ΕΑΝ ΘΕΛΕΤΕ
ΕΠΙΣΚΕΘΦΕΙΤΕ
ΤΙΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ
ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΕΝΕΣ ΞΕΝΕΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ
ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
Συμεών τοῦ Μεταφραστοῦ
( σελίδες 120 – 128 )
Ο Άγιος Μάρτυς Ορέστης ὁ ἰατρός
Святой мученик Орест, врач.
Фрески собора Протата в Карее, Афон XIII в.
– Мануила Панселина
Μάρτυς Ορέστης.
Τοιχογραφία (Fresco) τού 13ου αιώνα
από τον Μανουήλ Πανσέληνο
στον Καθεδρικό Ναό τού Πρωτάτου
Καρυές Άγιον Όρος
Ἀθλητικῶν, Ὀρέστα, σῶν ἱππασμάτων,
Νικητικὰ βραβεῖα πολλὰ προσδόκα.
Βιογραφία
Ο Άγιος Ορέστης καταγόταν από τα Τύανα της Καππαδοκίας και ορισμένες αγιολογικές πηγές αναφέρουν ότι ήταν γιατρός. Την περίοδο του Διοκλητιανού διωγμού (περί το 289 μ.Χ.), αναγκάστηκε πολυτρόπως, από τον ηγεμόνα Μάξιμο, να αρνηθεί τον Ιησού. Αφού με τις πιέσεις που του ασκήθηκαν, δεν κατάφεραν να τον πείσουν να ασπαστεί τα είδωλα, τον γύμνωσαν και τον έδειραν και τον μαστίγωσαν για τιμωρία. Μετά τον έριξαν στην φυλακή για επτά ημέρες.
Ύστερα από το πέρας της έβδομης ημέρας τον πήγαν σε ένα ειδωλολατρικό ναό για να προσφέρει θυσίες και να προσευχηθεί. Γιατί, του είπε ο ηγεμόνας Μάξιμος, αρνείσαι να ασπαστείς τη λατρεία που με τόση ευλάβεια ακολουθούν οι σεπτοί μας αυτοκράτορες; Ο Ορέστης δεν δίστασε να του απαντήσει με θάρρος ότι ήταν πρόθυμος υπήκοος σε ότι αφορούσε τα πολιτικά και επίγεια πράγματα. Εκτός αυτών όμως δεν του ήταν δυνατόν να παραδεκτεί κανέναν άλλον αυτοκράτορα, πέρα από τον έναν αληθινό Θεό. Τότε ο Μάξιμος διέταξε να του διαπεράσουν τους αστραγάλους με σιδερένια αλυσίδα, την οποία έδεσαν πάνω σε ένα ατίθασο άλογο. Ο ίππος αφέθηκε ελεύθερος και άρχισε έναν ξέφρενο καλπασμό σέρνοντας τον Άγιο πίσω του, και σταμάτησε μόνο αφού διένυσε είκοσι χιλιόμετρα. Με αυτό το μαρτυρικό τρόπο ο Άγιος Ορέστης παρέδωσε το πνεύμα του στον Κύριο.
Мч. Орест.
Фреска. Церковь Христа Пантократора. Дечани.
Косово. Сербия. Около 1350 года.
Μάρτυς Ορέστης.
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1350 μ.Χ.
στον Ιερό Ναό του Χριστού Παντοκράτορος
τής Ιεράς Μονής Βισόκι Ντέτσανι. Κοσσυφοπέδιο. Σερβία.
Мч. Орест..
Миниатюра Минология Василия II. Константинополь. 985 г. Ватиканская библиотека. Рим.
Μαρτύριο τού Αγίου Μάρτυρος Ορέστου.
Μικρογραφία (Μινιατούρα) στό Μηνολόγιο τοῦ Βασίλειος Β ‘. 985 μ.Χ. Κωνσταντινούπολη.
Τώρα εὑρίσκεται στήν Βιβλιοθήκη τοῦ Βατικανοῦ. Ρώμη
Мч. Орест..
Менологий на 9 – 12 ноября
Византия. Греция; XIV в.; памятник:
Византийский менологий (Byzantine illumination Menologion);
10 x 13 см.; местонахождение: Англия. Оксфорд.
Бодлеанская Библиотека
Μαρτύριο τού Αγίου Μάρτυρος Ορέστου.
Μηνολόγιο 9 – 12 Νοεμβρίου
Βυζαντινή Μηνολόγιο τού 14ου αιώνα μ.Χ.
Τώρα ευρίσκεται στην Αγγλία. Οξφόρδη.
Bodleian Βιβλιοθήκη (Bodleian Library)
ΑΠΟ ΤΟ ΡΩΣΙΚΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ
Τα μαρτύρια του αγίου μάρτυρα Ορέστη
Εορτασμός της 10ης Νοεμβρίου
Όταν ο πονηρός αυτοκράτορας Διοκλητιανός βασίλευε στη Ρώμη, ένας από τους αξιωματούχους του, ονόματι Μαξιμίνος, ήρθε μια φορά κοντά του και του είπε:
– Μεγάλε ηγεμόνα, ο εκλεκτός των θεών και ο ανώτατος ηγέτης, σε παρακαλώ, οδήγησέ με να περάσω από τις Κιλικίες και τις Καππαδοκικές χώρες και να προδώσω σε διάφορα μαρτύρια τους μισητούς χριστιανούς, αντιπάλους των θεών μας και της δύναμής σου. Θα τους κάψω στη φωτιά, θα τους πνίξω στο νερό, θα σπάσω το σώμα τους σε τροχούς και θα σπάσω τα κόκκαλά τους, θα τους σκοτώσω με σπαθί, θα τους δώσω να τους κατασπαράξουν τα θηρία και θα τους καταστρέψω με κάθε τρόπο, θα καταστρέψω την ίδια τη μνήμη. γη εκείνων που δεν λατρεύουν τους μεγάλους θεούς και δεν υπακούουν στην κυριαρχία σου.
Αυτή η ομιλία του Μαξιμίνου άρεσε στον βασιλιά και του απάντησε:
– Σου δίνω τη δύναμη να καταστρέψεις όλο τον πονηρό Χριστιανισμό, όχι μόνο στην Κιλικία και την Καππαδοκία, αλλά και σε ολόκληρο το βασίλειό μου, ας πολλαπλασιαστεί και μεγαλοποιηθεί η δόξα των εγχώριων θεών, των ηγεμόνων και των προστάτων μας όλης της γης.
