Τρίτη 15 Δεκεμβρίου 2020

 

 

 

ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΑΙ ΕΝΔΟΞΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ 

Συμεών τοῦ Μεταφραστοῦ

(σελίδες 128 – 142 )

 

 

Ο Άγιος Ιερομάρτυς Ελευθέριος

Сщмч. Елевферий.
Фреска 1546 год.
церкви свт. Николая. Монастырь Ставроникита. Афон.
Феофан Критский и Симеон.
Ο Άγιος Ελευθέριος .
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1546 μ.Χ.
στο Παρεκκλήσιο τού Αγίου Νικολάου
τής Ιεράς Μονής Σταυρονικήτα. Αγίου Όρους
έργο τών αγιγράφων Θεοφάνη τού Κρητός και τού Συμεών

 

 

Ἐλευθέριος, ὡς ἀδουλόνους φύσει,
Σπάθας θεωρῶν, οὐκ ἐδουλοῦτο πλάνῃ.
Δῖον Ἐλευθέριον δεκάτῃ πέφνε φάσγανα πέμπτῃ.

 

Βιογραφία

Ο Άγιος Ελευθέριος γεννήθηκε τον 2o αιώνα μ. Χ. στην Ελλάδα (κατά άλλους στην Ρώμη) από πλούσιους γονείς. Τότε αυτοκράτορας ήταν ο Κόμμοδος και ο Σεπτίνος Σεβήρος. Ορφανός από πατέρα, ανατράφηκε σύμφωνα με τις επιταγές του Ευαγγελίου από την ευσεβέστατη και φιλάνθρωπη μητέρα του, Ανθία (της Ευανθίας γόνος, στιχηρό Εσπερινού) (βλέπε ίδια ημέρα) η οποία έγινε χριστιανή ακούοντας το κήρυγμα από μαθητές του Απ. Παύλου.

Διακαής πόθος της Ανθίας ήταν να επισκεφτεί τη Ρώμη, που τα χώματά της είχαν βαφτεί με το αίμα των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Κάποτε, λοιπόν, αποφάσισε και πήγε. Μαζί πήρε και το νεαρό γιό της Ελευθέριο. Ο επίσκοπος Ρώμης Ανίκητος (βλέπε 17 Απριλίου), όταν είδε τον Ελευθέριο εκτιμώντας την πολλή νοημοσύνη του, τη θερμή πίστη και το αγνό ήθος του, τον έλαβε υπό την προστασία του.

Сщмч. Елевферий.
. Фреска. 1547 г.
Афон (Дионисиат).
Тзортзи (Зорзис) Фука
Άγιος Ελευθέριος.
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1547 μ.Χ.
στην Ιερά Μονή Διονυσίου Αγίου Όρους
έργο τού αγιογράφου Τζώρτζη (Ζώρζη) Φουκά

Σε ηλικία 15 ετών χειροτονήθηκε από τον επίσκοπο Ρώμης Ανίκητο, διάκονος και έπειτα από τρία χρόνια χειροτονήθηκε ιερέας. Από τη θέση αυτή ο Ελευθέριος αγωνίστηκε με ζήλο για τη διδαχή του ποιμνίου του, και σε έργα φιλανθρωπίας. Αργότερα και σε ηλικία είκοσι ετών, με κοινή ψήφο κλήρου και λαού έγινε επίσκοπος Ιλλυρικού, σημερινής Αλβανίας με έδρα την Αυλώνα.

Μα χειροτονήθηκε τόσο μικρός; Στο ερώτημα δίνει απάντηση ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης…. Γράφει σε υποσημείωση του Συναξαριστού του: «Ας μη θαυμάζει κανείς ότι αυτός ο άγιος χειροτονήθηκε σε ηλικία αντίθετη με τους ιερούς κανόνες της 6ης Οικ. Συνόδου και της τοπικής Συνόδου της Νεοκαισαρείας, οι οποίοι ορίζουν ότι ο διάκονος χειροτονείται στη ηλικία των 25 χρόνων, ο πρεσβύτερος στα 30 και ο επίσκοπος πάνω από 30. Αυτό έγινε γιατί ο άγιος Ελευθέριος έζησε πριν ακόμη γίνουν οι παραπάνω κανόνες, οι οποίοι έγιναν αργότερα».

