Σάββατο 21 Σεπτεμβρίου 2024

 

 

 

 

 

 

Τὰς ἐν λάρυγγι Σῶτερ ὑψώσεις φέρει,
Ὑψούμενον βλέπουσα τὸν Σταυρὸν κτίσις.
Ὑψώθη δεκάτῃ, Σταυροῦ ξύλον, ἠδὲ τετάρτῃ.

 

 

«ΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟΝ ΣΟΥ ΠΡΟΣΚΥΝΟΥΜΕΝ ΔΕΣΠΟΤΑ»

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού

Η Παγκόσμια Ύψωση του Τιμίου Σταυρού αποτελεί έναν σπουδαίο εορτολογικό σταθμό του εκκλησιαστικού έτους. Στις 14 Σεπτεμβρίου σύμπασα η Ορθοδοξία τιμά τον Σταυρό του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, ο οποίος χαρακτηρίζεται ως το «καύχημά» Της και η «δόξα» Της. Πηγές της εκκλησιαστικής μας ιστορίας αναφέρουν ότι η εορτή της Παγκόσμιας Ύψωσης είχε καθιερωθεί από τα αρχαία χρόνια, ίσως μάλιστα να είχε καθιερωθεί και από αυτόν τον Μέγα Κωνσταντίνο, κατά προτροπή προφανώς της μητέρας του αγίας Ελένης, αμέσως μετά την εύρεση του Τιμίου Ξύλου στα Ιεροσόλυμα, γύρω στο 330 μ.Χ.
Η τιμή προς τον Τίμιο Σταυρό ανάγεται στους αποστολικούς χρόνους. Οι επιστολές του αποστόλου Παύλου είναι γεμάτες από χωρία με τα οποία ο μέγας απόστολος εξαίρει τον ρόλο του Σταυρού στην διαδικασία της σωτηρίας του κόσμου. Πρώτος ο Παύλος ομίλησε για την καύχηση του Σταυρού του Χριστού. Οι αποστολικοί Πατέρες ομιλούν και αυτοί με σεβασμό και τιμή προς το ιερό σύμβολο, μέσω του οποίου έγινε η καταλλαγή με το Θεό και επιτεύχθηκε η σωτηρία με την απολυτρωτική θυσία του Χριστού.
Οι κατακόμβες είναι γεμάτες από χαραγμένους σταυρούς. Οι διωκόμενοι χριστιανοί από τους φανατικούς ειδωλολάτρες θεωρούσαν τους εαυτούς τους τύπους του αδίκως παθόντος Κυρίου Ιησού Χριστού. Πίστευαν ότι εξαιτίας της πίστεώς τους στο Χριστό έφεραν και αυτοί το δικό τους σταυρό, γι’ αυτό το ιερό αυτό σύμβολο ήταν τόσο αγαπητό σε αυτούς. Αυτό τους εμψύχωνε και τους έδινε τη δύναμη του μαρτυρίου.
Η δύναμη του Τιμίου Σταυρού φάνηκε στο θαυμαστό όραμα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, στα 312, ενώ βάδιζε εναντίον του Μαξεντίου κοντά στη Ρώμη. Ο Κωνσταντίνος εξέφραζε την νέα εποχή, σε αντίθεση με τους συναυτοκράτορές του, οι οποίοι εξέφραζαν και προσπαθούσαν να συντηρήσουν τον παλιό κόσμο, που κατέρρεε ραγδαία. Ο μεγάλος αυτοκράτορας είδε στον ουρανό, ημέρα μεσημέρι, το σημείο του σταυρού, σχηματισμένο με αστέρια, και την επιγραφή «ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ», επίσης σχηματισμένη με αστέρια. Ήταν η 28η Οκτωβρίου 312. Από εκείνη την ώρα έδωσε διαταγή το σημείο αυτό να γίνει το σύμβολο του στρατού του. Χαράχτηκε παντού, στις ασπίδες των στρατιωτών, στα κράνη, στα λάβαρα, και αλλού.
Ο εχθρός κατατροπώθηκε και ο Κωνσταντίνος έγινε μονοκράτωρ του απέραντου κράτους. Δεν είχε καμιά αμφιβολία ότι η δύναμη του Σταυρού του είχε χαρίσει αυτή την περήφανη νίκη, γι’ αυτό προσέγγισε τη νέα ανερχόμενη θρησκευτική πίστη των χριστιανών. Κατάλαβε ο μεγάλος και διορατικός εκείνος άνδρας ότι το μέλλον της ανθρωπότητας ανήκε στον Χριστιανισμό, όπως και έγινε. Έτσι έδωσε αμέσως διαταγή να σταματήσουν οι διωγμοί εναντίον των χριστιανών, καθώς και όλων όσων διώκονταν για τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις. Με το γνωστό «Διάταγμα των Μεδιολάνων» κατοχυρώθηκε η ανεξιθρησκία στο κράτος. Παράλληλα υιοθέτησε τις ευαγγελικές αρχές για να γίνουν η βάση του δικαίου και της νομοθεσίας του (κατάργηση δουλείας, κοινωνική πρόνοια, αργία Κυριακής, κλπ). Για να είναι δίκαιος με όλους τους υπηκόους παρέμεινε προστάτης και της εθνικής θρησκείας (Μέγας Αρχιερεύς).
Το 326 αναχώρησε για τους Αγίους Τόπους η ευσεβής χριστιανή μητέρα του αγία Ελένη. Με την γενναία επιχορήγηση του Κωνσταντίνου άρχισε το κτίσιμο λαμπρών ναών επί των ιερών προσκυνημάτων. Επίκεντρο ήταν ο Πανάγιος Τάφος του Κυρίου. Στο σημείο εκείνο ο αυτοκράτορας Αδριανός είχε κτίσει το 135, κατά τη δεύτερη καταστροφή της Ιερουσαλήμ, ναό της Αφροδίτης.
Πρώτη ενέργεια της αγίας Ελένης ήταν η ανεύρεση του Τιμίου Σταυρού, ο οποίος είχε ριχτεί από τους ρωμαίους σε παρακείμενη χωματερή. Σύμφωνα με την παράδοση οδηγήθηκε εκεί από ένα αρωματικό φυτό που φύτρωνε στο μέρος εκείνο, το γνωστό μας βασιλικό. Ύστερα από επίπονες ανασκαφές τελικά βρέθηκαν τρεις σταυροί, του Κυρίου και των δύο ληστών. Οι εκκλησιαστικοί ιστορικοί Φιλοστόργιος και Νικηφόρος αναφέρουν ότι ο Σταυρός του Κυρίου εντοπίσθηκε ύστερα από θαύμα, τοποθετήθηκε πάνω σε νεκρή γυναίκα και αυτή αναστήθηκε!
Η πιστή βασιλομήτωρ, με δάκρυα στα μάτια παρέδωσε τον Τίμιο Σταυρό στον Πατριάρχη Μακάριο, ο οποίος στις 14 Σεπτεμβρίου του έτους 335 τον ύψωσε στον φρικτό Γολγοθά και τον τοποθέτησε στον πανίερο και περικαλλή ναό της Αναστάσεως, τον οποίο είχε ανεγείρει η αγία πάνω από τον Πανάγιο Τάφο και ο οποίος σώζεται ως σήμερα. Το σημαντικό αυτό γεγονός σημάδεψε την ζωή της Εκκλησίας και γι’ αυτό άρχισε να εορτάζεται ως λαμπρή ανάμνηση. Έτσι καθιερώθηκε η μεγάλη εορτή της Παγκόσμιας Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού.