Έχοντας λάβει τέτοια δύναμη από τον βασιλιά, ο Μαξιμίνος με μεγάλη περηφάνια και πικρία, σαν αρπακτικός λύκος εναντίον προβάτων ή σαν λιοντάρι που βρυχάται ενάντια στα πιο αδύναμα θηρία, ξεκίνησε να καταστρέψει αθώους χριστιανούς. Έχοντας φτάσει στη χώρα της Καππαδοκίας, μπήκε σε μια πόλη που ονομαζόταν Tiana 7201 , και όταν άρχισε να ρωτάει για τους χριστιανούς εκεί, άκουσε από τους πολίτες ότι υπάρχει ένας γιατρός σε αυτή την πόλη, ένας χριστιανός ονόματι Ορέστης, ο οποίος καθημερινά με πολύ ζήλο διδάσκει. ο λαός να τιμήσει τον Υιό του Θεού.Ιησού Χριστό και να πει ότι δεν υπάρχει άλλος Θεός εκτός από τον Ένας αληθινός Θεός που υπάρχει στον ουρανό. Ο πρίγκιπας Μαξιμίν, ακούγοντας αυτό, διέταξε να πάρουν αμέσως τον Ορέστη και να τον οδηγήσουν σε δίκη.
Όταν ο Ορέστης οδηγήθηκε στην ασεβή κρίση, ο πρίγκιπας τον κοίταξε περήφανα και τον ρώτησε απειλητικά:
– Ποιος είσαι? Πες μας το όνομά σου!
Ο άγιος απάντησε:
– Είμαι δούλος του Κυρίου μου Ιησού Χριστού, του ενός Θεού όλων, το όνομά μου είναι Χριστιανός, για τον Οποίο είμαι δούλος, στο όνομά Του καυχώμαι.
Ο πρίγκιπας του είπε:
– Εφόσον τόλμησες να αποκαλέσεις τον Χριστό θεό και ομολόγησες τον εαυτό σου χριστιανό, τότε είσαι άξιος εκτέλεσης. αλλά αφήστε την τρέλα και τη θυσία σας στους θεούς, για να μην υποστείτε μαρτύρια.
Ο Άγιος Ορέστης απάντησε σε αυτό:
– «Λέτε τους λοιπόν: οι θεοί, που δεν δημιούργησαν τον ουρανό και τη γη, θα εξαφανιστούν από τη γη και από κάτω από τον ουρανό» ( Ιερ. 10:11 ), αλλά από την εφηβεία μου έμαθα να θυσιάζω τον έπαινο στον ζωντανό Θεό, τον Οποίο Θεωρώ την αγνή σου καρδιά, αλλά δεν θα προσκυνήσω τους ξεδιάντροπους και μάταιους δαίμονες που αποκαλείς θεούς.
Ο πρίγκιπας ξαναρώτησε τον Ορέστη:
– Γιατί δεν μας λες το όνομά σου, που σου έδωσαν κατά τη γέννηση;
– Σου είπα, – απάντησε ο άγιος, – ότι είμαι χριστιανός, και αυτό το όνομα για μένα είναι πολύ πιο ένδοξο από το όνομα που μου έδωσαν οι γονείς μου και υψηλότερο από όλα τα διάσημα ονόματα του κόσμου. Αν θέλεις να μάθεις το όνομα που έχω εκ γενετής, θα σου πω: από τη σαρκική γέννηση έλαβα το όνομα Ορέστης, από την πνευματική γέννηση λέγομαι Χριστιανός. και αφού η πνευματική γέννηση είναι ανώτερη από τη σαρκική, θεωρώ μεγαλύτερη τιμή για τον εαυτό μου να λέγομαι χριστιανός από τον Ορέστη.
Τότε ο πρίγκιπας, ελπίζοντας με πονηριά να αποπλανήσει τον δούλο του Χριστού, άρχισε να του μιλάει ως εξής:
– Μετανιώνω, Ορέστη, για τα νιάτα σου, και θέλω να σε γλιτώσω. Άκουσα ότι είσαι επιδέξιος στην ιατρική, και επομένως δεν θα σε καταστρέψω, αλλά σε συμβουλεύω να εκπληρώσεις τη βασιλική εντολή. Έχοντας κάνει αυτό, θα είσαι ο γιος μου, θα σε σεβαστούν και θα δοξαστείς από όλους. ο βασιλιάς θα μάθει για σένα και από αυτόν θα λάβεις μεγάλο έλεος.
Αλλά ο άγιος απάντησε:
– Μη με εξαπατήσεις, πρίγκιπα, με τα πονηρά σου λόγια, γιατί δεν επιδιώκω προσωρινή τιμή και δεν αποφεύγω την μομφή για τον Κύριό μου, αλλά είμαι έτοιμος να υπομείνω κάθε είδους μαρτύριο για Αυτόν, γιατί θέλω να βρω την εύνοιά Του και να ονομαστεί γιος Του στη Βασιλεία των Ουρανών, γιατί «ο οποίος τον δέχτηκε, σε όσους πιστεύουν στο όνομά Του, έδωσε εξουσία να είναι παιδιά του Θεού» ( Ιωάννης 1:12 ).
Σε αυτό ο πρίγκιπας είπε στον Ορέστη:
– Τρελός και αυθάδης, πλανάσαι, θεωρώντας τον Χριστό ως τον Ένα Θεό, που οι Εβραίοι τον σταύρωσαν σαν κακό.
Ο Ορέστης του απάντησε:
– Αν γνωρίζατε τη μεγάλη δύναμη του Εσταυρωμένου, θα απορρίπτατε τη μάταιη λατρεία των ειδώλων και θα λατρεύατε Αυτόν που είναι πραγματικά Θεός, γεννημένος από τον αληθινό αόρατο Θεό, που ένωσε με το θέλημά Του τη Θεία φύση με την ανθρώπινη και μας απελευθέρωσε από η ολέθρια απάτη του διαβόλου.