Η χειροτονία του αγίου Ελευθερίου, όπως γράφει κάποιος βιογράφος του, έγινε «κατ’ οικονομίαν» Θεού, λόγω των μεγάλων αρετών και της σοφίας του με την οποία προσείλκυε στον Χριστό τους ειδωλολάτρες. Η γλυκύτητα του λόγου του, που επιβεβαιωνόταν με τα πολλά θαύματα του, έκανε αυτούς που βρίσκονταν στην πλάνη να ασπαστούν την χριστιανική αλήθεια.

Η φήμη της αρετής του Αγίου Ελευθερίου ήταν τόσο μεγάλη που έφτασε μέχρι τη Βρεττανία. Έτσι, ο βασιλιάς της, Λούκιος, έγραψε επιστολή στον Ελευθέριο και του δήλωνε ότι αυτός και ο λαός του επιθυμούσαν να γίνουν χριστιανοί. Ο Ελευθέριος αμέσως ανταποκρίθηκε, στέλνοντας δύο εκπαιδευμένους στην πίστη άνδρες, που κατήχησαν και βάπτισαν χριστιανούς τον Λούκιο με το λαό του.

Όταν ο Σεπτίμιος Σεβήρος πληροφορήθηκε την χριστιανική δράση του Ελευθερίου διέταξε την σύλληψή του. Έπειτα από πολλά βασανιστήρια ο Ελευθέριος οδηγήθηκε από τους ειδωλολάτρες στην αρένα της Ρώμης. Τα άγρια ζώα όμως δεν τον άγγιξαν, γι’ αυτό και αποκεφαλίσθηκε μαζί με την μητέρα του.

Έτσι ο Άγιος Ελευθέριος πέρασε «εἰς τὴν ἐλευθερίαν τῆς δόξης τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ» (Προς Ρωμαίους, η’ 21). Δηλαδή στην ελευθερία της ένδοξης κατάστασης των παιδιών του Θεού.

Сщмч. Елевферий.
Миниатюра Минология Василия II. Константинополь. 985 г. Ватиканская библиотека. Рим.
Άθληση τού Άγίου Μάρτυρος Ελευθερίου.
Μικρογραφία (Μινιατούρα) στό Μηνολόγιο τοῦ Βασίλειος Β ‘. 985 μ.Χ. Κωνσταντινούπολη.
Τώρα εὑρίσκεται στήν Βιβλιοθήκη τοῦ Βατικανοῦ. Ρώμη

 

Елевферий еп. Иллирийский, сщмч.
и его мать Анфия Римская, мц. (15 декабря)
Менологий на 14 – 17 декабря
Византия. Греция; XIV в.; памятник:
Византийский менологий (Byzantine illumination Menologion);
10 x 13 см.; местонахождение: Англия. Оксфорд.
Бодлеанская Библиотека
Άθληση τού Άγίου Μάρτυρος Ελευθερίου
καί τής μητρός αυτού Ανθίας.
Μηνολόγιο 14 – 17 Δεκεμβρίου
Βυζαντινή Μηνολόγιο τού 14ου αιώνα μ.Χ.
Τώρα ευρίσκεται στην Αγγλία. Οξφόρδη.
Bodleian Βιβλιοθήκη (Bodleian Library)

Елевферий Иллирийский, сщмч.,
Севастиан Медиоланский, мч., три отрока вавилонских Анания, Азария, Мисаил, Даниил
Фреска. XIV в.;
Нартекс (притвор)Печская Патриархия.
. Косово. Сербия.
Άθληση τού Άγίου Μάρτυρος Ελευθερίου
Τοιχογραφία (Fresco) τού 14ου αιώνα μ.Χ..
στην Πατριαρχική Ιερά Μονή Πεκίου (Πέτς)
Κοσσυφοπέδιο (Κόσσοβο) Σερβία

 

ΙΕΡΑ ΛΕΙΨΑΝΑ

Στον Ιερό Ναό τής Κοίμησης τής Θεοτόκου στα Πευκάκια Νέας Ιωνίας φυλάσσεται το άφθαρτο σκήνωμα του αγίου Ελευθερίου. Μεταφέρθηκε εκεί το 1923 ή 1924 από την Ιωνόπολη (Ινέπολη) του Ευξείνου Πόντου, η οποία βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του Ευξείνου, στη βόρεια ακτή, μεταξύ Σινώπης και Βοσπόρου.

