Παρασκευή 18 Ὀκτωβρίου 2024

 

 

 

 

Ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος καί Εὐαγγελιστής Λουκᾶς

 

 

«Εἰς Ἐμμαοὺς βλέπειν σε κἂν πρὶν εἰργόμην,
(Λουκᾶς λέγει), τρανῶς σε νῦν Χριστὲ βλέπω».
Ὀγδοάτῃ δεκάτῃ πέρατος βίου ἔμμορε Λουκᾶς.

Βιογραφία

Ο Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής καταγόταν από την Αντιόχεια της Συρίας και η εθνικότητα του ήταν Ελληνική. Ήταν γιατρός στο επάγγελμα, όμως γνώριζε πολύ καλά τη ζωγραφική τέχνη. Μάλιστα σε αυτόν αποδίδονται οι πρώτες εικόνες της Θεοτόκου με τον Ιησού Χριστό βρέφος στην αγκαλιά της (μία υπάρχει μέχρι σήμερα στη Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου), καθώς και αυτές των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου.

Στη χριστιανική πίστη κατηχήθηκε από τον Απόστολο Παύλο, τον οποίο συνάντησε στη Θήβα και έκτοτε αφοσιώθηκε στο κήρυγμα του Ευαγγελίου.

 

Страшный суд (фрагмент). Прп. Андрей Рублев.
Фреска Успенского собора. Владимир. 1408 г.
Απόστολος Λουκάς
Η τελευταία κρίση (θραύσμα).
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1408 μ.Χ.
στον Καθεδρικό Ιερό Ναό τής Κοιμήσεως τής Θεοτόκου.
Βλαντιμίρ (πού είναι πόλη της Ρωσίας. Είναι πρωτεύουσα της ομώνυμης περιφέρειας και είναι χτισμένο στον ποταμό Κλιάζμα),
ἔργον τοῦ Αγίου Αντρέι Ρούμπλεφ
(περίπου 1360 – 17 Οκτωβρίου 1428 , Μόσχα ) ο οποίος είναι ο πιο διάσημος και σεβαστός ρώσος εικονογράφος στη σχολή εικονογραφίας, βιβλίου και μνημειακής ζωγραφικής του 15ου αιώνα στη Μόσχα

 

Περιόδευσε στη Δαλματία, Ιταλία, Γαλλία, Αχαΐα, Βοιωτία κ.α. Συνέγραψε το τρίτο κατά σειρά Ευαγγέλιο της Καινής Διαθήκης, καθώς και τις πράξεις των Αποστόλων.

Λέγεται ότι πέθανε με μαρτυρικό θάνατο (κατ’ άλλους ειρηνικά σε ηλικία 80 ετών), και το 357 μ.Χ., το λείψανο του μετακομίσθηκε στην Κωνσταντινούπολη, στο ναό των Αγίων Αποστόλων.

 

Ап. Лука.
Миниатюра Минология Василия II. Константинополь. 985 г. Ватиканская библиотека. Рим.
Απόστολος Λουκας.
Μικρογραφία (Μινιατούρα) στό Μηνολόγιο τοῦ Βασίλειος Β ‘. 985 μ.Χ. Κωνσταντινούπολη.
Τώρα εὑρίσκεται στήν Βιβλιοθήκη τοῦ Βατικανοῦ. Ρώμη

 

Ап. Лука.
Менологий на 16-19 октября
Византия. Греция; XIV в.; памятник:
Византийский менологий (Byzantine illumination Menologion);
10 x 13 см.; местонахождение: Англия. Оксфорд.
Бодлеанская Библиотека
Απόστολος Λουκας.
Μηνολόγιο 16 -19 Οκτωβρίου
Βυζαντινή Μηνολόγιο τού 14ου αιώνα μ.Χ.
Τώρα ευρίσκεται στην Αγγλία. Οξφόρδη.
Bodleian Βιβλιοθήκη (Bodleian Library)

 

Перенесение мощей ап. Луки.
Фреска. Около 1350 года.
Церковь Христа Пантократора. Дечани. Косово. Сербия.
Μετακομιδή των λειψάνων Απόστολου Λουκά.
Τοιχογραφία (Fresco) τού ἐτους περίπου 1350 μ.Χ. στην Εκκλησία τού Χριστού Παντοκράτορα στήν Ἱερά Μονή Βισόκι Ντέτσανι στό Κοσσυφοπέδιο. Σερβία.

