Σάββατο 13 Ἰουλίου 2019

 

 

 

 

 

Σύναξη του Αρχαγγέλου Γαβριήλ

Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ, βυζαντινή εικόνα (1387–1395)

 

Τῶν σῶν ἀγαθῶν ὥσπερ οὐκ ἔχω κόρον,
Ὡς οὐδ’ ἑορτῶν, Γαβριὴλ Ἄρχων Νόων.
Τῇ δεκάτῃ δὲ τρίτῃ συναγήοχεν ὧδε Γαβριήλ.

 

 

Αρχάγγελος Γαβριήλ. Εικόνα τού 13ου αιώνα μ.Χ.
στην Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης Σινά. Αίγυπτος

 

Για ποιον λόγο γίνεται μνεία την Συνάξεως του Αρχαγγέλου Γαβριήλ, δεν γνωρίζουμε. Ίσως να συνδέεται με κάποια ευεργεσία του Αρχαγγέλου που ποίησε αυτή την ημέρα στους Χριστιανούς ή να συνδέετε με το γεγονός ότι η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως ήθελε να δείξει με αυτή την εορτή την αφοσίωση της στον Αρχάγγελο Γαβριήλ και αυτό ίσως να έγινε περί τον 9ο μ.Χ. αιώνα.

 

Να, συν τοις άλλοις, πως η Εκκλησία υμνεί τον αρχάγγελο Γαβριήλ σ’ αυτή τη γιορτή του:

«Θρόνω παριστάμενος τῆς τρισηλίου Θεότητας καὶ πλουσίως λαμπόμενος, ταὶς θείαις λαμπρότησι, ταὶς ἐκπεμπομέναις, ἀπαύστως ἐκεῖθεν, τοὺς ἐπὶ γῆς χαρμονικῶς, χοροστατοῦντας καὶ εὐφημούντας σέ, παθῶν ἀχλύος λύτρωσαι, καὶ φωτισμῶ καταλάμπρυνον, Γαβριὴλ Ἀρχιστράτηγε, πρεσβευτὰ τῶν ψυχῶν ἠμῶν.

 

Τῶν ἀσωμάτων λειτουργῶν ὡς πρωτεύων, τὸ πρὸ αἰώνων ὁρισθὲν ὄντως μέγα, σὺ Γαβριὴλ πεπίστευσαι μυστήριον, τόκον τὸν ἀπόρρητον, τῆς ἁγίας Παρθένου, Χαῖρε, προσφωνῶν αὕτη, ἡ κεχαριτωμένη. Χρεωστικῶς σὲ ὅθεν οἱ πιστοί, ἐν εὐφροσύνῃ ἀεὶ μακαρίζαμεν».

 

Архангел Гавриил. 1125-1130г; Грузия. Гелати.; XII в.; местонахождение: Грузия. Гелати. Кафоликон Рождества Богородицы Гелатского монастыря; Местоположение: Апсида
Αρχάγγελος Γαβριήλ. Τοιχογραφια μεταξύ τών ετών 1125-1130 μ.Χ. στο Καθολικό Γεννήσεως τής Θεοτόκου τής Ιεράς Μονής Gelati Μονή της Παναγίας κοντά Kutaisi – το σημαντικότερο μεσαιωνικό μοναστήρι στη Γεωργία . Κέντρο εκκλησιαστική και πολιτιστική ζωή, την έδρα των Καθολικό του 2ου μισού του XVI αιώνα μέχρι το 1814, ένα μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς (1994).

Η μονή ιδρύθηκε από τον βασιλιά Δαβίδ IV της Builder στο 1106 και έγινε τόπος ταφής του. Collegiate Εκκλησία χτίστηκε το 1125 και άλλα πέντε χρόνια ήταν διακοσμημένο με ψηφιδωτά , που τίμησε το καλύτερο σε όλη την Νότιο Καύκασο

 

Архангел Гавриил
Роспись ц. Богородицы мон-ря Панагии Сумелы близ дер. Мацука, Турция. XIV в.
Αρχάγγελος Γαβριήλ
Τοιχογραφία τού 14ου αιώνα μ.Χ. στην Ιερά Μονή Παναγία Σουμελά κοντά στο χωριό. Ματσούκας, Τραπεζούντα Τουρκία.