Η Κάρα Αγίου Ελευθερίου
στην Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος Σπαρμού Ολύμπου

Δεν είναι ίσως ευρύτερα γνωστό, αλλά η δεξιά χείρα του Αγίου Ιερομάρτυρος Ελευθερίου (εορτάζει 15 Δεκεμβρίου) αποθησαυρίζεται εντός ωραιότατης ασημένιας λειψανοθήκης στον Ιερό Ναό Παντοκράτορος Πατρών.

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΙΒΗΡΩΝ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ. Άγια λείψανα του Αγίου Αμφιλοχίου Ικονίου, της Αγίας Πελαγίας, του Αγίου Κυπριανού, του Αγίου Χαραλάμπους, του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου, του Αγίου Παντελεήμονος, των Αγίων Αναργύρων Κύρου και Ιωάννου, του Αγίου Ιερομάρτυρος Χαραλάμπους, του Αγίου Ιερομάρτυρος Μοδέστου, του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Τρύφωνος, του Αγίου Προκοπίου, της Αγίας Μαρίνης, του Αγίου Παντελεήμονος, των Αγίων Δισμυρίων, του Αγίου Ιερομάρτυρος Ελευθερίου, του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Προκοπίου, του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, του Αγίου Ιωάννου του Ελεήμονος, του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Παντελεήμονος, του Αγίου Τρύφωνος, του Αγίου Γρηγορίου της Μεγάλης Αρμενίας, της Οσίας Ευπραξίας κ.ά.

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΙΒΗΡΩΝ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ. Άγια λείψανα των Αγίων Οσιομαρτύρων Ευθυμίου, Ιγνατίου και Ακακίου, του Αγίου Αμφιλοχίου Ικονίου, της Αγίας Πελαγίας, του Αγίου Κυπριανού, του Αγίου Χαραλάμπους, του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου, του Αγίου Παντελεήμονος, των Αγίων Αναργύρων Κύρου και Ιωάννου, του Αγίου Ιερομάρτυρος Χαραλάμπους, του Αγίου Ιερομάρτυρος Μοδέστου, του Αγίου Ελευθερίου, του Αγίου Χαραλάμπους, του Αγίου Αρτεμίου, του Αγίου Παντελεήμονος, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Μάρτυρος Ευστρατίου, του Αγίου Ιερομάρτυρος Μοδέστου, της Οσίας Μελάνης, του Αγίου Μηνά Καλλικέλαδου, του Αγίου Ιερομάρτυρος Χαραλάμπους, της Αγίας Κυριακής, του Αγίου Μάρτυρος Προκοπίου, του Αγίου Μάρτυρος Ιγνατίου, του Αγίου Μάρτυρος Ευθυμίου κ.ά.

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΙΒΗΡΩΝ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ. Άγια λείψανα του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Προκοπίου, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Μάρτυρος Ευστρατίου, του Αγίου Ιερομάρτυρος Μοδέστου, της Οσίας Μελάνης, του Αγίου Μηνά Καλλικέλαδου, του Αγίου Ιερομάρτυρος Χαραλάμπους, της Αγίας Κυριακής, του Αγίου Μάρτυρος Προκοπίου, του Αγίου Μάρτυρος Ιγνατίου, του Αγίου Μάρτυρος Ευθυμίου, του Αγίου Χαραλάμπους, του Αγίου Μοδέστου, του Αγίου Μερκουρίου, του Αγίου ΜΙχαήλ Συνάδων, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Ελευθερίου, του Αγίου Χαραλάμπους, του Αγίου Αρτεμίου, του Αγίου Παντελεήμονος, του Αγίου Κηρύκου, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Φωτίου, του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου κ.ά.