Праздник Всемирного Воздвижения Животворящего Креста Господня
Миниатюра Минология Василия II.
Константинополь. 985 г. Ватиканская библиотека. Рим.
Παγκόσμιος Ύψωση τού Ζωοποιού Σταυρού τού Κυρίου
Μινιατούρα στο Μηνολόγιο τού Βασίλειου Β.
Κωνσταντινούπολη. 985μ.Χ. (Βιβλιοθήκη τού Βατικανού. Ρώμη).

 

Крестовоздвижение (14 сентября)
Менологий на 14-17 сентября
Византия. Греция; XIV в.; памятник:
Византийский менологий (Byzantine illumination Menologion);
10 x 13 см.; местонахождение: Англия. Оксфорд.
Бодлеанская Библиотека
Η Παγκόσμια Ύψωση του Τιμίου Σταυρού
Μηνολόγιο 14 – 17 Σεπτεμβρίου
Βυζαντινή Μηνολόγιο τού 14ου αιώνα μ.Χ.
Τώρα ευρίσκεται στην Αγγλία. Οξφόρδη.
Bodleian Βιβλιοθήκη (Bodleian Library)

Όμως την αγία αυτή ημέρα εορτάζουμε και την δεύτερη ύψωση. Στα 613 οι Πέρσες κυρίεψαν την Παλαιστίνη, λεηλάτησαν και κατέστρεψαν τα ιερά προσκυνήματα και πήραν ως λάφυρο τον Τίμιο Σταυρό και τον μετέφεραν στη χώρα τους. Η παράδοση αναφέρει ότι άπειρα θαύματα γινόταν εκεί. Οι πυρολάτρες Πέρσες θεώρησαν το Τίμιο Ξύλο μαγικό και γι’ αυτό το φύλασσαν και το προσκυνούσαν, χωρίς να γνωρίζουν την πραγματική του φύση και ιδιότητα! Ο αυτοκράτορας Ηράκλειος μετά την νίκη του εναντίον των Περσών παρέλαβε τον Τίμιο Σταυρό και τον μετέφερε στην Ιερουσαλήμ. Ο Πατριάρχης Ζαχαρίας τον ύψωσε εκ νέου στο ναό της Αναστάσεως. Ήταν 14 Σεπτεμβρίου του 626.

Ο εκκλησιαστικός συγγραφέας Παυλίνος αναφέρει στην ενδέκατη επιστολή του ότι η τοπική εκκλησία των Ιεροσολύμων θεώρησε ότι ο Σταυρός του Χριστού ανήκει σε όλη την χριστιανοσύνη και γι’ αυτό αποφάσισε να τεμαχίσει το Τίμιο Ξύλο και να το διανείμει σε όλη την Εκκλησία. Έτσι διασώθηκαν μέχρι σήμερα πολλά τεμάχια, τα οποία φυλάσσονται ως τα πολυτιμότερα κειμήλια, κυρίως στις ιερές μονές του Αγίου Όρους. Μια εσχατολογική προφητεία λέγει πως ένα από τα συγκλονιστικά γεγονότα του τέλους του κόσμου θα είναι και η επανένωση του Τιμίου Σταυρού!

