπόντλιαν είναι η βασική βιβλιοθήκη για έρευνα στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, μια από τις παλαιότερες στην Ευρώπη και δεύτερη σε μέγεθος στο Ηνωμένο Βασίλειο

 

Свт. Григорий. Миниатюра Гомилий свт. Григория Назианзина. Византия. 1136-1155 годы. Монастырь св. Екатерины на Синае.
Άγιος Γρηγόριος. Μικρογραφία (Μινιατούρα) βυζαντινή μεταξύ τών ετών 1136 – 1155 μ.Χ. ἀπό τίς Ομιλίες Αγίου Γρηγορίου του Ναζιανζηνού. στην Ιερά Μονή τής Αγίας Αικατερίνης στο Σινά. Αίγυπτος

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος άφησε μεγάλο συγγραφικό έργο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα φιλοσοφημένα 408 ποιήματά του 18.000 περίπου στίχων. Είναι από τα μεγαλύτερα πνεύματα του Χριστιανισμού και από τους λαμπρότερους αθλητές της ορθόδοξης πίστης.

ΙΕΡΑ ΛΕΙΨΑΝA

Η λειψανοθήκη και η θήκη με την κάρα του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου (Ναζιανζηνός).

Ιερά Μονή Βατοπεδίου Αγίου Όρους.

Τμήμα της κάρας του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου.
Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Αγίου Διονυσίου του εν Ολύμπω στο Λιτόχωρο Πιερίας

ενώ το ιερό σκήνωμα του
φυλάσσεται στον ομώνυμο Ναό του στην Νέα Καρβάλη.

ΤΟ ΑΦΘΑΡΤΟ ΔΕΞΙ ΧΕΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ.Αποθησαυρίζεται στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου
“Εις Κοπάνους” στα Ιωάννινα.
Η λειψανοθήκη με το δεξί χέρι του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου αποθησαυρίζεται στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου “εις Κοπάνους” στα Γιάννενα. Η φωτογραφία που παρουσιάζεται εδώ αλιεύτηκε από το πολύ καλό ιστολόγιο ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ «ΕΙΣ ΚΟΠΑΝΟΥΣ» (εδώ).

Η ανάρτηση του ιστολογίου, όπου βρίσκεται η αλιευθείσα φωτογραφία, ξεκινά με ένα απόσπασμα από διήγημα του Κωνσταντίνου Τ. Καζαντζή (1864 – 1927) με τίτλο “Το χέρι του Αγίου Γρηγορίου” που πρωτοεκδόθηκε στο Σικάγο της Αμερικής το 1910 στο βιβλίο “Ιστορίες από την πατρίδα μου”.

Το διήγημα αναφέρεται σε αυτό ακριβώς το τίμιο λείψανο της φωτογραφίας και περιστρέφεται γύρω από τους βίους των ανθρώπων που το κατείχαν.

Η λειψανοθήκη βρήκε πολύ ενδιαφέρον το θέμα του διηγήματος, έψαξε, το βρήκε και το αναδημοσιεύει εδώ από την δεύτερη έκδοση του βιβλίου (Αθήνα 1926) που εκδόθηκε με τον τίτλο Απ΄τα σκλαβωμένα Γιάννινα.

 

Η λάρνακα (πάνω) με το σκήνωμα του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό, το οποίο από το 2004 όπως και αυτό του Ιερού Χρυσοστόμου, έχει αποδοθεί στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και εκτίθενται σε προσκύνηση στον Πατριαρχικό Ναό του Αγ. Γεωργίου, στο Φανάρι (κάτω).

Στον σολέα του Πατριαρχικού Ναού ετέθησαν προς προσκύνησιν από τους πιστούς τα λείψανα του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου

Mănăstirea Sfântul Pavel Xiropotamitul.
Racla cu părticele din moaștele Sfinților Trei Ierarhi
Ιαρά Μονή του Αγίου Παύλου Άγιον Όρος.
Λειψανοθήκη με τα λείψανα των Αγίων Τριών Ιεραρχών

 

 

 

În Mănăstirea Slatina din județul Suceava se află spre închinare o parte din capul – sfintele moaşte ale Sfântului Grigorie Teologul (328-389)
Στην Ιερά Μονή Σλάτινα στην πόλη Suceava της Ρουμανίας είναι μέρος τής Κάρας – ιερά λείψανα τού Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου
(328 – 389 μ.Χ.)

 

Ἀπολυτίκιον 
Ἦχος α’.
Ὁ ποιμενικός αὐλός τῆς θεολογίας σου, τάς τῶν ῥητόρων ἐνίκησε σάλπιγγας· ὡς γάρ τά βάθη τοῦ Πνεύματος ἐκζητήσαντι, καί τά κάλλη τοῦ φθέγματος προσετέθη σοι. Ἀλλά πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, Πάτερ Γρηγόριε, σωθῆναι τάς ψυχάς ἡμῶν.

Минея – Январь (фрагмент). Икона. Русь. Начало XVII в. Церковно-Археологический Кабинет Московской Духовной Академии
Μηναῖο – Ιανουάριος (τεμάχιο). Εἰκονίδιο στίς ἀρχές τοῦ 17ου αἰώνα μ.Χ. στήνἘκκλησία καί τό Αρχαιολογικό Μουσεῖο τῆς Θεολογικῆς Ἀκαδημίας τῆς Μόσχας .

Κοντάκιον
Ἦχος γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον
Θεολόγῳ γλώττῃ σου, τάς συμπλοκάς τῶν ῥητόρων, διαλύσας ἔνδοξε, ὀρθοδοξίας χιτῶνα, ἄνωθεν, ἐξυφανθέντα τῇ Ἐκκλησίᾳ, ἐστόλισας, ὅν καί φοροῦσα, σύν ἡμῖν κράζει, τοῖς σοῖς τέκνοις· Χαίροις Πάτερ, θεολογίας ὁ νοῦς ὁ ἀκρότατος.