Αφού άκουσε την απάντηση του Ορέστη, ο πρίγκιπας του είπε:
– Ερεθίζεις το αυτί μου με τα πονηρά σου λόγια. θέλεις πραγματικά να με προσηλυτίσεις στην πονηρή πίστη σου; Να ξέρεις ότι δεν θα αφήσω τους θεούς μου και δεν θα προσκυνήσω τον Χριστό σου, αλλά θα σου πω: άφησε τον Χριστό σου, προσκύνησε τους θεούς μας και κάνε θυσίες σε αυτούς και αν το κάνεις αυτό, θα λάβεις δύναμη ίση με τη δική μου .
Αλλά αυτό δεν εξαπάτησε τον άγιο, και απάντησε στον πρίγκιπα:
– Λατρεύω τον αιώνιο Θεό, που μου δείχνει πάντα μια ευλογία – τον Κύριο Ιησού Χριστό, και Τον υπηρετώ, αλλά δεν θα θυσιάσω τους δαίμονές σου και δεν θα γίνω ποτέ συμμετέχων στην καταστροφική κακία σου.
Μετά από αυτό, ο πρίγκιπας έφερε τον Άγιο Ορέστη στον ναό του ειδώλου, στολισμένο με χρυσάφι και ασήμι και γεμάτο με πολύτιμα είδωλα, και εκεί του είπε:
– Υποκλίψε, Ορέστη, στους τίμιους θεούς.
Αλλά ο άγιος απάντησε:
– Κάνεις μεγάλο λάθος, πρίγκιπα, μη γνωρίζοντας την αλήθεια: οι θεοί σου είναι φτιαγμένοι για να δελεάζουν τους ανθρώπους από χρυσό, ασήμι, χαλκό και σίδηρο. δεν βλέπουν, δεν ακούν, αφού είναι φτιαγμένα από τα χέρια των ανθρώπων, και δεν μπορούν να βοηθήσουν ούτε τον εαυτό τους, ούτε κανέναν άλλο καλό, γιατί τι θα τους προσκυνήσω;
Τότε ο πρίγκιπας είπε πάλι στον άγιο:
– Απάντησέ μου μια τελευταία φορά, Ορέστη, είτε λατρεύεις τους θεούς είτε όχι – αλλιώς θα βασανιστείς.
Ο άγιος απάντησε:
— Νομίζεις, πρίγκιπα, ότι φοβάμαι τις απειλές σου; Όχι, μην ελπίζεις να με τρομάξεις με μαρτύριο, αλλά κάνε όπως θέλεις. γιατί δεν ξέρετε ότι ο Κύριος Ιησούς Χριστός, ο βοηθός μου, είναι μαζί μου.
Μετά από αυτό, ο πρίγκιπας έδωσε εντολή να ξεγυμνώσουν τον Άγιο Ορέστη και να τον χτυπήσουν δυνατά εκεί στο ναό του ειδώλου. Και ο άγιος, όταν άρχισαν να τον βασανίζουν, σήκωσε τα χέρια του στον ουρανό και είπε:
– Κοίταξε από τον ουρανό, Θεέ μου, και βοήθησέ με, δούλε Σου.
Χτυπούσαν τον άγιο χωρίς συγκατάβαση με διάφορα όπλα: ξύλα, σχοινιά και τένοντες βοδιών – και τον χτυπούσαν τόσο πολύ που άλλαξαν σαράντα στρατιώτες, τα όπλα έσπασαν και εξερράγησαν, και στο σώμα του αγίου δεν υπήρχε ολόκληρο μέρος χωρίς πληγές, και το εσωτερικό του ήταν εκτεθειμένο. Ο Άγιος Ορέστης όμως τα βάσταξε όλα με θάρρος, ώστε όλοι θαύμασαν με την τέτοια υπομονή του.
Ενώ χτυπούσαν τον άγιο, ο πρίγκιπας του είπε:
– Κάνε μια θυσία στους θεούς και θα σε αφήσω να φύγεις.
Αλλά ο πάσχων δεν απάντησε σε αυτό. Τότε ο πρίγκιπας έδωσε εντολή να καψαλίσουν τα πλευρά του αγίου με πυρωμένο σίδερο, να ρίξουν στις πληγές του ξύδι ανακατεμένο με χολή και να τις ραντίσουν με αλάτι. Και ο άγιος μάρτυρας, υψώνοντας τα μάτια του στον ουρανό, προσευχήθηκε: «Δείξε μου ένα σημάδι για το καλό, για να δουν και να ντραπούν όσοι με μισούν, γιατί εσύ, Κύριε, με βοήθησες και με παρηγόρησες» ( Ψαλμός 85:17). ). Και αφού προσευχήθηκε με αυτόν τον τρόπο, φύσηξε πάνω στα είδωλα που στέκονταν στο ναό, και αμέσως έπεσαν όλα και θρυμματίστηκαν σε σκόνη. Τότε ο άγιος με δυνατή φωνή είπε στον πρίγκιπα:
– Πού είναι η δύναμη των θεών σου, γιατί δεν βοήθησαν τον εαυτό τους;
Όλοι τράπηκαν σε φυγή από την εκκλησία, καταλήφθηκαν από μεγάλο τρόμο, βγήκε και ο άγιος μάρτυρας, και μόλις έφυγε, όλη η εκκλησία σείστηκε και γκρεμίστηκε.
Ο πρίγκιπας έδωσε εντολή να πάει ο Άγιος Ορέστης στο εσωτερικό μπουντρούμι και διέταξε τον φύλακα της φυλακής να μην δώσει στον άγιο ούτε ψωμί ούτε νερό, αλλά να τον βασανίσει με πείνα και δίψα. Και ο Άγιος Ορέστης, μπαίνοντας στο μπουντρούμι, σήκωσε τα χέρια του στον ουρανό και άρχισε να προσεύχεται:
– Κύριε Ιησού Χριστέ, που με δίδαξε την ευσέβεια από τη νιότη μου, και έδιωξε από κοντά μου κάθε ασεβή επιθυμία, πλάνη και απάτη, που έπλασε τον ουρανό, τη γη και τη θάλασσα για τους ανθρώπους, που έφερε τους αγίους Σου Αβραάμ, Ισαάκ και Ιακώβ στην ανάπαυσή Του! Σε προσεύχομαι, μη με αφήσεις και εμένα, γιατί έχω παραδοθεί ολοκληρωτικά σε Σένα, λογαριάστηκε με επίσης ανάμεσα σε αυτούς που υπέφεραν για το όνομά Σου και κληρονόμησαν τη Βασιλεία Σου.