Οι ορθόδοξοι πιστοί τιμούμε με ιδιαίτερο τρόπο την αγία ημέρα της Υψώσεως του Σταυρού του Κυρίου μας. Η ιερές ακολουθίες έχουν πανηγυρικό χαρακτήρα, ενώ έχει θεσπισθεί αυστηρή νηστεία. Κατακλύζουμε του ιερούς ναούς προκειμένου να προσκυνήσουμε τον Τίμιο Σταυρό και να αντλήσουμε δύναμη και χάρη ουράνια από αυτόν. Παίρνουμε μαζί μας κλώνους βασιλικού ως ευλογία και τον εναποθέτουμε στα εικονίσματα ως ελιξίριο κατά του κακού. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η τιμή και η προσκύνηση του Σταυρού είναι προσκύνηση του Ίδιου του Εσταυρωμένου Λυτρωτή μας Χριστού και όχι ειδωλολατρική πράξη, όπως κακόβουλα μας κατηγορούν οι ποικιλώνυμοι αιρετικοί. Ο Σταυρός του Κυρίου μας είναι το καύχημά μας, το νικηφόρο λάβαρο κατά του μεγαλύτερου εχθρού μας, του διαβόλου, το αήττητο όπλο κατά του πολυπρόσωπου κακού. Με ένα στόμα και με μια καρδιά ψάλλουμε τον υπέροχο παιάνα – τροπάριο της μεγάλης εορτής: «Σώσον Κύριε τον λαόν Σου και ευλόγησον την κληρονομίαν Σου.

 

 

Μικροτεμάχια Τιμίου Ξύλου σε τρεις σταυροθήκες στον
Καθεδρικό Ναό της Τρηρ (Trier) Γερμανίας

 

 

Καθεδρικός Ναός τής πόλης τών Βρυξελλών που τιμάται στο όνομα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και της Αγίας Γουδούλης. Σταυροθήκη του 1600-1630 που περιέχει δύο πολύ μικρά τεμάχια Τιμίου Ξύλου,
το ένα στη βάση και το άλλο στο κέντρο του σταυρού μέσα σε κρυστάλλινες θήκες.

Ἀπολυτίκιον 
Ἦχος α’.
Σῶσον Κύριε τὸν λαόν σου καὶ εὐλόγησον τὴν κληρονομίαν σου, νίκας τοῖς Βασιλεῦσι κατὰ βαρβάρων δωρούμενος καὶ τὸ σὸν φυλάττων διὰ τοῦ Σταυροῦ σου πολίτευμα.

 

Κάθισμα
Ἦχος α’. Τοῦ λίθου σφραγισθέντος.
Τοῦ Σταυροῦ σου τὸ ξύλον προσκυνοῦμεν Φιλάνθρωπε, ὅτι ἐν αὐτῷ προσηλώθης ἡ ζωὴ τῶν ἁπάντων· Παράδεισον ἠνέῳξας Σωτήρ, τῷ πίστει προσελθόντι σοι Ληστῇ· καὶ τρυφῆς κατηξιώθη, ὁμολογῶν σοι, Μνήσθητί μου Κύριε. Δέξαι ὥσπερ ἐκεῖνον καὶ ἡμᾶς, κραυγάζοντας· Ἡμάρτομεν, πάντες τῇ εὐσπλαγχνίᾳ σου, μὴ ὑπερίδῃς ἡμᾶς. 

Ἕτερον Κάθισμα
Ἦχος πλ. β’.
Μόνον ἐπάγη τὸ ξύλον Χριστὲ τοῦ Σταυροῦ σου, τὰ θεμέλια ἐσαλεύθη τοῦ θανάτου Κύριε· ὃν γὰρ κατέπιε πόθῳ ᾍδης, ἀπήμεσε τρόμῳ· ἔδειξας ἡμῖν τὸ σωτήριόν σου Ἅγιε, καὶ δοξολογοῦμέν σε, Υἱὲ Θεοῦ, ἐλέησον ἡμᾶς. 

 

Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ’
Τὸ προσταχθὲν
Ἐν Παραδείσῳ με τὸ πρίν, ξύλον ἐγύμνωσεν, οὗπερ τῇ γεύσει, ὁ ἐχθρὸς εἰσφέρει νέκρωσιν, τοῦ Σταυροῦ δὲ τὸ ξύλον, τῆς ζωῆς τὸ ἔνδυμα, ἀνθρώποις φέρον, ἐπάγη ἐπὶ τῆς γῆς, καὶ κόσμος ὅλος ἐπλήσθη πάσης χαρᾶς· ὃν ὁρῶντες ὑψούμενον, Θεῷ ἐν πίστει λαοί, συμφώνως ἀνακράξωμεν· Πλήρης δόξης ὁ οἶκός σου.

 

Κοντάκιον
Ἦχος δ’. Αὐτόμελον.
Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ ἑκουσίως, τῇ ἐπωνύμῳ σου καινὴ πολιτεία, τοὺς οἰκτιρμούς σου δώρησαι, Χριστὲ ὁ Θεός, Εὔφρανον ἐν τῇ δυνάμει σου, τοὺς πιστοὺς Βασιλεῖς ἡμῶν, νίκας χορηγῶν αὐτοῖς, κατὰ τῶν πολεμίων, τὴν συμμαχίαν ἔχοιεν τὴν σήν, ὅπλον εἰρήνης, ἀήττητον τρόπαιον.

Ὁ Οἶκος
Ὁ μετὰ τρίτον οὐρανὸν ἀρθεὶς ἐν Παραδείσῳ, καὶ ῥήματα τὰ ἄρρητα καὶ θεῖα, ἃ οὐκ ἐξὸν γλώσσαις λαλεῖν, τὶ τοῖς Γαλάταις γράφει, ὡς ἐρασταὶ τῶν Γραφῶν, ἀνέγνωτε καὶ ἔγνωτε. Ἐμοί, φησί, καυχᾶσθαι μὴ γένοιτο, πλὴν εἰ μὴ ἐν μόνῳ τῷ Σταυρῷ τῷ τοῦ Κυρίου, ἐν ᾧ παθών, ἔκτεινε τὰ πάθη. Αὐτὸν οὖν καὶ ἡμεῖς βεβαίως κρατῶμεν τοῦ Κυρίου τὸν Σταυρὸν καύχημα πάντες· ἔστι γὰρ σωτήριον ἡμῖν τοῦτο τὸ ξύλον, ὅπλον εἰρήνης ἀήττητον τρόπαιον.

