Πέμπτη 17 Νοεμβρίου 2022

 

 

 

 

Ο Άγιος Γρηγόριος Νεοκαισαρείας ο Θαυματουργός

Свт. Григорий Чудотворец.
Мозаика монастыря Хосиос Лукас. Греция. XI век (после 1012 года).
Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός.
Μωσαϊκό τού 11ου αιώνα (μετά το 1012 μ).Χ.
στην Ιερά Μονή Οσίου Λουκά Στείρι Βοιωτίας. Ελλάδα

 

Ὁ Γρηγόριος, θαυματουργῶν καὶ πάλαι,
Θεῷ παραστάς, θαυματουργεῖ τι πλέον.
Ἑβδομάτῃ δεκάτῃ τε μέγας θάνε θαυματουργος.

Βιογραφία

Ο Άγιος Γρηγόριος γεννήθηκε περίπου το 210 με 215 μ.Χ. Αρχικά ονομαζόταν Θεόδωρος και οι γονείς του ήταν Έλληνες ειδωλολάτρες και είχαν μεγάλη κοινωνική θέση στη Νεοκαισάρεια του Πόντου (γνωστή στην αρχαιότητα και ως Καβηρία, Διάσπολις και Σεβαστή, το σημερινό Νικσάρ) .

Святитель Григорий Чудотворец, епископ Неокесарийский.
Фреска . Конец XIII века.
монастыря Протат на Святой Горе Афон
Иконописец Мануил Панселин.
Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός.
Τοιχογραφία (Fresco) τού τέλους τού 13ου αιώνα. μ.Χ.
στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως τής Θεοτόκου
στό Πρωτάτο. Καρυές. Άγιον Όρος
έργο τού αγιογράφου Μανουήλ Πανσέληνου

 

Свт. Григорий Чудотворец.
Фреска. 1547 г
Афон (Дионисиат).
зортзи (Зорзис) Фука..
Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός.
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1547 μ.Χ.
στην Ιερά Μονή Διονυσίου Αγίου Όρους.
Έργο τού αγιογράφου Τζώρτζη (Ζώρζη) Φουκά

 

Свт. Григорий Чудотворец.
Фреска. Церковь Христа Пантократора. Дечани.
Сербия (Косово). Около 1350 года.
Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός.
Τοιχογραφία (Fresco) τού ἐτους περίπου 1350 μ.Χ.
στον Ιερό Ναό τού Χριστού Παντοκράτορα
στην Ιερά Μονή Βισόκι Ντέτσανι. Κοσσυφοπέδιο. Σερβία

Μετά τη στοιχειώδη εκπαίδευση του, ο Άγιος Γρηγόριος μαζί με τον αδελφό του Γρηγόριο ή (σύμφωνα με μερικές αγιολογικές πηγές) Αθηνόδωρο, (βλέπε και για τους δύο στις 7 Νοεμβρίου) πήγαν στη Βηρυτό για να σπουδάσουν νομικά. Ο Θεός όμως είχε άλλα σχέδια για το Γρηγόριο. Όταν περνούσε από την Καισαρεία, άκουσε το δεινό ερμηνευτή των Γραφών, Ωριγένη. Ο Γρηγόριος τόσο πολύ ενθουσιάστηκε μαζί του, ώστε άφησε τα νομικά και διετέλεσε επί χρόνια μαθητής του. Ονομαστός είναι ο αποχαιρετιστήριος λόγος του μετά το πέρας των σπουδών του. Εκεί φαίνεται η μεγάλη αξία του Ωριγένη, σαν διδασκάλου και η βαθειά ευγνωμοσύνη του Γρηγορίου, σαν μαθητού. «Άπασαν προσήγε την παρ’ αυτού τέχνην και επιμέλειαν και κατειργάσατο ημάς», γράφει για το διδάσκαλό του.

Свт. Григорий Чудотворец.
фрески .1314 год.
Церковь Святых Иоакима и Анны (Королевская церковь)
в монастыре Студеница, Сербия.
Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός.
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1314 μ.Χ.
στον Ιερό Ναό Ιωακείμ καί Άννης (Βασιλική Εκκλησία)
τής Ιεράς Μονής Στουντένιτσα. Σερβία

 

Святитель Григорий Чудотворец, епископ Неокесарийский.
Фреска Печской Патриархии, Косово, Сербия.
Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός.
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1314 μ.Χ.
στην Ιερά Πατριαρχική Μονή Πεκίου (Πέτς)
Κοσσυφοπέδιο. Σερβία

 