Έτσι προσευχήθηκε ο άγιος και έμεινε στη φυλακή χωρίς φαγητό και ποτό για επτά ημέρες. Την όγδοη μέρα, ο πρίγκιπας έδωσε εντολή να βγάλουν τον άγιο από τη φυλακή και να τον δώσουν, όπου του είπε:
– Τολμηρός και πονηρός, εχθρός των θεών μας, είσαι ακόμα πικραμένος και δεν θέλεις να υποταχθείς! Να ξέρεις, λοιπόν, ότι αν δεν λατρεύεις τους θεούς, τότε θα σε παραδώσω σε τρομερά βασανιστήρια και χωρίς συγκατάβαση θα σου στερήσω τη ζωή και θα διατάξω το πονηρό σου σώμα να πνιγεί στο νερό.
Ο Άγιος Ορέστης απάντησε:
– Είμαι έτοιμος να υπομείνω κάθε είδους μαρτύριο, γιατί στην καρδιά μου φέρω πάντα την εικόνα του Κυρίου μου Ιησού Χριστού.
Τότε ο βασανιστής, γεμάτος οργή, έδωσε εντολή να φέρουν δώδεκα σιδερένια καρφιά, ένα άνοιγμα 7202 , και να τα σφυρίσουν στις φτέρνες του Αγίου Ορέστη. Όταν έγινε αυτό, ο πρίγκιπας έδωσε εντολή να δέσουν τον Άγιο Ορέστη σε ένα άγριο άλογο και να τον σύρουν μέχρι να πεθάνει ο άγιος. Το άλογο, σκληρά καταδιωκόμενο, έσυρε τον άγιο στους δρόμους και στα χωράφια, στα αγκάθια και πάνω από κοφτερές πέτρες, και σε αυτά τα μαρτύρια ο ιερός παθιασμένος Ορέστης παρέδωσε το πνεύμα του στον Κύριο Θεό 7203 , παρασυρόμενος από τον άλογο είκοσι τέσσερα τρέχει 7204 από την πόλη. Ο βασανιστής διέταξε να ρίξουν το σώμα του σε ένα ποτάμι που λεγόταν Θήβα. Ξαφνικά όμως εμφανίστηκε ένας άνθρωπος, λαμπερός σαν τον ήλιο και, αφού μάζεψε τα λείψανα του αγίου, τα έδωσε να ταφούν σε ένα βουνό κοντά στην πόλη Τιάνα. Δόξα στον Θεό μας, πάντα, τώρα και πάντα, και στους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Ο συγγραφέας αυτής της ζωής 7205 , έχει ήδη προετοιμαστεί για την εκτύπωση στο μεγάλο ιερό του Κιέβου-Pechersk Λαύρας, το 1685 από τη γέννηση του Χριστού, και αφού ολοκλήρωσε την περιγραφή των παθών αυτού του ιερομάρτυρος Ορέστη σε μια νύχτα του ιερού νηστεία πριν η γέννηση του Χριστού, λίγο πριν από το μάτι, σε ονειρικό όραμα, έλαβε μια αποκάλυψη για τα ακόμη μεγαλύτερα βάσανα του αγίου μάρτυρα. Σε ένα όνειρο του εμφανίστηκε ο ίδιος ο άγιος μάρτυρας Ορέστης και κοιτάζοντάς τον με βλέμμα εύθυμο είπε:
– Πιο πολύ υπέφερα για τον Χριστό από όσα έγραψες. Αφού το είπε αυτό, ο μάρτυρας άνοιξε το στήθος του και έδειξε στην αριστερή του πλευρά μια μεγάλη πληγή, που διαπερνούσε μέχρι τα μέσα και είπε:
– Αυτά μου είναι καμένα με σίδερο.
Στη συνέχεια, ανοίγοντας το δεξί του χέρι στον αγκώνα, έδειξε την πληγή κοντά στον αγκώνα, λέγοντας:
– Αυτό μου κόβεται.
Οι κομμένες φλέβες ήταν ορατές σε αυτή την πληγή. Επίσης, ανοίγοντας το αριστερό του χέρι, ο άγιος έδειξε πάνω του την ίδια πληγή με το δεξί του χέρι και είπε:
– Και εδώ κόπηκα.
Μετά από αυτό, σκύβοντας, ο μάρτυρας έσκυψε το πόδι του μέχρι το γόνατο και έδειξε μια πληγή στην κάμψη του γονάτου, και επίσης απογύμνωσε το άλλο πόδι μέχρι το γόνατο και δείχνοντας την ίδια πληγή στο ίδιο σημείο, είπε:
– Και αυτό με κόβει με ένα δρεπάνι.
Τότε, όρθιος και κοιτάζοντας το πρόσωπο του συγγραφέα αυτής της ζωής, ο μάρτυρας είπε:
– Βλέπεις ότι περισσότερο υπέφερα για τον Χριστό από όσα έγραψες.
Όταν ο συγγραφέας αναρωτήθηκε τι είδους Ορέστης ήταν αυτός , ίσως αυτός που υπέφερε ανάμεσα στους πέντε μάρτυρες 7206 , ο άγιος μάρτυρας απάντησε στη σκέψη του:
– Δεν είμαι ο Ορέστης που υπέφερε ανάμεσα στους πέντε μάρτυρες, αλλά αυτός που έγραψες τη ζωή του σήμερα.
Κατά τα λόγια αυτά του αγίου Ορέστη ακούστηκε το ευαγγέλιο για το ματς και τελείωσε το όραμα.
* * *
Минея годовая (свв. Милий Персидский и Орест).
Икона. Русь. 1-я половина XVI в. Музей икон. Реклингхаузен. Германия.
Ετήσιο Μηναίο (Αγ. Μίλιος Περσίας και Ορέστης).
Εικόνα. Ρωσία. 1ο μισό 16ου αιώνα Μουσείο εικόνων. Recklinghausen. Γερμανία.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α’. Τοῦ λίθου σφραγισθέντος.