Ἐξαποστειλάριον
Ἦχος β’
Τῶν μαθητῶν ὁρώντων σε
Σταυρός, ὁ φύλαξ πάσης τῆς οἰκουμένης· Σταυρός, ἡ ὡραιότης τῆς Ἐκκλησίας, Σταυρός, Βασιλέων τὸ κραταίωμα· Σταυρός, Πιστῶν τὸ στήριγμα· Σταυρός, Ἀγγέλων ἡ δόξα, καὶ τῶν δαιμόνων τὸ τραῦμα.

Ἐξαποστειλάριον, Ἕτερον, ὃ λέγεται ἅπαξ
Ἦχος β’
Γυναῖκες ἀκουτίσθητε
Σταυρὸς ὑψοῦται σήμερον, καὶ κόσμος ἁγιάζεται· ὁ γὰρ Πατρὶ συνεδρεύων, καὶ Πνεύματι τῷ Ἁγίῳ, ἐν τούτῳ χεῖρας ἁπλώσας, τὸν κόσμον ὅλον εἵλκυσας, πρὸς σήν Χριστὲ ἐπίγνωσιν· τοὺς οὖν εἰς σὲ πεποιθότας, θείας ἀξίωσον δόξης.

Εἰς τοὺς Αἴνους. ἱστῶμεν Στίχους δ’ καὶ ψάλλομεν Στιχηρὰ Προσόμοια. Προσόμοια
Ἦχος πλ. δ’
Ὢ τοῦ παραδόξου θαύματος
Ὢ τοῦ παραδόξου θαύματος! τὸ ζωηφόρον φυτόν, ὁ Σταυρὸς ὁ πανάγιος, εἰς ὕψος αἰρόμενος, ἐμφανίζεται σήμερον· δοξολογοῦσι πάντα τὰ πέρατα· ἐκδειματοῦνται δαίμονες ἅπαντες, ὢ οἷον δώρημα, τοῖς βροτοῖς κεχάρισται! δι᾿ οὗ Χριστέ, σῶσον τὰς ψυχὰς ἡμῶν, ὡς μόνος εὔσπλαγχνος.

Ἦχος πλ. δ’
Ὢ τοῦ παραδόξου θαύματος! ὡς βότρυν πλήρη ζωῆς, ὁ βαστάσας τὸν ὕψιστον, ἀπὸ γῆς ὑψούμενος, Σταυρὸς ὁρᾶται σήμερον· δι᾿ οὗ πρὸς Θεὸν πάντες εἱλκύσθημεν, καὶ κατεπόθη εἰς τέλος θάνατος, Ὦ ξύλον ἄχραντον! ὑφ᾿ οὗ ἀπολαύομεν τῆς ἐν Ἐδέμ, ἀθανάτου βρώσεως, Χριστὸν δοξάζοντες.

Ἦχος πλ. δ’
Ὢ τοῦ παραδόξου θαύματος! εὖρος καὶ μῆκος Σταυροῦ, οὐρανοῦ ἰσοστάσιον, ὅτι θείᾳ χάριτι, ἁγιάζει τὰ σύμπαντα, ἐν τούτῳ ἔθνη βάρβαρα ἥττηνται· ἐν τούτῳ σκῆπτρα ἀνάκτων ἥδρασται. Ὢ θείας κλίμακος! δι᾿ ἧς ἀνατρέχομεν εἰς οὐρανούς, ὑψοῦντες ἐν ᾄσμασι, Χριστὸν τὸν Κύριον.

Θεοτοκίον
Ἦχος πλ. β’
Σήμερον προέρχεται ὁ Σταυρὸς τοῦ Κυρίου, καὶ πιστοὶ εἰσδέχονται αὐτὸν ἐκ πόθου, καὶ λαμβάνουσιν ἰάματα ψυχῆς τε καὶ σώματος, καὶ πάσης μαλακίας. Αὐτὸν ἀσπασώμεθα τῇ χαρᾷ καὶ τῷ φόβῳ· φόβῳ διὰ τὴν ἁμαρτίαν, ὡς ἀνάξιοι ὄντες· χαρᾷ δὲ διὰ τὴν σωτηρίαν, ἣν παρέχει τῷ κόσμῳ, ὁ ἐν αὐτῷ προσπαγεὶς Χριστὸς ὁ Κύριος, ὁ ἔχων τὸ μέγα ἔλεος.

 

 

Η ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ ΙΩΝΑ

Kambanis Markos

 

 

ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ – Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΙΩΝΑΣ

 

 

 

Преподобный Иона Палестинский и Пророк Иона.
Фреска Около 1350
монастыря Высокие Дечаны, Косово, Сербия.
Ο μοναχός Ιωνάς ο Πρεσβύτερος και ο Προφήτης Ιωνάς.
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους περίπου 1350 μ.Χ.
στην Ιερά Μονή Βισόκι Ντέτσανι. Κοσσυφοπέδιο, Σερβία.

 

 

 

 

Иона пророк в чреве кита. Фреска
Προφήτης Ιωνάς στήν κοιλιά τού κήτους
Τοιχογραφία (Fresco)

 

 

Иона пророк в чреве кита. Византийская миниатюра 9 века.
Προφήτης Ιωνάς στήν κοιλιά τού κήτους
Βυζαντινή μικρογραφία (μινιατούρα( τού 9ου αιώνα μ.Χ.