Αποτμημα λειψάνων τού Αγίου Ελευθερίου κατετέθησαν σε Κατακόμβη του Ιερού Καθεδρικού Ναού Παναγίας Ελευθερωτρίας Διδυμοτείχου, που διαμορφώθηκε πρόσφατα στο ισόγειο του.Σημειωτέον ότι τα ιερά λείψανα εδώρησε στη Μητροπολη ο Θεοφ. Επίσκοπος Φαναρίου κ. Αγαθάγγελος χάριν αγιασμού και ευλογίας των πιστών

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΝ ΟΛΥΜΠΩ. Ιερά Λείψανα των Αγίων Αποστόλου Θωμά, Παντελεήμονος, Ελευθερίου, Αρτεμίου, Τρύφωνος,
Χαραλάμπους και Ιωάννου του Χρυσοστόμου σε λειψανοθήκη του 1806.

 

 

Απότμημα λειψάνου Αγίου Ελευθερίου
στην Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου Αγίου Όρους

 

Στην Ιερα Μονη Τιμίου Προδρόμου Νικήσιανης (Νομός Καβάλας) φυλλάσονται λείψανα πολλών αγίων όπως:Τμήμα Λειψάνου Αγίου Ιερομάρτυρος Ελευθερίου.

Λείψανα των Αγίων Μαρτύρων Τρύφωνος, Γεωργίου, Θεοδώρου Τήρωνος, Ελευθερίου, Χαραλάμπους και Παρασκευής.
Στην αριστερή πλευρά ιερά λείψανα των αγίων μαρτύρων Τρύφωνος, Γεωργίου, Θεοδώρου Τήρωνος, Ελευθερίου, Χαραλάμπους και Παρασκευής (από τα αριστερά προς τα δεξιά). Τα ιερά λείψανα τοποθετήθηκαν σε μαλλί προβάτου.
Οι άγιοι εικονίζονται επίσης στο πάνω μέρος της λειψανοθήκης (επιζωγραφισμένοι), ενώ ψηλότερα βρίσκουμε ελληνικές επιγραφές με τα ονόματά τους.

Το σπάνιο αυτό κειμήλιο βρίσκεται σήμερα σε νέα ασημένια λειψανοθήκη, ενώ οι δύο πινακίδες αποχωρίστηκαν και στη μέση ενσωματώθηκε ασημένια πλάκα με ιερό λείψανο του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.
Ήταν άραγε το κειμήλιο αυτό δώρο της Ιεράς Μονής Δοχειαρίου σε ευσεβείς και φιλόχριστους ηγεμόνες και βογιάρους της Μολδαβίας και Βλαχίας επειδή ανέλαβαν δυσβάσταχτα φορολογικά βάρη της μονής κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ή ίσως επειδή χρηματοδότησαν σημαντικές οικοδομικές εργασίες της μονής την ίδια περίοδο; Η ιστορία του είναι ακόμη άγνωστη.Πηγές: BISERICA SFINTEI CRUCI SI A SFANTULUI VASILE CEL MARE biserica-sfantulvasile.ro – leipsanothiki.blogspot.be
Calea Victoriei 198, sector 1, Bucuresti

Relics at St. Elefterie Church in Bucharest
Απότμημα λειψάνου τού Αγίου στον Ιερο Ναό Αγιου Ελευθερίου
στο Βουκουρέστι. Ρουμανία

Relics of the saint, Caladarusani monastery, near Bucharest
Απότμημα λειψάνου τού Αγίου στην Ιερά Μονη Caladarusani κοντά
στο Βουκουρεστι. Ρουμανία

Η Σύναξή του τελείται στο μαρτύριο αυτού, πλησίον του Ξηρολόφου.

Ο Άγιος Ελευθέριος θεωρείται βοηθός των εγκύων γυναικών. Τους δίνει «καλή λευτεριά». Πολλές γυναίκες επικαλούνται τη βοήθεια του και ακουμπούν το εικονισματάκι του αγίου πάνω τους. Η αντίληψη αυτή αναφέρεται και σ’ ένα προσόμοιο στιχηρό της εορτής. «Τῶν ἐπιτόκων γυναίων Πάτερ κηδόμενος, ἐλευθερίαν δίδως, τῷ Ναῷ σου φοιτώσαις….», δηλαδή, Φροντίζεις Πάτερ τις έγκυες γυναίκες που καταφεύγουν στο ναό σου δίνοντας του ελευθερία….