 

Архангел Гавриил. Благовещение. Юго-восточный столб; Балканы. Сербия. Грачаница; XIV в.; местонахождение: Сербия. Косово. Монастырь Грачаница. Неф
«Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ».. Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους περίπου 1318 μ.Χ.
στον Ι.Ναό Ευαγγελισμού τής Θεοτόκου τής Ιεράς Μονής Γκρατσάνιτσα.
Κοσσυφοπέδιο. Σερβία.

 

Архангел Гавриил. Благовещение. Северная ветвь подкупольного креста; Россия. Псков. Спасо-Преображенский Мирожский монастырь; XII в.; местонахождение: Россия. Псков. Спасо-Преображенский Мирожский монастырь. Неф
Αρχάγγελος Γαβριήλ. Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου.
Τοιχογραφία τού 12ου αιώνα μ.Χ.
στο ΣΠΑΣΩ-Πρεομπραζένσκι Mirozhsky Zavelichsky Μοναστήρι – το μοναστηριακό συγκρότημα του XII αιώνα , χάρη στο μοναδικό διάσημο στη Ρωσία από το βαθμό διατήρησης των προ-Μογγόλων τοιχογραφίες του καθεδρικού ναού. Βρίσκεται στο Pskov , στη συμβολή των ποταμών Mirozha (εξ ου και το όνομά του) στην περιοχή. Μεγάλη , στην περιοχή που ονομάζεται Zavelich’e. Ρωσία

 

Архангел Гавриил. 1294 г.
«Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ».
Τοιχογραφία τού έτους 1294 μ.Χ.

 

«Архангел Гавриил».
Церковь Симеона Богоприимца, Зверин монастырь, Великий Новгород.
1468.
«Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ».
Τοιχογραφία τού έτους 1468 μ.Χ.
στον Καθεδρικό Ναό τού Αγίου Βασιλείου και του Συμεών
στην Ιερά Zverin Μονή – ένα πρώην μοναστήρι της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στο Νόβγκοροντ . Βρίσκεται στην αριστερή όχθη του ποταμού Volkhov , κοντά στη συμβολή των ποταμών που Gzen .

 

«Архангел Гавриил».
1425-1427.
Троицкий собор, Троице-Сергиева лавра.
«Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ».
Τοιχογραφία μεταξύ τών ετών 1425-1427 μ.Χ.
στον Ι. Ναό Αγίας Τριάδος Λαύρας του Αγίου Σεργίου
Κίεβο Ουκρανία.

«Архангел Гавриил».
Знаменский собор, Великий Новгород.
1682-1688.
«Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ».
Τοιχογραφία μεταξύ τών ετών 1682-1688 μ.Χ.
στον Znamensky Καθεδρικό Ναό – Στο Νόβγκοροντ Ρωσίας , κοντά στην εκκλησία της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στην Ilin οδό . Ιδρύθηκε το 1682 στη θέση του κατεδαφίστηκε ναό του XIV αιώνα

 

Архангел Гавриил, X в.
Αρχάγγελος Γαβριήλ. Εικόνα τού 10ου αιώνα μ.Χ.

 

(архангел Гавриил), новгородская икона XII века, Русский музей
Αρχάγγελος Γαβριήλ. Εικόνα τού 12ου αιώνα μ.Χ.
στο Ρωσικό Μουσείο Νόβγκοροντ

Деталь средневековой иконы с изображением Архангела Гавриила, XII в. Музей Местиа, Грузия
Αρχάγγελος Γαβριήλ. Λεπτομέρεια της Εικόνας τού 12ου αιώνα μ.Χ. στο Μουσείο της Mestia,Mestia ( მესტია, Meghri. მესტია) – αστικών τύπου οικισμού (μέχρι το 1968 – το χωριό) στην Άνω Svaneti , στο κέντρο της Mestia δήμου της επαρχίας της Σαμεγκρέλο – Zemo Svaneti στη Γεωργία . Βρίσκεται στη νότια πλαγιά της ευρύτερης Καυκάσου , 128 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Zugdidi . Υψόμετρο περίπου 1500 μ Πληθυσμός -. 2.600 άτομα (. 2002 ).