 

 

ΙΩΝΑΣ ΠΡΟΦΗΤΗΣ

ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ

(Ὀ Προφήτης Ἰωνᾶς ἑορτάζει στὶς 21 Σεπτεμβρίου. Λόγω τοῦ ὅτι στὶς 21 τελεῖται ἡ ἀπόδοσις τῆς ἑορτῆς τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, μετατίθεται γιὰ τὶς 22 τοῦ Μηνός. Εἰς τὴν φυλλάδα, ἡ ἀκολουθία τίθεται ἐν τοῖς Ἀποδείπνοις, καὶ μεταθέτει στὶς 22 τὴν ἀκολουθία τοῦ Ἁγίου Κοδράτου νὰ συμψάλλεται μὲ τὴν τοῦ Ἁγίου Φωκᾶ)

 

 

ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ

Εἰς τό· Κύριε ἐκέκραξα, ἱστῶμεν στίχους στ΄, καὶ ψάλλομεν γ΄ τῆς Ὀκτωήχου καὶ γ΄ τοῦ Προφήτου. Ἦχος δ΄. Ἔδωκας σημείωσιν.

Αἴγλη φωτιζόμενος, τῆς τρισηλίου Θεότητος, Ἰωνᾶς ὁ πανόλβιος, Προφήτης ὡς ἔνθεος, καθαρᾷ καρδίᾳ, προφητείας χάριν, καθυποδέχεται σαφῶς, καὶ προθεσπίζει τὰ γενησόμενα, καὶ ἔργῳ τὴν τριήμερον, προδιαγράφει Ἀνάστασιν, τῷ θηρὶ προσριπτούμενος, καὶ φθορὰν μὴ δεχόμενος.

Προβλέπων τὴν μέλλουσαν, ἐπὶ τὰ ἔθνη γενήσεσθαι, τοῦ Δεσπότου σωτήριον, μακάριε ἔλλαμψιν, φεύγεις ἐκ προσώπου, τοῦ παμβασιλέως, ἀναδυόμενος σοφέ, σωθησομένων τὸ θεῖον κήρυγμα, καὶ κήτει παραδίδοσαι, λυμαινομένῳ μηδόλως σε, καὶ τῇ χέρσῳ ἐκδίδοσαι, θεϊκαῖς ἐπινεύσεσιν.

Χριστοῦ τὴν τριήμερον, προδιαγράφων Ἀνάστασιν, ἐκ τοῦ κήτους τριήμερος, ἐξῆλθες μακάριε, ἔτι τρεῖς ἡμέρας, Ἰωνᾶβοήσας, καὶ Νινευΐ καταστροφῇ, τελειοτάτῃ παραδοθήσεται, ὁρῶν τῇ μετανοίᾳ δέ, διαπεσόν σου τὸ κήρυγμα, ἀθυμεῖς τὸ φιλάνθρωπον, τοῦ Θεοῦ ἐκπληττόμενος.

Δόξα. Καὶ νῦν. Θεοτοκίον.

Κριτὴν δικαιώτατον, ἀποκυήσασα ἄχραντε, τὸν ἀσώτως βιώσαντα, δυσώπει πανάμωμε, κατακεκριμένον, ἐν τῇ μελλούσῃ φοβερᾷ, κρίσει Παρθένε μὴ κατακρίνεις με, συντάξαι δὲ τοῖς μέλλουσιν, ἐκ δεξιῶν τούτου ἵστασθαι, ἐκλεκτοῖς διὰ ἔλεος, καὶ πολλὴν ἀγαθότητα.

Ἢ Σταυροθεοτοκίον.

Νεκρούμενον βλέπουσα, Χριστὸν ἡ πάναγνος Δέσποινα, καὶ νεκροῦντα τὸν δόλιον, ὡς Δεσπότην κλαίουσα, ὕμνει τὸν ἐκ σπλάγχνον, αὐτῆς προελθόντα, καὶ τὸ μακρόθυμον Αὐτοῦ, ἀποθαυμάζουσα ἀνεκραύγαζε· Τέκνον μου ποθεινότατον, μὴ ἐπιλάθη τῆς δούλης Σου, μὴ βραδύνῃς φιλάνθρωπε, τὸ ἐμὸν καταθύμιον.

 

 

ΟΡΘΡΟΣ

Ὁ Κανὼν τοῦ Προφήτου, οὗ ἡ ἀκροστιχίς, ἄνευ τῶν Θεοτοκίων: Τοῦ Σοῦ Προφήτου Χριστέ, μέλπω τὸ κλέος.

ᾨδὴ α΄. Ἦχος β΄. Ἐν βυθῷ κατέστρωσε.

Τῆς ψυχῆς φυλάξας Ἰωνᾶ, μάκαρ τὸ ἀξίωμα, θεοειδὲς ἐχρημάτισας ἄγαλμα, καὶ τὴν ὑπερκόσμιον προτυποῦν ἠξιώθης Ἀνάστασιν, ἣν ὑμνολογοῦμεν ἅπαντες ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται.

Ὁλικῶς τῷ πόθῳ πρὸς Θεὸν νεύσας παναοίδιμε, μαρμαρυγαῖς ταῖς ἐκεῖθεν πεφώτισε, καὶ Προφήτης ἔθνεσι, μεγαλόφωνος παρ’ αὐτοῦ προκεχείρησαι, τὰ τῆς μετανοίας φάρμακα, διδάσκων τὰ σωτήρια.