 

 

Σημείωση: Όπως ιστορεί ο Nικόλαος Mαλαξός, σύμφωνα με ένα βασιλικό χρυσόβουλλο της Mονής του Mεγάλου Σπηλαίου, ο Ευαγγελιστής Λουκάς έγραψε το Ευαγγέλιο του δεκαπέντε χρόνια μετά την Aνάληψη του Κυρίου. Ο Ιππόλυτος ο Θηβαίος όμως τοποθετεί την συγγραφή του Ευαγγελίου στην Aλεξάνδρεια.

 

Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής
(Tετραευάγγελο) – 13ος αι. μ.Χ. –
Ιερά Mονή Ξηροποτάμου, Άγιον Όρος

 

 

Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής
(Tετραευάγγελο σε περγαμηνή) – 13ος αι. μ.Χ. –
Ιερά Mονή Kαρακάλλου, Άγιον Όρος

 

Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής
(Tετραευάγγελο σε περγαμηνή) – 13ος αι. μ.Χ. –
Ιερά Mονή Kαρακάλλου, Άγιον Όρος

 

 

Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής
(Tετραευάγγελο) – 14ος αι. μ.Χ. –
Ιερά Mονή Kουτλουμουσίου, Άγιον Όρος

 

Ап. Лука.
Миниатюра. Византия. 950 г.
Британская библиотека. Лондон.
Ap. Λουκά.
Μικρογραφία (Μινιατούρα) βυζαντινή τού έτους 950 μ.Χ.
που ευρίσκεται στην Βρετανική Βιβλιοθήκη. Λονδίνο.

 

 

 

 

Άγιοι Λουκάς και Mάρκος (Eυαγγέλιο) – 12ος αι. μ.Χ. –
Πρωτάτο, Καρυές. Άγιον Όρος

 

Ап. Лука.
Миниатюра. Византия. 1125-1150 годы. Оксфорд.
Απόστολος Λουκάς.
Μικρογραφία (Μινιατούρα) μεταξύ των ετὠν 1125-1150 μ.Χ.. Βυζάντιο. Τώρα ευρίσκεται στην Οξφόρδη.

 

Евангелист Лука и его символ, телец, на странице Остромирова евангелия
Ευαγγελιστής Λουκάς και το συμβολό του ο Ταυρος, στη σελίδα Ostrom Ευαγγελίου (το πιο αρχαίο ρωσικό χειρόγραφο βιβλίο, γραμμένο στα μέσα του XI αιώνα [1] . Το πιο πολύτιμο μνημείο της Παλαιάς Εκκλησίας σλαβική ρωσική κριτική αναθεώρηση. Το χειρόγραφο διατηρείται (από το 1806) στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ρωσίας)

 

Ап. Лука.
Миниатюра из Евангелия 1-й половины XV в. Москва. 2-я половина XV в. РГБ. Москва.
Απόστολος Λουκάς.
Μικρογραφία (Μινιατούρα) από το Ευαγγέλιο τού 1ου εξαμήνου τού 15ου αιώνα έως το 2ο μισό τού 15ου αιώνα μ.Χ. Μόσχα.
Τώρα ευρίσκεται στήν Ρωσική Κρατική Βιβλιοθήκη στην Μόσχα. Ρωσία

Luke as depicted in the head-piece of an Armenian Gospel manuscript from 1609 held at the Bodleian Library
Ο Απόστολος Λουκάς
όπως απεικονίζεται στην επικεφαλιδα ενός αρμενικού χειρόγραφου Ευαγγέλιου από το 1609 μ.Χ. Τώρα ευρίσκεται στην Βιβλιοθήκη Μπόντλιαν ( η οποία είναι η βασική βιβλιοθήκη για έρευνα στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, μια από τις παλαιότερες στην Ευρώπη και δεύτερη σε μέγεθος στο Ηνωμένο Βασίλειο).