 

 

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ὡς θεῖος Ἀρχάγγελος, τῶν νοερῶν στρατιῶν, Τριάδος τὴν ἔλλαμψιν, καθυποδέχη λαμπρῶς, Γαβριὴλ Ἀρχιστράτηγε, ὅθεν ἐκ πάσης βλάβης, καὶ παντοίας ἀνάγκης, σῷζε ἀπαρατρώτους, τοὺς πιστῶς σὲ τιμώντας, καὶ πόθω ἀνευφημούντας, τὰ σὰ θαυμάσια.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’.
Τῶν Οὐρανίων στρατιῶν Ἀρχιστράτηγε, δυσωποῦμέν σε ἀεὶ ἡμεῖς οἱ ἀνάξιοι, ἳνα ταῖς σαῖς δεήσεσι τειχίσης ἡμᾶς, σκέπη τῶν πτερύγων τῆς ἀΰλου σου δόξης, φρουρῶν ἡμᾶς προσπίπτοντας, ἐκτενῶς καὶ βοῶντας, Ἐκ τῶν κινδύνων λύτρωσαι ἡμᾶς, ὡς Ταξιάρχης τῶν ἄνω Δυνάμεων.

 

 

 

 

Όσιος Στέφανος ο Σαββαΐτης

 

Kαι σκώλα και θήρατρα και πάγας βίου,
Φυγών Στέφανος εις Eδέμ λόχμας έδυ.

Ἐπώνυμος Στέφανος οὐ φορεῖ στέφους,
Ὃ πρακτικὴ χεὶρ ἀρετῆς πλέκειν.

Βίος του

Ο Άγιος Στέφανος ο Σαββαΐτης και θαυματουργός γεννήθηκε σ’ ένα μικρό χωριό της Παλαιστίνης το Αλ-Τζίλς, κατά το έτος 725 από Χριστού. Αξιώθηκε στα πρώτα χρόνια της ζωής του να λάβη την πρέπουσα χριστιανική ανατροφή από τους δύο ευλαβείς γονείς του, τον Κήρυκο και την Σεργία. Μόλις στα εννέα του χρόνια ο μικρός Στέφανος έμεινε ορφανός. Τότε ανέλαβαν την προστασία του κάποιοι ευσεβείς και καλοί συγγενείς του.
Εκείνην ακριβώς την εποχή ζούσε και ένας θείος του, Ζαχαρίας ονόματι, ο οποίος είχε φήμη ενάρετου μοναχού στη Λαύρα του Οσίου Σάββα του Ηγιασμένου. Αυτός όταν έμαθε τα σχετικά με τον ανεψιό του έσπευσε στην πατρίδα του, ζήτησε και παρέλαβε τον Στέφανο μαζί με όλα τα υλικά αγαθά, που του είχαν αφήσει οι γονείς του.
Φθάνοντας ο Άγιος στο ασκητήριο του θείου του, με κάθε προθυμία και υπακοή έζησε δεκαπέντε χρόνια έγκλειστος καλλιεργώντας τον ένθεον έρωτα και εξασκούμενος στην αδιάλειπτο προσευχή. Είχε δοθεί στον πνευματικό στίβο εκουσίως με όλην του την καρδιά και διακαώς επιθυμούσε να μιμηθεί την αγγελική βιοτή του θείου του και των παλαιών οσίων ασκητών της ερήμου. Τότε ήταν που ο θείος του ανέλαβε την ηγουμενεία των Καστελλίων και της Μονής του Σπηλαίου, τα οποία έκτισε ο Άγιος Σάββας λίγα χιλιόμετρα μακρύτερα από την Μεγάλη Λαύρα του.
Ο Στέφανος είχε μείνει μόνος του στο κελλί του θείου του, ο οποίος εντός ολίγου καιρού εκοιμήθη εν Κυρίω. Τότε ο μακάριος διεμοίρασε όλον τον υλικό πλούτο, που κατείχε και ελεύθερος πλέον από κάθε επίγειο φροντίδα ανεπτερώθη ολικώς προς τον ποθούμενον Χριστόν, μάλιστα αφ’ ότου αξιώθηκε να ενδυθή το Μέγα και Αγγελικόν Σχήμα. Θα ήταν τότε σε ηλικία 24 με 25 ετών.
Ως μοναχός ο θείος Στέφανος υπηρέτησε υποδειγματικά για οκτώ χρόνια σε διάφορα διακονήματα της Λαύρας. Εξασκώντας τελεία υπακοή και ταπεινοφροσύνη εργάστηκε κατά σειράν ως αρτοποιός, ξενοδόχος και ηγουμενιάρης (φροντιστής της κατοικίας του Ηγουμένου). Διακονούσε πάντοτε σιωπηλός, πρόθυμος και αδιαλείπτως προσευχόμενος. Στα 29 του χρόνια χειροτονήθηκε Διάκονος. Υπηρέτησε τέσσερα χρόνια στο ναό ως κανονάρχης επιβλέποντας ταυτόχρονα και την βιβλιοθήκη της Μονής.
Πληγωμένος ο όσιος από τον πόθο της ησυχίας δεν άργησε να αποσυρθή στο κελλί του προσερχόμενος στην Εκκλησία μόνον τα Σάββατα και τις Κυριακές. Αργότερα με ευλογία του Πατριάρχου απήλθε σ’ ένα μικρό ησυχαστήριο λίγο μακρύτερα της Λαύρας.
Είχε συνήθεια ο Άγιος να χωρίζη το έτος σε έξι τμήματα. Κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων εξερχόμενος από το κελλί του βάδιζε τριγύρω από την Νεκρά Θάλασσα. Ζούσε με μεγάλη εγκράτεια τρεφόμενος μόνο με χλωρά άκρα καλαμιών, καρδιές φοινίκων και σπανιώτερα με λίγα βρεγμένα κουκιά, όταν ένιωθε τελείως εξαντλημένος. Τα υπόλοιπα τρία χρονικά διαστήματα τα περνούσε μέσα στο κελλί του δεχόμενος και ωφελώντας πνευματικά όσους έρχονταν να ζητήσουν την συμβουλή του. Τότε και μόνον άνοιγε.
Όταν ο Άγιος έφθασε σε ηλικία πενήντα τριών ετών συναντήθηκε με ένα άλλον εξίσου μεγάλο ασκητή, τον αββά Μαρτύριο από τα Γέρασα, πέραν του Ιορδανού. Προσευχήθηκαν μαζί και συνομίλησαν πνευματικά μάλιστα ο Άγιος Στέφανος υπάκουσε στη συμβουλή του αββά Μαρτυρίου να μην ζη εντελώς ησυχαστικά, αλλά να δέχεται όσους έρχονταν να γίνουν μαθητές του.
Στην ώριμη αυτή του ηλικία και για την μεγάλη καθαρότητα της ζωής του αξιώθηκε να γίνει ιερεύς και λειτουργός του Υψίστου.