Ὑπηρέτης θεῖος γεγονώς, Πάτερ διεφύλαξας, ὡς ἱερεὺς τοῦ Σωτῆρος τὸ πρόσταγμα, κοσμικὴν γὰρ σύγχυσιν, καταλέλοιπας τὸν σταυρόν σου ἀράμενος, καὶ τοῖς ζωηφόροις ἴχνεσι παμμάκαρ ἠκολούθησας.

Σωτηρίας πρόξενον εἰδώς, γνῶσιν τὴν θεόπνευστον, πᾶσαν γραφὴν εὐσεβῶς διελήλυθας, θεόφθεγκτα δόγματα, διδασκόμενος Ἰωνᾶ Πάτερ Ὅσιε, τῆς ἱερωσύνης εἴληφας ἐντεῦθεν τὸ ἀξίωμα.

Θεοτοκίον.

Ἀνατείλας ἥλιος ἐκ Σοῦ Μῆτερ ἀειπάρθενε, ὁ ἐκ Πατρὸς πρὸ αἰώνων ὁρώμενος, καὶ τῷ ὁρωμένῳ δὲ παραδόξως περιγραφόμενος σώματι, τῷ τῆς εὐσεβείας, φέγγει τοῖς ἀνόμοις κατεφώτισεν.

ᾨδὴ γ΄. Ἐν πέτρᾳ με τῆς πίστεως.

Ὁ Προφήτης προβλέπων δυνάμει θείᾳ, τὴν χάριν μεταβαίνουσαν εἰς τὰ ἔθνη, εἰς πέλαγος ἀθυμίας κατηνέχθη, βοῶν Σοι Δέσποτα· Σὺ εἶ Θεὸς ἡμῶν, καὶ οὐκ ἔστιν Ἅγιος πλήν Σου Κύριε.

Ὑποφήνας τὴν εὐσέβειαν τοῖς πλωτῆρσι, καὶ δοῦλον τοῦ Ὑψίστου σ’ αὐτὸν διδάξας, εἰς πέλαγος ἀπεῤῥίφης ἀνακράζων, Προφῆτα ἔνδοξε· Σὺ εἶ Θεὸς ἡμῶν, καὶ οὐκ ἔστιν Ἅγιος πλήν Σου Κύριε.

Παρ’ ἡμῶν νῦν τὸν λόγον τῶν ἐγκωμίων, πλεκόμενον δεχόμενος θεοφόρε, ἀγάλλου τῶν σῶν πόνων ἐπαπολαύων, καὶ κράζων Ὅσιε· Σὺ εἶ Θεὸς ἡμῶν, καὶ οὐκ ἔστιν Ἅγιος πλήν Σου Κύριε.

Ῥημάτων ἐπακούσας τῶν τοῦ Δεσπότου, κατέλιπες τὸν κόσμον καὶ τὰ ἐν κόσμῳ, προσήγαγες τὸ σπέρμα σου τῷ Κυρίῳ, κραυγάζων Ὅσιε· Σὺ εἶ Θεὸς ἡμῶν, καὶ οὐκ ἔστιν Ἅγιος πλήν Σου Κύριε.

Θεοτοκίον.

Σὺ μόνη παρὰ πάντας τοὺς ἀπ’ αἰῶνος, μεγάλως ἠξιώθης ἁγνὴ καὶ ὑπὲρ φύσιν χαρισμάτων, Θεὸν γὰρ τὸν ἀχώρητον πάσῃ κτίσει, ἐν μήτρᾳ ἤνεγκας καὶ ἐσωμάτωσας, ὅθεν Θεοτόκον πάντες σέβομεν.

Κάθισμα. Ἦχος δ΄. Ταχὺ προκατάλαβε.

Προφήτης γενόμενος τῆς παρουσίας Χριστοῦ, Αὐτοῦ τὴν τριήμερον μάκαρ Ἀνάστασιν, σαφῶς προεμήνυσας, κήτους τριημερεύσας, ἀβλαβῶς ἐν κοιλίᾳ, κράζων νῦν ἀναβήτῳ, ἐκ φθορᾶς ἡ ζωή μου, πρὸς σὲ τὸν ἐκ φθορᾶς τοὺς βροτούς, μέλλοντα ῥύσασθαι.

Δόξα… Καὶ νῦν… Θεοτοκίον

Πολλαῖς περιστάσεσι καὶ συμφοραῖς τῶν δεινῶν, Παρθένε κυκλούμενοι καὶ πρὸς ἀπόγνωσιν, ἀεὶ περιπίπτοντες, μόνην σε σωτηρίαν, καὶ ἐλπίδα καὶ τεῖχος, ἔχομεν Θεοτόκε, καὶ πρὸς σὲ κατὰ χρέος, ἐν πίστει καὶ νῦν αἰτοῦμεν· Σῶσον τοὺς δούλους σου.

Ἢ Σταυροθεοτοκίον.

Ἡ ἄνυμφος Μήτηρ σου ὡς ἐθεάσατο, Σταυρῷ σεὑψούμενον ὀδυρομένη πικρῶς, τοιαῦτα ἐφθέγγετο. Τί τὸ καινὸν καὶ ξένον, καὶ παράδοξον θαῦμα; πῶς σε ἄνομος δῆμος, τῷΣταυρῷ προσπηγνύει, τὸν μόνον σε ζωοδότην, φῶς μου γλυκύτατον;

ᾨδὴ δ΄. Ἐλήλυθας ἐκ Παρθένου.

Οὐκ ἔφερες, καθορᾶν τοῦ λαοῦ σου τὴν ἔκπτωσιν, Ἰωνᾶθεσπέσιε, ὅθεν καὶ φεύγειν προείρησε, κήτει συνεσχέθης δέ, ταφὴν τριήμερον μάκαρ, προτυπῶν τοῦ Χριστοῦ.