 

Стародрук «Апостол» Івана Федорова, створений 1574 року, зник 10 травня з відділу стародруків та рідкісних видань Національної бібліотеки України імені В.І. Вернадського.
Απόστολος και Ευαγγελιστής Λουκάς
Στο βιβλίο “Απόστολος” το οποίο τυπώθηκε από τις 17 Απριλίου 1563 έως την 1η Μαρτίου 1564 απο τον εκδότη Ιβάν Φιόδοροφ, στην Μόσχα
Τώρα ευρίσκεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ουκρανίας (που ονομάστηκε μετά το VI Vernadsky ( NBUV , Λεπτό Vernadskaya ) είναι η μεγαλύτερη βιβλιοθήκη και βιβλιοθήκη στην Ουκρανία , το κύριο επιστημονικό κέντρο πληροφοριών του κράτους, το ερευνητικό ινστιτούτο του Τμήματος Ιστορίας, Φιλοσοφίας και Νομοθεσίας της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών της Ουκρανίας). Κίεβο

ΙΕΡΑ  ΛΕΙΨΑΝΑ

 

 

Храм св.Иустины в г.Падуя.Базилика святой мученицы Иустины находится в центре города на красивой площади Прато делла Валле.
Βασιλική της Αγίας Μάρτυρος Ιουστίνης βρίσκεται σε κεντρική τοποθεσία σε μια όμορφη πλατεία Prato della Valle στην Πάδοβα .Ιταλία

Саркофаг св. Луки в храме св. Иустины (Падуя) В базилике с левой стороны находится капелла святого апостола и евангелиста Луки, где в престоле почивают его святые мощи за исключением главы. Над престолом находится икона Божией Матери, которую написал сам евангелист Лука. Капелла украшена фресками художника Джованни Сторлато /Giovanni Storlato/, которые повествуют о жизни святого апостола и евангелиста Луки.
Η σαρκοφάγος του Αγίου Λουκά στον Ναό της Αγίας Ιουστίνης (Πάντοβα). Στην αριστερή πλευρά τού Ναού ευρίσκεται τό Παρεκκλήσι του Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Λουκά, όπου ο θρόνος των ιερών λειψάνων του , εκτός από το κεφάλι. Πάνω από την Αγία Τράπεζα είναι μια εικόνα της Μητέρας του Θεού, η οποία ζωγραφίστηκε από τον ίδιο τον Ευαγγελιστή Λουκά. Το Παρεκκλήσι έχει τοιχογραφίες από τον Giovanni Storlato / Giovanni Storlato /, οι οποίες αναφέρονται στη ζωή του Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά.

 

Собор Святого Вита в Праге.
Καθεδρικός Ναός τού Αγίου Βίτου στην Πράγα. Τσεχία
Ο γοτθικός Καθεδρικός Ναός των Αγίων Βίτου, Βεντσεσλάου και Αδαλβέρτου στην Πράγα αποτελεί το σημαντικότερο εθνικό μνημείο της Τσεχίας. Βρίσκεται σε δεσπόζουσα θέση μέσα στο ανακτορικό σύμπλεγμα κτηρίων στο λόφο του Χρατσάνι

 

 

 

 

Честная глава святого Луки почивает в соборе святого мученика Вита в Праге
Η Τιμία Κάρα τού Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Λουκά στον Καθεδρικό Ναό τού Αγίου Βίτου στην Πράγα. Τσεχία

 

 

 

Честная глава святого Луки почивает в соборе святого мученика Вита в Праге
Η Τιμία Κάρα τού Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Λουκά στον Καθεδρικό Ναό τού Αγίου Βίτου στην Πράγα. Τσεχία

 

Частицы мощей святого апостола Луки есть в трех монастырях Афона – Иверском, Святого Пантелеймона и Диосиниате.
Αποτμήματα τού ιερού λειψάνου τού Αποστόλου Λουκά ευρίσκονται στις Ιερές Μονές Ιβήρων, Διονυσίου και Παντελεήμονος τού Αγίου Όρους

Racla cu Piciorul Sf. Apostol și Evanghelist Luca – fără degetul mic şi degetul mare, care se păstrează la Sf. Mânăstire Kosijerevo, Serbia
Tο πόδι του Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Λουκά – χωρίς το μικρό δάχτυλο και τον αντίχειρα, το οποίο φυλάσσεται στην Αγία Μονή Kosijerevo, Σερβία (Μονή Kosijerevo το μοναστήρι της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας , μέρος της Επισκοπής Budim και Νίκσιτς . Βρίσκεται στη δεξιά όχθη του Trebisnjica , σε σύμφωνα με την οποία καλείται, στα νοτιοδυτικά Bunyan)