Стефан Савваит, прп. (13 июля)
Менологий 10 – 13 июляВизантия. Греция; XIV в.; памятник:
Византийский менологий (Byzantine illumination Menologion); 10 x 13 см.;
местонахождение: Англия. Оксфорд. Бодлеанская Библиотека
(Bodleian Library)
Όσιος Στέφανος ο Σαββαΐτης
Μηνολόγιο 10 – 13, Ιουλίου.
Βυζαντινή Μηνολόγιο τού 14ου αιώνα μ.Χ.
Τώρα ευρίσκεται στην Αγγλία. Οξφόρδη.
Bodleian Βιβλιοθήκη (Bodleian Library)

Ο Άγιος Στέφανος έλαβε και την προσωνυμία «θαυματουργός». Η Θεία Χάρις τον εκόσμησε με πολλά και έξοχα χαρίσματα. Ένα απ’ αυτά ήταν το της διδασκαλίας. Είχε προικισθεί επιπλέον με δύναμη κατά των πονηρών και ακαθάρτων πνευμάτων, προέλεγε τα μέλλοντα, φανέρωνε τα απόκρυφα, βάδιζε ακόμη και πάνω στα νερά της Νεκράς Θαλάσσης και του Ιορδανού. Άλλοτε πάλι, όποτε ο ίδιος είχε ανάγκη μα κρυφθή γινόταν αόρατος εν μέσω ανθρώπων που τον επιβουλεύονταν. Και του ιαματικού χαρίσματος δεν στερήθηκε ο μακάριος, αλλά πλήθος ασθενούντων ψυχή τε και σώματι θεράπευσε με την επίκληση και μόνο του ονόματος του Κυρίου. Αξίζει τέλος να αναφερθή η θαυμαστή οικειότητα του Όσίου με τα άγρια ζώα της ερήμου, των οποίων συχνά υπήρξε φίλος και τροφέας και σύνοικος.
Ή μακαρία κοίμηση του Αγίου Στεφάνου του Σαββαΐτου και θαυματουργού ήταν οσιακή και ειρηνική μέσα στο απέριττο ησυχαστήριο του. Ενώπιον πολλών Πατέρων και μαθητών του παρέδωσε στον Κύριο την αγγελική ψυχή του την νύκτα της Κυριακής του Θωμά προς την Δευτέρα του έτους 794 μ.Χ. Αυτή είναι και η ημέρα της ετήσιας μνήμης του.
Πηγή: ΤΑ ΜΥΡΙΠΝΟΑ ΑΝΘΗ ΤΗΣ ΕΡΗΜΟΥ. Έκδοσις Ιεράς Λαύρας Σάββα Του Ηγιασμένου, Αθήνα 2007