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον λόγον.
Φερωνύμῳ σου κλήσει καλλωπιζόμενος, ἐλευθερίαν παρέχεις καὶ ἀπολύτρωσιν, τοῖς προσκάμνουσι δεινῶς, ποικίλας θλίψεσιν, Ἐλευθέριε σοφέ, ἱερῶν καλλονή, Μαρτύρων ἡ ὡραιότης· διὸ μὴ παύσῃ βραβεύων, ἀναψυχὴν τοῖς σὲ γαιρέρουσι.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’.
Καὶ τρόπων μέτοχος, καὶ θρόνων διάδοχος, τῶν Ἀποστόλων γενόμενος, τὴν πρᾶξιν εὗρες θεόπνευστε, εἰς θεωρίας ἐπίβασιν· διὰ τοῦτο τὸν λόγον τῆς ἀληθείας ὀρθοτομῶν, καὶ τῇ πίστει ἐνήθλησας μέχρις αἵματος, Ἱερομάρτυς Ἐλευθέριε· Πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον 
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Ἱερέων ποδήρει κατακοσμούμενος, καὶ αἱμάτων τοῖς ῥείθροις ἐπισταζόμενος, τῷ Δεσπότῃ σου Χριστῷ μάκαρ ἀνέδραμες, Ἐλευθέριε σοφέ, καθαιρέτα τοῦ Σατᾶν. Διὸ μὴ παύσῃ πρεσβεύων, ὑπὲρ τῶν πίστει τιμώντων, τὴν μακαρίαν σου ἄθλησιν.

Παλαιά εικόνα του Αγίου Ιερομάρτυρος Ελευθερίου.

Κοντάκιον
Ἦχος β’. Τοὺς ἀσφαλεῖς.
Ὡς καλλονὴν τῶν ἱερέων Ὅσιε, καὶ προτροπὴν τῶν Ἀθλοφόρων ἅπαντες, εὐφημοῦμεν καὶ αἰτοῦμέν σε, Ἱερομάρτυς Ἐλευθέριε· Τοὺς πόθῳ σου τὴν μνὴμην ἑορτάζοντας, κινδύνων πολυτρόπων ἐλευθέρωσον, πρεσβεύων ἀπαύστως, ὑπὲρ πάντων ἡμῶν.

Παλαιά εικόνα του Αγίου Ιερομάρτυρος Ελευθερίου.

Κάθισμα
Ἦχος α’. Τὸν τάφον σου Σωτὴρ.
Ἐλεύθερον τὸν νοῦν, ἐκ παθῶν κεκτημένος, ἐγένου τοῦ Θεοῦ, γνησιώτατος δοῦλος, καὶ πλάνης ἠλευθέρωσας, τοὺς καλῶς σοι ποθήσαντας, ἐναθλήσας δέ, ὡς ἱερεύς τε καὶ Μάρτυς, Ἐλευθέριε, διπλοῦν ἐδέξω τὸ στέφος, πρεσβεύων σωθῆναι ἡμᾶς.

Ὁ Οἶκος
Ἔπιδε εὔσπλαγχνε Ζωοδότα, ὡς φιλάνθρωπος μόνος καὶ οἰκτίρμων Θεός, τὴν τῆς ψυχῆς μου σκοτόμαιναν, καὶ πανσθενεῖ δεξιᾷ σου Λόγε, τῶν παθῶν ἐλευθέρωσον τῆς αἰσχύνης, ὅπως τὸν σὸν Ἱεράρχην ὑμνήσω Ἐλευθέριον· αὐτὸς γὰρ ὄντως ἐκ μήτρας ἐγνωρίσθη σοι, καὶ καθηγίασται, καὶ ἀνετέθη σοι, ὡς Σαμουήλ, ἀπὸ μητρὸς ἱερᾶς σοι τῷ Κτίσαντι, πρεσβεύων ἀπαύστως ὑπὲρ πάντων ἡμῶν.

Μεγαλυνάριον
Τῆς ἐλευθερίας τῆς ἐν Χριστῷ, τοῖς δεδουλωμένοις, χρηματίσας μυσταγωγός, κληρονόμος ὤφθης, Σιὼν τῆς ἐλευθέρας, ἀθλήσας Ἐλευθέριε ὡς ἀσώματος.

Β