Св. мощи ап. от 70-ти Луки Евангелиста
Храм в честь Спиридона Тримифунтского г. Самара
Απότμημα λειψάνου τού Αγίου Λουκά
τού Ευαγγελιστού στον Ιερό Ναό τού Αγίου Σπυρίδωνα Τριμυθούντος, Σαμαρά
Ενορία τής Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, Μητροπολιτική περιοχή Σαμάρα, Επισκοπή Σαμαρά

 

Ковчег с частицами святых мощей Апостолови Евангелистов Матфея, Марка и Луки
Вознесе́нская Дави́дова пу́стынь — мужской монастырь
Λειψανοθήκη μέ λείψανα τῶν Αποστόλων καί Ευαγγελιστών
Ματθαίου, Μάρκου καί Λουκά στήν Ιερά Μονή Αναλήψεως τού Κυρίου
“Η Έρημος τού Δαυίδ”. Μόσχα. Ρωσία

Μικρολείψανα του Ευαγγελιστού Λουκά και της Αγίας Βαρβάρας ενσωματωμένα σε εικόνες και λείψανα των Αγίων Ευστρατίου, Αυξεντίου, Ευγενίου, Μαρδαρίου και Ορέστη στόν Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου στο Κότορ του Μαυροβουνίου.

современный итальянский мощевик с частицей мощей Апостола и Евангелиста
σύγχρονη ιταλική λειψανοθήκη με τα λείψανα του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά.

 

 

старый, французский мощевик с мощами святого АПОСТОЛА и ЕВАНГЕЛИСТА ЛУКИ.
παλιά γαλλική λειψανοθήκη με τα λείψανα του Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά.

 

Ἀπολυτίκιον 
Ἦχος γ’.
Ἀπόστολε Ἅγιε, καὶ Εὐαγγελιστὰ Λουκᾶ, πρέσβευε τῷ ἐλεήμονι Θεῷ, ἵνα πταισμάτων ἄφεσιν, παράσχῃ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν.

 

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ἀκέστωρ σοφώτατος, Ἱερομύστα Λουκᾶ, ζωγράφος πανάριστος, τῆς Θεοτόκου Μητρός, ἐδείχθης Ἀπόστολε, ἔγραψας μάκαρ, λόγους, διὰ πνεύματος θείου, ἔδωκας ἐννοῆσαι, συγκατάβασιν ἄκραν, Χριστοῦ τῆς παρουσίας, διὸ πρέσβευε σωθήναι ἠμᾶς.

Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής – γ’ τέταρτο 14ου αι. μ.Χ. –
Ιερά Mονή Xιλανδαρίου, Άγιον Όρος

 

Евангелист Лука, пишущий икону Богородицы. Сер. XVI в. Псковский музей-заповедник
Ευαγγελιστής Λουκά, ζωγραφίζοντας μια εικόνα της Παναγίας. Ser. 16ου αιώνα μ.Χ.. στο Μουσείο Πσκόφ Κρατικο Ιστορικό, Αρχιτεκτονικό και Τέχνης (Το Πσκοφ είναι πόλη στη βορειοδυτική Ρωσία, διοικητικό κέντρο της περιφέρειας Πσκοφ. Βρίσκεται στις όχθες του ποταμού Βελίκαγια. Αποτελεί μία από τις αρχαιότερες πόλεις της Ρωσίας)

 

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Λουκᾶν τὸν θεηγόρον καὶ τοῦ Παύλου συνέκδημον καὶ Εὐαγγελίου τοῦ τρίτου συγγραφέα θεόπνευστον, ἐν ὕμνοις τιμήσωμεν, πιστοί, ὡς ἄξιον ἐργάτην τοῦ Χριστοῦ. Τῷ φωτι γὰρ τοῦ Κυρίου καταυγασθεὶς μετέδωκε φῶς τῷ κόσμῳ. Γράψας τὰς θαυμαστὰς παραβολάς, σύστασιν ἐκκλησίας τε τῇ ἐπελεύσει τοῦ πνεύματος ἱστορησάμενος.