Χριστὸν ὁμολογήσας ἐπὶ τῶν ἀσεβούντων, εἰδωλομανίας τὸ θράσος καθεῖλες Ἀθλοφόρε, καὶ δόξης ἐγένου κοινωνός, ἀγῶνας πολυτρόπους ἐνεγκῶν διὰ τοῦτο σὲ Ὀρέστα ὡς νικητήν, τιμῶντες σοὶ ἐκβοῶμεν δόξα τῷ παρασχόντι σοι ἰσχύν, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργούντι διὰ σοῦ, πάσιν ἰάματα.
Oi Άγιοι Ολυμπάς, Ηρωδίων, Έραστος, Σωσίπατρος και Κουάρτος
οι Απόστολοι από τους Εβδομήκοντα
Πεντάδα μυστῶν τοῦ Λογου ὑμνῶ λόγοις,
Λόγῳ βροτοὺς λύσαντας ἐξ ἀλογίας.
Πεντὰς Ἀποστολέων δεκάτῃ βίον ἐξεπέρησεν.
Eις τον Oλυμπάν.
Λάμψας Oλυμπάς ηλίου λαμπρού δίκην,
Όλυμπον (ήτοι τον ουρανόν) οικεί συν Aποστόλοις άμα.
Eις τον Pοδίωνα.
Pόδον νοητόν ων σαφώς ο Pοδίων,
Ξίφει τρυγηθείς, πάλιν ανθεί εν πόλω.
Eις τον Έραστον.
Eρών Έραστος μανικώς του Kυρίου,
Σύνεστιν αυτώ και χαράν χαίρει ξένην.
Eις τον Σωσίπατρον.
O Σωσίπατρος πατρικήν δείξας σχέσιν,
Πολλούς προσήξε τω Θεώ σεσωσμένους.
Eις τον Kούαρτον.
Άρτον Θεού τον ζώντα Kούαρτος θύων,
Kαι την ψυχήν έθυσε λοιπόν τω Λόγω.
Βιογραφία
Και οι πέντε ήταν από τους εβδομήκοντα Αποστόλους του Κυρίου (βλέπε 4 Ιανουαρίου). Αναφέρονται όλοι στο ιστ’ κεφάλαιο της προς Ρωμαίους επιστολής του Αποστόλου Παύλου. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς υπήρξαν επίσκοποι της του Χριστού Εκκλησίας και έγιναν άριστοι εφαρμοστές της εντολής του θεοπνεύστου λόγου της Αγίας Γραφής: «Ποιμάνατε τὸ ἐν ὑμῖν ποίμνιον τοῦ Θεοῦ, ἐπισκοποῦντες μὴ ἀναγκάστως, ἀλλ᾿ ἑκουσίως, μηδὲ αἰσχροκερδῶς, ἀλλὰ προθύμως, μηδ᾿ ὡς κατακυριεύοντες τῶν κλήρων, ἀλλὰ τύποι γινόμενοι τοῦ ποιμνίου» (Α’ επιστολή Πέτρου, ε’ 2 – 3). Ποιμάνετε, δηλαδή, το ποίμνιο του Θεού που είναι στη δικαιοδοσία σας, και επιβλέπετε αυτό με κάθε επιμέλεια και προσοχή, όχι αναγκαστικά, επειδή βρεθήκατε στη θέση αυτή, αλλά με όλη σας τη θέληση, χωρίς να αποβλέπετε σε αισχρά κέρδη, αλλά με προθυμία και ζήλο, χωρίς να καταπιέζετε τους πιστούς, που σαν άλλοι γεωργικοί κλήροι δόθηκαν στον καθένα σας για πνευματική καλλιέργεια αλλά να γίνεσθε στο ποίμνιο υποδείγματα αρετής αξιομίμητα. Πράγματι, και οι πέντε Απόστολοι έγιναν υποδείγματα αρετής.
Ο Ολυμπάς και ο Ηρωδίων (βλέπε και 28 Μαρτίου) πέθαναν μαρτυρικά επί Νέρωνος. Ο Σωσίπατρος (βλέπε και 29 Απριλίου) έγινε επίσκοπος στο Ικόνιο και πέθανε επιτελώντας άριστα τα καθήκοντα του. Ο Έραστος κυβέρνησε με παρόμοιο τρόπο την επισκοπή Νεάδος. Και ο Κούαρτος, σαν επίσκοπος Βηρυτού, πάλεψε με θάρρος και ενέταξε σαν χριστιανούς στην επισκοπή του πολλούς ειδωλολάτρες.
Миниатюра Минология Василия II. Константинополь. 985 г. Ватиканская библиотека. Рим.
Άθλησις των Αγίων Αποστόλων Ολυμπά, Ρωδίωνος, Σωσιπάτρου εκ τών Εβδομήκοντα. Μικρογραφία (Μινιατούρα) στό Μηνολόγιο τοῦ Βασίλειος Β ‘. 985 μ.Χ. Κωνσταντινούπολη. Τώρα εὑρίσκεται στήν Βιβλιοθήκη τοῦ Βατικανοῦ. Ρώμη
Σημείωση: Σε μερικούς συναξαριστές, μαζί με τους παραπάνω πέντε Αποστόλους, μνημονεύεται και ο Απόστολος Τέρτιος ο οποίος εορτάζει στις 30 Οκτωβρίου. Ο Τέρτιος έγινε δεύτερος επίσκοπος Ικονίου μετά τον Σωσίπατρο. Έγραψε δε και την προς Ρωμαίους επιστολή του απ. Παύλου (Ρωμ. ιστ’ 22).
Ιερά Λείψανα
Η Κάρα του Αγίου Σωσίπατρου φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Οσίου Λουκα. Στείρι Βοιωτίας .Μητρόπολη Θηβών και Λεβαδείας.
Αποτμήματα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Σωσίπατρου φυλάσσονται στη Μητρόπολη Κερκύρας, στο Μητροπολιτικό Ναό Βέροιας και στη Μονή Διονυσίου Αγίου Όρους.