Φιλάνθρωπον, τὸν Δεσπότην γινώσκων οὐκ ἔστεργε, προφητείας χάρισμα, βλέπειν διὰ χλευαζόμενον, ὅθεν ἀνεβάλλετο Θεοῦ τὸ πρόσταγμα, φεύγων ὁ θαυμάσιος.

Ἀνέωξας Ἰωνᾶ θεοφόρε τὴν θύραν σου, Ἀβραὰμ μιμούμενος, πᾶσι τοῖς χρήζουσιν Ὅσιε, ὅθεν τὴν οὐράνιον, Χριστὸν ἀνοίγει σοι πύλην παμμακάριστε.

Τὴν πάντιμον ἱερέων ἀξίαν ἐκόσμησας, Ἰωνᾶ μακάριε, καὶ μοναστῶν δὲ συστήματι, χαίρων σὺ προσέδραμες, πανοικεσίαν παμμάκαρ προσαγόμενος.

Θεοτοκίον.

Ἰώμενος τὴν τῆς Εὔας ἀρχαίαν παράβασιν, Σὲ τὴν παναμώμητον, καὶ παναγίαν ἐσκήνωσεν, ὅλον με τὸν ἄνθρωπον ἀναμορφώσας πεσόντα ὁ ὑπέρθεος.

ᾨδὴ ε΄. Ὁ φωτισμός.

Ὁ Ἰωνᾶς, ὁ Προφήτης ὁ μέγας τῆς τριημέρου, γέγονε προτύπωσις τῆς ἐν πέτρᾳ, Χριστὲ ταφῇ Σου, δι’ ἧς ἔσωσας Λόγε, τοὺς ἐν πίστει καὶ πόθῳ Σοι κράζοντας· Ἕτερον ἐκτὸς Σοῦ Θεὸν οὐ γινώσκομεν.

Ὑπερεδεῖν, οὐκ ἠνέσχου Χριστέ μου, τοὺς Νινευΐτας, ἐν βόθρῳ κειμένους τῆς ἁμαρτίας, ἀλλ’ οἰκτειρήσας ἐξαπέστειλας αὐτοὺς τὸν Προφήτην Ἰωνᾶν Δέσποτα, κήρυκα βοῶντας σαφῶς τὴν μετάνοιαν.

Χριστοτερπεῖ σεμνυνόμενος βίῳ, Ἰωνᾶ μάκαρ, τοῖς πᾶσιν αἰδέσιμος ἀνεδείχθης, οἶδε γὰρ ὄντως, ἀρετὴ ἐπιδόξους, ἐκτελέσαι τοὺς αὐτὴν ἔχοντας, ὤφθης ἱερεὺς γὰρ Χριστοῦ ἀξιόληπτος.

Ῥώμη Θεοῦ δυναμούμενος μάκαρ, κόσμου τὴν σχέσιν, εὐτόνως διέῤῥηξας, καὶ Δεσπότῃ χαίρων προσῆλθες, ἑκουσίᾳ σου γνώμῃ, καὶ φυλάξας τὴν πίστιν ἄτρωτον, στέφανον τῆς δόξης, θεόφρον ἀπείληφας.

Θεοτοκίον.

Μίαν ἡμῖν ἐν δυσὶ ταῖς οὐσίαις καθορωμένην, ὑπόστασιν μόνη εὐλογημένη, τίπτεις ἀφράστως, τὸν Θεοῦ Θεὸν Λόγον, σαρκωθέντα δι’ οἶκτον ἄφατον, τοῦτον ἐκδυσώπει φρουρεῖν τοὺς ὑμνοῦντάς Σε.

ᾨδὴ στ΄. Ἐν ἀβύσσῳ πταισμάτων.

Ἰωνᾶν ἐκ τοῦ κήτους ὡς ἔσωσας, Σῶτερ ὑπὲρ ἔννοιαν ἀδιαλώβητον, οὕτω καὶ νῦν διάσωσον, τὴν ψυχήν μου παγίδων τοῦ δράκοντος.

Σωτηρίας Προφήτα σὺ πρόξενος γέγονας, πιστεύσασι τῷ σῷ κηρύγματι, τοῖς Νινευΐταις ἔνδοξε, μετανοίας βοήσας τὸ κήρυγμα.

Τῶν τοῦ βίου πραγμάτων τὸ ἄστατον, πάτερ ἐπιστάμενος τοῦτον ἀφέμενος, πρὸς τὸ βραβεῖον ἔσπευδες, κληρουχίᾳ τῇ ἄνῳ πανόλβιε.

Εὐσεβῶς μοναζόντων συστήματα, τρέφων οὐ διέλιπες Πάτερ μακάριε, διὸ τρυφῆς τῆς κρείττονος, ἐν σκηναῖς οὐρανίοις ἠξίωσαι.

Θεοτοκίον.

Ἀπειράνδρως Παρθένε ἐκύησας, καὶ διαιωνίζεις Παρθένος ἐκφαίνουσα, τῆς ἀληθοῦς Θεότητος, τοῦ Υἱοῦ καὶ Θεοῦ Σου τὰ σύμβολα.

ᾨδὴ ζ΄. Ἀντίθεον πρόσταγμα.

Μὴ φέροντα βλέπων σε, τὴν ἀλγηδόνα, καὶ λύπη τρυχόμενον Προφήτα πανσεβάσμιε, εὐθέως ἐφήπλωσεν ἐκ παραδόξου σκιάν, ἄνεσίν σοι φέρουσαν, ὁ ὢν εὐλογημένος καὶ ὑπερένδοξος.