 

Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ’
Τὴν Σοφίαν καὶ Λόγον 
Ὡς συνέκδημος Παύλου ἀναδειχθείς, τοὺς ποικίλους κινδύνους καρτερικῶς, ὑπέμεινας πανεύφημε, τοῦ Κυρίου Ἀπόστολε, καὶ τὸν δρόμον ἀθλήσει, τελέσας τῆς πίστεως, σὺν αὐτῷ ἐν ὑψίστοις, εὐφραίνει Μακάριε· ὅθεν καὶ τῷ κόσμω, τὸ Χριστοῦ Εὐαγγέλιον, κηρύξας ἐφώτισας, τὴν ὑφήλιον ἅπασαν. Λουκᾶ πανσεβάσμιε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ, τὴν ἁγίαν μνήμην σου.

 

Лука Евангелист, ап. Нартекс. Восточная стена, портал, нижний регистр, правая сторона; Италия. Венеция. Собор Святого Марка; XI в.; местонахождение: Италия. Венеция, Собор Святого Марка; Местоположение: Нартекс (притвор)
Ευαγγελιστής Λουκάς
Ψηφιδωτό τού 11ου αιώνα μ.Χ.
στον Νάρθηκα τού Καθεδρικό Ναό Αγίου Μάρκου
Βενετία. Ιταλία

 

 

Κοντάκιον
Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.
Μαθητὴς γεvόμενος τοῦ Θεοῦ Λόγου, σὺν τῷ Παύλῳ ἅπασαν, ἐφωταγώγησας τὴv γῆν, καὶ τὴν ἀχλὺν ἀπεδίωξας, τὸ θεῖον γράψας, Χριστοῦ Εὐαγγέλιον.

 

Ап. Лука. Миниатюра Евангелия (фрагмент). Византия. 1133 г. Афины.
Απόστολος Λουκάς. Μικρογραφία (Μινιατούρα) σε Ευαγγέλιο (τεμάχιο) τού έτους 1133 μ.Χ.. Βυζάντιο. Τώρα ευρίσκεται στην στην Αθήνα.

 

Апп. Лука и Иаков. Миниатюра. Византия. 1300 г. Ватиканская библиотека. Рим
Απόστολος Λουκάς και Απόστολος Ιἀκωβος. Μικρογραφία (Μινιατούρα) τού έτους 1300 μ.Χ.. Βυζάντιο. Τώρα ευρίσκεται στην Βατικανό Βιβλιοθήκη τού Βατικανού. Ρώμη.

Ὁ Οἶκος
Ὡς ἰατρὸς καὶ μαθητὴς Λουκᾶ ἠγαπημένος, μυστικῇ χειρουργίᾳ τὰ πάθη τῆς ψυχῆς μου, καὶ τὰ τοῦ σώματος ὁμοῦ ἴασαι, καὶ δὸς μοι κατὰ πάντα εὐεκτεῖν, καὶ σοῦ τὴν παναοίδιμον γηθόμενος γεραίρειν πανήγυριν, ὄμβροις τε δακρύων, ἀντὶ μύρων τὸ σεπτόν σου καὶ πάντιμον σῶμα καταβρέχειν· ὡς στήλη γὰρ ζωῆς ἐγγεγραμμένη τῷ ναῷ τῷ θαυμαστῷ τῶν Ἀποστόλων πᾶσιν ἐκφώνει, καθάπερ καὶ σὺ τὸ πρῶτον, τὸ θεῖον γράψας Χριστοῦ Εὐαγγέlλιον.

 

Ἐξαποστειλάριον
Ἦχος β’
Τοῖς Μαθηταῖς 
Λουκᾶ Χριστοῦ Ἀπόστολε, μύστα τῶν ἀπορρήτων, καί των ἐθνῶν Διδάσκαλε, μετὰ Παύλου τοῦ θείου, καὶ τῆς ἁγνῆς Θεοτόκου, ἧς τὴν θείαν εἰκόνα, ἐκ πόθου ἀνιστόρησας, ἐκδυσώπει θεόπτα, ὑπὲρ ἡμῶν, τῶν μακαριζόντων σε καὶ τιμώντων, τὴν ἱεράν σου κοίμησιν, Πάνσοφε μυστολέκτα.