Η λειψανοθήκη του Αγίου Σωσιπάτρου στον ομώνυμο Ιερό Ναό της Κερκύρας
Απότμημα Ιερού Λειψάνου τοῦ Αγίου Σωσιπάτρου στον Ιερό Ναό Αγίας Σκέπης Πατρών
Απότμημα Ιερού Λειψάνου τοῦ Αγίου Σωσιπάτρου στον Ιερό Ναό Αγίου Αντωνίου Πολιούχου Βεροίας
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’.
Ἀπόστολοι Ἅγιοι, πρεσβεύσατε τῷ ἐλεήμονι Θεῷ ἵνα πταισμάτων ἄφεσιν, παράσχῃ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ήχος πλ. α’. Τον συνάναρχον Λόγον.
Της σοφίας τον λόγον καταπλουτήσαντες, της ευσέβειας φωστήρες και υποφήται σοφοί, ανεδείχθητε ημίν Χριστόν κηρύττοντες, Κούαρτε Εραστε Κλεινέ, Τέρτιε και Όλυμπα, Σωσίπατρε και Ροδίων, Απόστολοι θεηγόροι, φωταγωγοί των καρδιών ημών.
Κοντάκιον
Ἦχος α’. Χορὸς Ἀγγελικὸς.
Τριάδος τῆς σεπτῆς, ἐκηρύξατε πίστιν, πολύθεον σοφοί, τῶν εἰδώλων ἀπάτην, ἐκ μέσου ποιήσαντες, ταῖς σεπταῖς διδαχαῖς ὑμῶν, ὅθεν εὕρατε, τὴν ἀμοιβὴν τῶν καμάτων, αἰωνίζουσαν, ἐν οὐρανοῖς τοὺς στεφάνους, λαβόντες Ἀπόστολοι.
Άγιοι Ιάσονας και Σωσίπατρος οι Απόστολοι
Святой Апостол от Семидесяти Сосипатр.
Иконописец Эммануил Цанес.
Ο Άγιος Απόστολος εκ των εβδομήκοντα Σωσίπατρος
έργο τού Εμμανουήλ Τζάνε, τού επιλεγόμενου και Μπουνιαλή, ο οποίος ήταν Έλληνας ζωγράφος της Αναγέννησης και, μαζί με το Θεόδωρο Πουλάκη, ο σημαντικότερος Κρητικός αγιογράφος του δεύτερου μισού του 17ου αιώνα μ.Χ.
Eις τον Iάσωνα.
Ζωῆς Ἰάσων λαμβάνει φθαρτῆς πέρας,
Ἀλλ’ εὗρεν ἄλλην μὴ πέρας κεκτημένην.
Eις τον Σωσίπατρον.
Θανέντι δόξαν σοῦ προσώπου δεικνύεις
Σῷ Σωσιπάτρῳ, τοῦ Θεοῦ Λόγου, Πάτερ.
Εἰκάδι ἀμφ’ ἐνάτῃ Ἰάσων ἀπεβήσατο γαίης.
Βιογραφία
Οι Άγιοι Απόστολοι Ιάσων και Σωσίπατρος ανήκουν στη χορεία των Αποστόλων του Κυρίου και κατάγονταν ο μεν Ιάσων από την Ταρσό ή τη Θεσσαλονίκη, κατά το παλαιό χειρόγραφο, όπως σημειώνει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, ο δε Σωσίπατρος από την Αχαΐα.
Το όνομα του Ιάσων απαντά σε δύο από τα βιβλία της Καινής Διαθήκης. Στις Πράξεις των Αποστόλων και στην προς Ρωμαίους Επιστολή του Παύλου.
Ο Απόστολος Παύλος, μετά τους Φιλίππους, ήλθε στην Θεσσαλονίκη, όπου δίδαξε επί τρεις εβδομάδες. Η διδασκαλία του επέσυρε το μίσος των Ιουδαίων, οι οποίοι στράφηκαν εναντίον του, παρακινώντας και τους αγοραίους της πόλεως. Επειδή φιλοξενούνταν στο σπίτι του Ιάσονος, οι Ιουδαίοι τον αναζήτησαν εκεί. Δεν τον βρήκαν όμως, γι’ αυτό έσυραν τον Ιάσονα και τους άλλους αδελφούς στους πολιτάρχες, δηλαδή στους δημοτικούς άρχοντες. Στην αφήγηση αυτή των Πράξεων των Αποστόλων αναφέρεται για πρώτη φορά το όνομα του Ιάσονα. Στην προς Ρωμαίους Επιστολή ο Παύλος αναφέρει τον Ιάσονα με εκείνους που απηύθυναν χαιρετισμούς στους παραλήπτες της Επιστολής.
Από την Αγία Γραφή, από την οποία έχουμε τις πρώτες πληροφορίες και συγκεκριμένα στην προς Ρωμαίους Επιστολή, ο Ιάσων και ο Σωσίπατρος χαρακτηρίζονται «συγγενεῖς» του Αποστόλου Παύλου. Ο χαρακτηρισμός αυτός δημιούργησε ορισμένα ερωτήματα. Κατά πάσα πιθανότητα σημαίνει ότι ο Παύλος και ο Ιάσων ήταν ομότεχνοι, πάντως όχι συγγενείς εξ αίματος. Εν τούτοις, όπως δέχονται οι ερευνητές, ο αναφερόμενος στις Πράξεις των Αποστόλων και στην Επιστολή είναι ένα και το αυτό πρόσωπο. «Τούτου τοῦ Ἰάσονος», λέγει ο ιερός Χρυσόστομος, «καὶ Λουκᾶς μέμνηται. Οὐ γὰρ ἁπλῶς συγγενῆν μέμνηται, εἰ μὴ καὶ τὴν εὐσέβειαν εἶεν ἑοικότως αὐτῷ». Με το ίδιο πνεύμα ομιλεί και ο Θεοφύλακτος: «Εἰ μὴ γὰρ τοιοῦτοι ἦσαν, οὐκ ἂν αὐτῶν ἐμνήσθη». Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγουν ο Θεοδώρητος Κύρου, ο Οικουμένιος και όλοι οι νεότεροι ερμηνευτές. Δέχονται δηλαδή ταυτισμό του Ιάσονος των Πράξεων και της Επιστολής.