Святитель Григорий Чудотворец, Епископ Неокесарийский.
Фреска Около 1316 года.
церкви Св. Никиты в селе Чучер
Иконописцы Михаил Астрапа и Евтихий.
Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός.
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους περίπου 1316 μ.Χ.
στον Ιερό Ναό Αγίου Νικήτα στο χωριό Chucher. Σκόπια
έργο τών αγιογράφων Μιχαήλ Αστραπά καί Ευτύχιου

 

Святитель Григорий Чудотворец, Епископ Неокесарийский.
Фреска 1164 год.
церкви Св. Пантелеимона в Нерези близ Скопье
Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός.
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους περίπου 1164 μ.Χ.
στον Ιερό Ναό Αγίου Παντελεήμονα στο χωριό Νερέζη. Σκόπια

 

Святитель Григорий Чудотворец, Епископ Неокесарийский.
Фреска XIV век.
церкви Спаса в Кучевиште
Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός.
Τοιχογραφία (Fresco) τού 14ου αιώνα μ.Χ.
στον Ιερό Ναό Εισοδίων τής Θεοτόκου (Αγία Σωτήρα)
στο χωριό Κουτσεβο . Σκόπια

 

Свт. Григорий Чудотворец.
Икона. Византия. 2-я половина XII века. Эрмитаж. Санкт-Петербург.
Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός.
Εικόνα Βυζαντινή τού 2ου μισού τού 12ου αιώνα μ.Χ.
στο Μουσείο Ερμιτάζ. Αγία Πετρούπολη. Ρωσία

Κατόπιν πήγε στην Αλεξάνδρεια, και από εκεί επέστρεψε στη Νεοκαισάρεια με πλήρη θεολογική μόρφωση και άγιο ζήλο. Τότε ο Μητροπολίτης Αμασείας Φαίδημος διέκρινε τα χαρίσματα του και τον έκανε επίσκοπο Νεοκαισαρείας η οποία είχε μόνο 17 χριστιανούς! Ο Γρηγόριος, όμως, δεν το θεώρησε υποτιμητικό. Βασιζόταν πολύ στη δύναμη της θείας χάριτος και πάντα είχε στο μυαλό του τα ενθαρρυντικά λόγια του θείου Παύλου: «Ἐνδυναμοῦ ἐν τῇ χάριτι τῇ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (Β’ πρός Τιμόθεον, β’ 1), δηλαδή να ενδυναμώνεσαι με τη χάρη που μας δίνεται από τη σχέση και την ένωση μας με τον Ιησού Χριστό. Πράγματι, με τη χάρη του Θεού, ο Γρηγόριος έκανε καταπληκτικό αγώνα και εκχριστιάνισε σχεδόν όλη την πόλη. Και ενώ είχε παραλάβει 17 χριστιανούς,  όταν πέθανε ειρηνικά στα τέλη του 270 μ.Χ. είχαν απομείνει στην επισκοπική του περιφέρεια μόνο 17 ειδωλολάτρες! Υπήρξε δε τόσο εγκρατής στη γλώσσα του, ώστε δεν βγήκε απ’ αυτή κανένας κακός, περιττός ή αργός λόγος. Γι’ αυτό και ο Θεός τον κόσμησε και με το χάρισμα της θαυματουργίας.

Στον Γρηγόριο αποδίδεται η καθιέρωση εορτασμών προς τιμήν των μαρτύρων, των διδασκαλιών σχετικά με τους αγίους και η τήρηση εορτών για τους αγίους, που αποτέλεσε επίσης μέσο για να προσελκύσει ειδωλολάτρες στην εκκλησία.

Свт. Григорий Чудотворец.
Миниатюра Минология Василия II. Константинополь. 985 г.
Ватиканская библиотека. Рим.
Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός.
Μικρογραφία (Μινιατούρα) στό Μηνολόγιο τοῦ Βασίλειος Β ‘. 985 μ.Χ. Κωνσταντινούπολη.
Τώρα εὑρίσκεται στήν Βιβλιοθήκη τοῦ Βατικανοῦ. Ρώμη

 

Григорий еп. Неокесарийский, свт. (17 ноября)
Менологий на 17 – 20 ноября
Византия. Греция; XIV в.; памятник:
Византийский менологий (Byzantine illumination Menologion);
10 x 13 см.; местонахождение: Англия. Оксфорд.
Бодлеанская Библиотека
Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός.
Μηνολόγιο 17 – 20 Νοεμβρίου
Βυζαντινή Μηνολόγιο τού 14ου αιώνα μ.Χ.
Τώρα ευρίσκεται στην Αγγλία. Οξφόρδη.
Bodleian Βιβλιοθήκη (Bodleian Library)