 

Η μνήμη του Οσίου Στεφάνου επαναλαμβάνεται και στις 28 Οκτωβρίου. Για ποιόν λόγο υπάρχει διπλή μνημόνευση του Οσίου Στεφάνου, δεν γνωρίζουμε. Ίσως σήμερα να εορτάζουμε την Ανακομιδή των λειψάνων του Οσίου και στις28 Οκτωβρίου την κυρίως μνήμη του.

Ιερά Λείψανα

Απότμημα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου βρίσκεται στη Μονή Προυσού Ευρυτανίας.

Минея - Июль (фрагмент). Икона. Русь. Начало XVII в. 
Церковно-Археологический Кабинет Московской Духовной Академии.
Μηναίο - Ιούλιος (τεμάχιο). Εικονίδιο. Russ. Αρχές 17ου αιώμα 
στην Εκκλησία καί το Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεολογικής Ακαδημίας της Μόσχας.

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.

Ὡς θεῖον στεφάνωμα, τὴν ἀρετὴν ἐσχηκῶς, λαμπρῶς ἐστεφάνωσας, τὴν Ἐκκλησίαν Χριστοῦ, ἐν λόγοις καὶ πράξεσι, σὺ γὰρ ὡς ἱεράρχης, καὶ σοφὸς θεηγόρος, θείων ᾀσμάτων λύρα, Πάτερ Στέφανε ὤφθης, διὸ ταὶς σαὶς φαιδρότησιν, ἠμᾶς στεφάνωσαν.

инея годовая (Архангел Михаил и прп. Стефан Савваил). 
Икона. Русь. 1-я половина XVI в. Музей икон. Реклингхаузен. Германия.
Μηναίο ετήσια (Αρχάγγελος Μιχαήλ και .. Stefan Sawwanah). 
Εικονίδιο. Russ. 1ο εξάμηνο του 16ου αιώνα. Μουσείο Εικόνων. Recklinghausen. Γερμανία.

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.

Στέφος εἴληφας, τῆς εὐδοκίας, στέφος γεγονός, τῆς Ἐκκλησίας, ἐπωνύμως παναοίδιμε Στέφανε, σὺ γὰρ ἐνθέοις στεφόμενος χάρισι, δι’ εὐσέβειας ποικίλως διέπρεψας. Πάτερ Ὅσιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἠμὶν τὸ μέγα ἔλεος.

Прп. Стефан. Миниатюра. Афон (Иверский м-рь). Конец XV в. 
C 1913 года в Российской Публичной 
(ныне Национальной) библиотеке в Санкт-Петербурге.
Σεβάσμιος. Stefan. Μικρογραφία τού τέλους τού 15ου αιώνα. 
C 1913 στο ρωσικό Δημόσιο (σήμερα Εθνική) Βιβλιοθήκη στην Αγία Πετρούπολη.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. δ’.

Ὀρθοδοξίας ὁδηγέ, εὐσεβείας Διδάσκαλε καὶ σεμνότητος, τῆς Οἰκουμένης ὁ φωστήρ, τῶν Μοναζόντων θεόπνευστον ἐγκαλλώπισμα, Στέφανε σοφέ, ταῖς διδαχαῖς σου πάντας ἐφώτισας, λύρα τοῦ Πνεύματος. Πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Κοντάκιον
Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεὶς.

Καταφυτεύσας ἀρετῶν τὸν παράδεισον, καὶ καταρδεύσας ταῖς ῥοαῖς τῶν δακρύων, ὡς τῆς ζωῆς Πανένδοξε τοῦ ξύλου τυχῶν, σῶσον ἰκεσίαις σου, ἐκ φθορᾶς τὴν σὴν ποίμνην, ῥύσαι περιστάσεως τοὺς θερμῶς σε τιμῶντας, σὲ γὰρ προστάτην μέγιστον Σοφέ, πάντες ἐν πίστει καὶ πόθῳ κεκτήμεθα.