Ο Ιάσων φαίνεται ότι διατηρούσε μικρό εργαστήριο υφαντουργίας, στο οποίο ο Παύλος βρήκε εργασία. Αυτό σημαίνει ότι ο συνεργάτης του Αποστόλου ήταν εγκατεστημένος στη Θεσσαλονίκη και ίσως μονίμως. Το Μηναίον της Εκκλησίας φέρει τον Ιάσονα Ταρσέα ως προς την καταγωγή. «Τούτων ὁ μὲν Ἰάσων Ταρσεὺς ἦν, ὃς καὶ πρῶτος ἐκεῖθεν ζωγρεῖται πρὸς τὴν εὐσέβειαν». Ίσως η άποψη αυτή σχηματίσθηκε από την φράση του Παύλου «οἱ συγγενεῖς μου» και κυρίως από παρερμηνεία σχετικής φράσεως των λεγομένων «Πράξεων τῶν Ἁγίων», έργο κατά πάσα πιθανότητα του 9ου αιώνα μ.Χ. Οι «Πράξεις τῶν Ἁγίων» αναφέρουν ότι ο Ιάσων καταστάθηκε από τον Παύλο, Επίσκοπος Ταρσού. «Ἐξ ἀρχῆς», λέγει το κείμενο των «Πράξεων τῶν Ἁγίων», «ὁμοῦ Ἰάσων τῆς Ταρσοῦ μητρόπολιν κυβερνῶν ἐμπεπίστευτο παρὰ Παύλου ὡς οἰκείαν πατρίδα». Αλλά το «οικείαν πατρίδα» δεν αναφέρεται στον Ιάσονα, αλλά στον Ταρσέα Παύλο, που εμπιστεύθηκε την πατρίδα του στον Ιάσονα. Αλλά και αν ακόμη ο Ιάσων καταγόταν από την Ταρσό, δεν θα ήταν Χριστιανός πριν από την εγκατάστασή του στη Θεσσαλονίκη. Τούτο είναι εύκολο να το ισχυρισθούμε, διότι εάν είχε γνωρίσει την χριστιανική πίστη στην Ταρσό, βρισκόμενος στην Θεσσαλονίκη έπρεπε τουλάχιστον να είχε προλειάνει το έδαφος. Το μόνο βέβαιο είναι ότι ο Ιάσων ζούσε στην Θεσσαλονίκη και ότι έγινε μαθητής του Αποστόλου Παύλου.
Η γνώμη του Holzner ότι ο Απόστολος Παύλος ήλθε από τους Φιλίππους στη Θεσσαλονίκη κομίζοντας Επιστολές προς τον Ιάσονα, συνηγορεί υπέρ της απόψεως εκείνης ότι ο Παύλος δεν γνώριζε τον Ιάσονα και ότι ο Ιάσων γνώρισε τον Χριστιανισμό από τον Παύλο. Ο Απόστολος Παύλος στα πρώτα χρόνια της ιεραποστολικής δράσεώς του, επισκεπτόταν καταρχήν τους Ιουδαίους και έπειτα απευθυνόταν στους Εθνικούς. Έτσι και στη Θεσσαλονίκη, όπως είναι γνωστό, πρώτα επισκέφθηκε τη συναγωγή, όπου και μίλησε. Πολλοί από τους ερμηνευτές ισχυρίζονται ότι ο Ιάσων ήταν Ιουδαίος. Το όνομα Ιάσων ήταν συνηθισμένο στους Έλληνες, το έπαιρναν όμως και πολλοί Ελληνιστές Ιουδαίοι. Η πληροφορία του Δωροθέου Τύρου, ότι ο Ιάσων ήταν ένας από τους Εβδομήκοντα Μαθητές του Κυρίου έχει αποκρουσθεί.
Η δράση του Ιάσονος, αρχίζει αμέσως μετά την μεταστροφή του στον Χριστό. Φιλοξενεί τον Παύλο στο σπίτι του, προσφέρει στον δάσκαλο και στους πρώτους Χριστιανούς τη βοήθειά του, διαθέτει το ίδιο του το σπίτι για τις συνάξεις και υφίσταται διώξεις χάρη του Ευαγγελίου. Η αναζήτηση του Παύλου από τους Ιουδαίους και η σύλληψη του Ιάσονος στη Θεσσαλονίκη ήταν πράξη ανεύθυνη. Αν πράγματι οι κατηγορίες ότι ενεργούσε κατά του Καίσαρος ήταν επιβεβαιωμένες, τότε έπρεπε να γίνει έρευνα όχι από τον όχλο, αλλά από τις αρχές. Οι πολιτάρχες, ύστερα από εξέταση στην οποία υπέβαλαν τον Ιάσονα και τους αδελφούς, τους άφησαν ελεύθερους και τους διαβεβαίωσαν ότι δεν επρόκειτο να ενοχληθούν. Παρόλα αυτά, η θέση του Ιάσονος δεν έπαυσε να είναι επισφαλής.
Όλα αυτά αποτελούν προοίμιο άλλων διώξεων που επρόκειτο να υποστεί ο Ιάσων. Ο ιερός Χρυσόστομος, επαινώντας τον Απόστολο Ιάσονα, τον χαρακτηρίζει θαυμαστό: «Θαυμαστὸς ὁ ἀνὴρ εἰς κινδύνους ἑαυτὸν ἐκδοὺς καὶ ἐκπέμψας αὐτούς».
Μετά τα συμβάντα στη Θεσσαλονίκη, ο Παύλος αναχωρεί γρήγορα για την Βέροια. «Οἱ δὲ ἀδελφοὶ διὰ νυκτὸς ἐξέπεμψαν τόν τε Παῦλον καὶ Σίλαν εἰς Βέροιαν». Πρωτοστάτης για τη φυγάδευση του διδασκάλου τους ήταν ο Ιάσων, ο οποίος έμεινε στη Θεσσαλονίκη διοργανώνοντας την πρώτη Εκκλησία.
Όταν οι Απόστολοι Τιμόθεος και Σίλας πήγαν στην Κόρινθο, ο Ιάσων τους έδωσε χρήματα για τον Παύλο. Και όταν ο Απόστολος Παύλος έγραφε την προς Ρωμαίους Επιστολή, ο Ιάσων ήταν στην Κόρινθο και απηύθυνε χαιρετισμούς στους Χριστιανούς της κοινότητος της Ρώμης.