Τον βίο του Αγίου Γρηγορίου του θαυματουργού συνέγραψε ο Άγιος Γρηγόριος ο Επίσκοπος Νύσσης, αδελφός του Μεγάλου Βασιλείου, ο οποίος αποτελεί την πιο αξιόπιστη βιογραφική πηγή εν μέσω ασαφειών και θρύλων. Στον εγκωμιαστικό του λόγο προς τον Άγιο, τον ονομάζει Μέγα και θεωρείται ότι ήταν το πρώτο άτομο που είναι γνωστό ότι έλαβε όραμα της Παναγίας (μαζί με τον Ιωάννη τον Βαπτιστή), βάσει του οποίου κατέγραψε μια ομολογία σχετικά με το δόγμα της Αγίας Τριάδας. Επίσης, ο Άγιος Γρηγόριος Επίσκοπος Νύσσης αναφέρει ότι ο ίδιος μεγάλωσε ακούοντας διηγήσεις και περιγραφές περιστατικών της ζωής του Αγίου Γρηγορίου του Θαυματουργού, καθώς και τους θεοπνεύστους λόγους του, από την γιαγιά του Μακρίνα η οποία ήταν μαθήτρια και πνευματικό παιδί του Αγίου Γρηγορίου Νεοκαισαρείας.

Αλλά και ο Μέγας Βασίλειος σ’ ένα του λόγο λέει για τον Γρηγόριο τον θαυματουργό, ότι για τα πνευματικά του χαρίσματα και την χάρη των θαυμάτων «δεύτερος Μωϋσῆς παρ΄ αὐτῶν τῶν ἐχθρῶν τῆς Ἐκκλησίας ἀνηγορεύετο».

Τα έργα του Γρηγόριου έχουν διασωθεί σε ιδιαίτερα αποσπασματική κατάσταση. Ονομαστός παραμένει ο αποχαιρετιστήριος λόγος του Εις Ωριγένην Προσφωνητικός μετά το πέρας των σπουδών του, όπου εξυμνείται η διδακτική δεινότητα του Ωριγένη. Άλλα έργα του που σώζονται είναι η Επιστολή Κανονική Περί των εν τη Καταδρομή των Βαρβάρων Ειδωλόθυτα Φαγόντων ή και Έτερα τινά Πλημμελησάντων, Προς Τατιανόν Περί Ψυχής Λόγος Κεφαλαιώδης, Λόγοι Εις τον Ευαγγελισμόν της Παναγίας Θεοτόκου και Αεί Παρθένου της Μαρίας, Λόγος εις τους Αγίους Πάντας, Ομιλία Εις τον Εκκλησιαστήν, αποσπάσματα από σχολιολόγια στο Ευαγγέλιο του Ματθαίου, στον Ιερεμία και στον Ιώβ.

 

Ιερά Λείψανα

Μέρος χειρός του Αγίου βρίσκεται στη Ιερά Μονή Μεγάλου  Μετεώρου.

Αποτμήματα τού Ιερού Λειψάνου τοὐ Αγίου βρίσκονται στις Ιερές Μονές Παναγίας Σουμελά Βερμίου και Καστρίτσης Ιωαννίνων.

Μέρος τής Κάρας τού Αγίου βρίσκεται στη  Ιερά Μονή Οσίου Διονυσίου Λιτοχώρου Πιερίας.

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΙΒΗΡΩΝ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ. Άγια λείψανα του Αγίου Θεοδώρου του Τύρωνος, του Αγίου Αποστόλου Ανδρέου του Πρωτοκλήτου
και του Αγίου Γρηγορίου Νεοκαισαρείας του Θαυματουργού (από αριστερά προς τα δεξιά).

 

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΙΒΗΡΩΝ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ.Οι κάρες του Αγίου Νεομάρτυρος Νικήτα του Νισυριού και του Οσίου Ιερόθεου του Ιβηρίτου. Άγια λείψανα
του Αγίου Θεοδώρου του εν Πύργη της Παμφυλίας, του Αγίου Γρηγορίου Νεοκαισαρείας του Θαυματουργού
και του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Δημητρίου.