Ἐκ βρέφους τῷ Κτίστῃ σου καθιερώθης, Ἰωνᾶ πανεύφημε, θεόφρον παμμακάριστε, εὐχῆς γὰρ σὺ βλάστημα προφητικῆς γεγονώς, χάριν τὴν τοῦ πνεύματος, λαβεῖν κατηξιώθης καὶ σὺ πανόλβιε.

Λογίῳ τῆς κρίσεως κατεκοσμήθης, ἱερεὺς γενόμενος Πάτερ Ὅσιε, διόπερ ἐχώρησας ἔνδον τοῦ ἄνω ναοῦ, ἄδυτα θεώμενος τῆς σῆς, ἱερουργίας καρπὸν δρεψάμενος.

Πατέρων ποθήσας σὺ χοροστασίας, χορείαις γηθοσύνως Πατέρων συνδεδόξασθαι, Χριστῷ παριστάμενος παμμάκαρ Ὅσιε, πᾶσαν κομιζόμενος τῆς σῆς διακονίας τὴν ἀνταπόδοσιν.

Θεοτοκίον.

Νεφέλη παρθένος Σὲ δικαιοσύνης, τὸν ἥλιον ἔτεκε Παρθένος διαμείνασα, τῷ πάχει τοῦ σώματος προσομιλήσαντα, ἄνθρωπον γενόμενον Χριστέ, ἣν ἀνυμνοῦμεν ὡς ὑπερένδοξον.

ᾨδὴ η΄. Τὸν ἐν καμίνῳ τοῦ πυρός.

Ὡς ἐν παστάδι τῷ θηρί, θεοῤῥήμων Ἰωνᾶ χεῖρας ἐκτείνας, ἀνεβόησας λέγων τῷ παντεπόπτῃ Θεῷ· σήμερον φθορᾶς με ἀνάγαγε, πάλιν ἀναβήτῳ πρὸς Σὲ νῦν ἡ ζωή μου.

Τὸ νοερόν σου τῆς ψυχῆς, ἐκκαθάρας μολυσμοῦ συνανεκράθης, τῷ ποθουμένῳ μάκαρ, θεοειδὴς γεγονώς, τῇ θείᾳ νοήσει θεούμενος, καὶ ὑπερυψῶν τὸν Χριστὸν εἰς τοὺς αἰῶνας.

Ὁλοσχερῶς εἰλικρινεῖ, διαθέσει τὸν Χριστὸν ἐπιποθήσας, ἱερομύστα Πάτερ, ἀκαταπαύστοις φωναῖς ἐβόας· ὑμνεῖτε τὰ ἔργα τὸν Κύριον καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.

Κόσμου τερπνότητα λειπῶν, ἑκουσίως τῷ Χριστῷ μάκαρ προσῆλθες, τὴν εὐπρέπειαν τούτου, ἐπιποθῶν καθορᾶν, ἐν οἴκοις ἁγίοις σκηνούμενος, καὶ ὑπερυψῶν τὸν Χριστὸν εἰς τοὺς αἰῶνας.

Θεοτοκίον.

Ἱερωτάταις Σε φωναῖς, ἱερώτατοι Θεοῦ ἁγνὴ Προφῆται, ἐσομένην Μητέρα, προανεφώνουν τρανῶς, τοῦ πάντων δεσπόζοντος ἄχραντε, Ὃν ὑπερυψοῦμεν εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.

ᾨδὴ θ΄. Ἀνάρχου γεννήτορος.

Λαμπάσι τῆς χάριτος, καταυγασθεὶς διέπρεψας, Ἰωνᾶθεοφάντορ Χριστοῦ προτύπωσις, ὅθεν ὡς Προφήτην σε πάντες οἱ εὐσεβῶς, τοῖς ἐντρυφῶντες, πανσόφοις διδάγμασιν, εὐφημοῦμεν ἀξιάγαστε.

Ἐνθέοις ἐν ᾄσμασι, πανευσεβῶς ὑμνοῦμέν σε, τῆς Χριστοῦ ὡς φανέντα Ταφῆς προχάραγμα, καὶ τῆς Ἀναστάσεως μάκαρ, τῆς ὑπὲρ νοῦν σημεῖον δειχθέντα, ἧς περ ἀπολαύσαι με, μεσιτείαις σου θεόληπτε.

Ὀρθόδοξον φρόνημα, θεοπρεπῶς ἐκ βρέφους μαθών, ἐκ Πατρὸς πρὸ αἰώνων Υἱὸν ἐκλάμψαντα, καὶ συμπροσκυνούμενον Πνεῦμα τὸ προϊόν, ἐκεῖθεν ἀφράστως, σαφῶς διετράνωσας, ἱερεὺς γεγονὼς Ὅσιε.

Σκηναῖς οὐρανίοις σε, ὁ Πλαστουργὸς κατώκησε, τῶν Αὐτοῦ μυστηρίων ὡς ὑπηρέτην σεπτόν, Πάτερ Ἰωνᾶ θεοφόρε, καὶ νῦν ἡμᾶς τοὺς Σοὺς ἐποπτεύεις υἱοὺς παμμακάριστε, τοὺς σὲ νῦν καταγεραίροντας.

Θεοτοκίον.

Νυμφὼν ἐχρημάτισας, τῆς ὑπὲρ νοῦν σαρκώσεως, τῆς τοῦ Λόγου Παρθένε Θεογεννήτρια, περιβεβλημένη ἐν δόξῃ τῶν ἀρετῶν, καὶ πεποικιλμένη, διό Σε πανάμωμον Θεοτόκον καταγγέλομεν.