Μια παράδοση φέρει τον Απόστολο Ιάσονα Επίσκοπο της γενέτειρας του διδασκάλου του, τον δε Απόστολο Σωσίπατρο Επίσκοπο Ικονίου. Άλλη πάλι παράδοση, την οποία όμως αποκρούουν οι ερμηνευτές, θέλει τον Ιάσονα Επίσκοπο Ικονίου. Τόσο ο Ιάσων όσο και ο Σωσίπατρος ήλθαν στην Κέρκυρα, όπου ανέπτυξαν πλούσια δράση.
Και οι δύο συνεργάτες του Αποστόλου Παύλου, εξαιτίας της ιεραποστολικής τους δραστηριότητας, συκοφαντήθηκαν, συνελήφθησαν και ρίχθηκαν στη φυλακή από τον ηγεμόνα Κερκυλλίνο. Στην φυλακή μετέστρεψαν επτά ληστές στον Χριστό, οι οποίοι αργότερα μαρτύρησαν για την πίστη τους και το δεσμοφύλακα Αντώνιο. Οι δύο Απόστολοι παραδόθηκαν από τον ηγεμόνα στον έπαρχο Καπριανό, ο οποίος μην μπορώντας να τους μεταπείσει, τους έριξε στην φυλακή.
Τα βασανιστήρια που υπέστησαν από τον έπαρχο οι δύο Απόστολοι, συγκίνησαν την θυγατέρα του ηγεμόνος, Κέρκυρα, η οποία ασπάσθηκε τον Χριστιανισμό. Οι δύο Απόστολοι ρίχθηκαν σε ένα σιδερένιο καζάνι, όπου υπήρχε πίσσα και ρητίνη. Ο Ιάσων εξήλθε αβλαβής, ενώ ο Σωσίπατρος πέθανε. Από τη δοκιμασία αυτή των δύο Αποστόλων, ο ηγεμόνας μετανόησε, κατηχήθηκε, βαπτίσθηκε και μετονομάσθηκε Σεβαστιανός.
Ο Απόστολος Ιάσων, όπως αναφέρουν οι «Πράξεις τῶν Ἁγίων», έζησε μέχρι τα βαθειά γεράματα, διακονώντας την Εκκλησία της Κέρκυρας και χτίζοντας ναούς. Οι Κερκυραίοι για την προσφορά των δύο Αποστόλων, τους ευλαβούνται και προς τιμήν τους υπάρχει περικαλλής ναός, που θεωρείται ο αρχαιότερος στην πόλη.
Ιερά Λείψανα
Οι τίμιες κάρες των Αγίων Αποστόλων Ιάσονος και Σωσιπάτρου φυλάσσονται με ευλάβεια στην Ιερά Μονή Οσίου Λουκα. Στείρι Βοιωτίας. Μητρόπολη Θηβών και Λεβαδείας.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Δυὰς ἡ ὁμότροπος, τῶν Ἀποστόλων Χριστοῦ, Ἰάσων ὁ ἔνδοξος, Σωσίπατρος ὁ κλεινός, συμφώνως τιμάσθωσαν οὗτοι γὰρ δεδειγμένοι, τὸν τῆς χάριτος λόγον, ηὔγασαν ἐν Κερκύρᾳ, εὐσεβείας τὸ φέγγος, πρεσβεύοντες τῷ Κυρίῳ, ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἠμῶν.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’.
Ἀπόστολοι ἅγιοι, πρεσβεύσατε τῷ ἐλεήμονι Θεῷ ἵνα πταισμάτων ἄφεσιν, παράσχῃ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν.
Κοντάκιον
Ἦχος β’. Χειρόγραφον εἰκόνα.
Τοῖς δόγμασι τοῦ Παύλου καταυγασθέντες, γεγόνατε φωστῆρες τῆς οἰκουμένης, τρισμακάριοι· καταυγάζετε γὰρ ἀεί κόσμον θαύμασιν, Ἰάσον, ἡ πηγή τῶν ἱαμάτων, Σωσίπατρε, Χριστοῦ Μαρτύρων κλέος, Ἀπόστολοι θεοφόροι, προστάται τῶν ἐν ἀνάγκαις, καθικετεύσατε Θεῷ, τοῦ σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Κάθισμα
Ἦχος α’. Τὸν τάφον σου Σωτὴρ.
Ἰάσονα πιστοί, καὶ Σωσίπατρον ὕμνοις, ὡς μύστας ἱερούς, τῆς Ἁγίας Τριάδος, καὶ κήρυκας τῆς Πίστεως, ἐπαξίως τιμήσωμεν, ὅπως λάβωμεν, ταῖς παρακλήσεσι τούτων, πάντες ἔλεος, καὶ χάριν εὕρωμεν θείαν, εἰς εὔκαιρον βοήθειαν.
Ὁ Οἶκος
Ἀπόστολοι θεηγόροι, καὶ κήρυκες εὐσεβείας, διδάσκαλοι καὶ προστάται εὐσεβούντων ἀεισέβαστοι, παρεστηκότες Θεῷ, καὶ φωτὸς θείου πληρούμενοι, καὶ στεφάνοις ἐγκοσμούμενοι, φωτίσατε ἡμᾶς δεόμεθα, γεραίρειν τὴν ὑμῶν πανέορτον πανήγυριν, ἐν εὐφήμοις ὑμνῳδίαις εὐσεβῶς· πάντες γὰρ ἐσμεν ποίμνιον ὑμῶν, λυτρωθέντες τῆς πλάνης ἐν χάριτι, ἀλλ’ ὡς ὄντες σωτῆρες τῶν πιστῶν, σπεύσατε πρὸς τὸν Κτίστην, πρεσβεύειν παρρησίᾳ, τοῦ σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Μεγαλυνάριον
Χαίροις Ἀποστόλων ἡ ξυνωρίς, τῆς σεπτῆς Τριάδος, δημηγόροι καὶ ὑπουργοί, σὺν τῷ Σωσιπάτρῳ, Ἰάσων θεοφόρε· ὑμεῖς γὰρ ἀληθείας, ὤφθητε στόματα.