Ковчег с частицами мощей свт. Григория Чудотворца (ц. свт. Григория Неокесарийского в Дербицах, Москва)
Η κιβωτός με λείψανα του Αγίου Γρηγορίου του Θαυματουργού ( Νεοκαισάρειας) στον ομώνυμο Ιερό Ναό στο Derbitsah, Μόσχας Ρωσία

Τά παραπάνω λείψανα παρουσιάστηκαν στη βασίλισσα Παρασκευά Feodorovna Πρίγκιπα Γκριγκόρι Volkonsky. Το 1811; Ο Πρίγκιπας έδωσε τα λείψανα στον Ναό.

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. δ’.
Ἐν προσευχαῖς γρηγορῶν, ταῖς τῶν θαυμάτων ἐργασίαις ἐγκαρτερῶν, ἐπωνυμίαν ἐκτήσω τὰ κατορθώματα, ἀλλὰ πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, Πάτερ Γρηγόριε, φωτίσαι τὰς ψυχὰς ἡμῶν, μὴ ποτὲ ὑπνώσωμεν, ἐν ἁμαρτίαις εἰς θάνατον.

Κοντάκιον
Ἦχος β’. Τὰ ἄνω ζητῶν.
Θαυμάτων πολλῶν, δεξάμενος ἐνέργειαν, σημείοις φρικτοῖς, τοὺς δαίμονας ἐπτόησας, καὶ τὰς νόσους ἤλασας τῶν ἀνθρώπων, πάνσοφε Γρηγόριε· διὸ καλῇ θαυματουργός, τὴν κλῆσιν ἐξ ἔργων κομισάμενος.

Ἕτερον Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ.
Ὡς εὐσεβείας ὑποφήτην καὶ διδάσκαλον καὶ τῶν θαυμάτων ποταμόν σε ἀνεξάντλητον μακαρίζομεν οἱ δοῦλοί σου Ἱεράρχα. Ἀλλ’ ὡς ἔχων παρρησίαν πρὸς τὸν Κύριον Ἐκ παντοίων ἀπολύτρωσαι κακώσεων τοὺς βοῶντάς σοι, χαίροις Πάτερ Γρηγόριε.

Свт. Григорий Чудотворец.
Икона. Кон. XX в.
(ц. свт. Григория Неокесарийского в Дербицах, Москва)
Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός.
Εικόνα τού 12ου αιώνα μ.Χ.
στον ομώνυμο Ιερό Ναό στο Derbitsah, Μόσχας Ρωσία

Минея – Ноябрь (фрагмент).
Икона. Русь. Начало XVII в.
Церковно-Археологический Кабинет Московской Духовной Академии.
Μηναῖο – Νοέμβριος (τεμάχιο).
Εἰκονίδιο στίς ἀρχές τοῦ 17ου αἰώνα μ.Χ.
στήνἘκκλησία καί τό Αρχαιολογικό Μουσεῖο τῆς Θεολογικῆς Ἀκαδημίας τῆς Μόσχας

Κάθισμα
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Νέος γέγονας Μωσῆς τοῖς ἔργοις, πλάκας πίστεως ἐπὶ τοῦ ὄρους, τῆς μυστικῆς θεοφανείας δεξάμενος, νομοθετήσας λαοῖς τὴν εὐσέβειαν, τοῦ τῆς Τριάδος μυστηρίου Γρηγόριε· ὅθεν ἅπαντες, τιμῶμεν πιστοὶ τὴν μνήμην σου, αἰτοῦντες διὰ σοῦ τὸ μέγα ἔλεος.

Ὁ Οἶκος
Πόθεν ἀπάρξομαι τοὺς ἐπαίνους ἐξυφαίνειν ὁ τάλας, καθορῶν τὰ πολλὰ καὶ ὑπερθαύμαστα πράγματα; Ἐὰν ἀπὸ τοῦ βίου τοῦ Ὁσίου ἐγχειρήσω, τὸ σύνολον οὐκ ἰσχύω· πάντα γὰρ νοῦν ὑπερβαίνει ὁ ἔνθεος βίος αὐτοῦ. Ἐὰν ἀπὸ τῶν θαυμάτων, καὶ ἐν τούτῳ λοιπὸν αἰσχυνθήσομαι, ὑπὲρ τὴν ψάμμον γὰρ ὑπάρχουσι· διὰ τοῦτο ἀκούει θαυματουργός, τὴν κλῆσιν ἐξ ἔργων κομισάμενος.

Μεγαλυνάριον
Τῇ φιλοσοφίᾳ πρὸς ἀληθῆ, γνῶσιν κεχρημένος, οἷα κλίμακι νοητῇ, πρὸς θεολογίας, ἀνέδραμες τὸ ὕψος, Γρηγόριε θαυμάτων, καινῶν διάκονε.