Τα Αγία Θεοφάνεια
τού Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού
Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα)
Ἦχος α’.
Ἐν Ἰορδάνῃ βαπτιζομένου σου Κύριε, ἡ τῆς Τριάδος ἐφανερώθη προσκύνησις· τοῦ γάρ Γεννήτορος ἡ φωνή προσεμαρτύρει σοι, ἀγαπητόν σε Υἱόν ὀνομάζουσα· καί τό Πνεῦμα ἐν εἴδει περιστερᾶς, ἐβεβαίου τοῦ λόγου τό ἀσφαλές. Ὁ ἐπιφανείς Χριστέ ὁ Θεός, καί τόν κόσμον φωτίσας δόξα σοι.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος β’.
Ὅτε τῇ ἐπιφανείᾳ σου ἐφώτισας τὰ σύμπαντα, τότε ἡ ἀλμυρὰ τῆς ἀπιστίας θάλασσα ἔφυγε, καὶ Ἰορδάνης κάτω ῥέων ἐστράφη, πρὸς οὐρανὸν ἀνυψῶν ἡμᾶς. Ἀλλὰ τῷ ὕψει τῶν θείων ἐντολῶν σου, συντήρησον Χριστὲ ὁ Θεός, πρεσβείες τῆς Θεοτόκου, καὶ σῶσον ἡμᾶς.
Κοντάκιον
Ἦχος δ’. Αὐτόμελον.
Ἐπεφάνης σήμερον τῇ οἰκουμένῃ, καί τὸ φῶς σου Κύριε, ἐσημειώθη ἐφ᾽ ἡμᾶς, ἐν ἐπιγνώσει ὑμνούντάς σε· Ἦλθες, ἐφάνης, τό Φῶς τὸ ἀπρόσιτον.
Μεγαλυνάριον
Ἄφεσιν πηγάζων τοῖς ἐξ Ἀδάμ, ὁ τῆς ἀφθαρσίας, ἀνεξάντλητος ποταμὸς, ἐν τῷ Ἰορδάνῃ, βαπτίζεται θελήσει· ἀντλήσωμεν οὖν πάντες, ὕδωρ σωτήριον.
ΛΟΓΟΣ ΙΑ΄ Εἰς Γρηγόριον Νύσσης, τόν τοῦ μεγάλου Βασιλείου ἀδελφόν,
ἐπιστάντα μετά τήν χειροτονίαν
(σελίδες 831 – 842 )
Ο Άγιος Γρηγόριος Επίσκοπος Νύσσης
Святитель Григорий, Епископ Нисский. Мозаика 1030-е – 1040-е годы. монастыря Осиос Лукас Греция. Άγιος Γρηγόριος Νύσσης. Ψηφιδωτό (Μωσαϊκό) μεταξύ τών ετών 1030 – 1040 μ.Χ. στήν Ιερά Μονή Οσίου Λουκα. Στείρι Βοιωτίας
Свт. Григорий. Мозаика 1043 – 1046 годы. Софии Киевской. Άγιος Γρηγόριος Νύσσης. Ψηφιδωτό (Μωσαϊκό) μεταξύ τών ετών 1043 – 1046 μ.Χ. στον Καθεδρικό Ναό τής Αγίας Σοφίας Κιέβου. Ουκρανία
Святитель Григорий, Епископ Нисский. Мозаика XII век. Палатинской капеллы в Палермо. Άγιος Γρηγόριος Νύσσης. Ψηφιδωτό (Μωσαϊκό) τού 12ου αιώνα μ.Χ. στο Παλατινό Παρεκκλησιο ( Ιταλικά: Cappella Palatina – κυριολεκτικά, το παρεκκλήσι του παλατιού) – το παρεκκλήσι του νορμανδικού παλατιού στο Παλέρμο , το εκκλησάκι των βασιλιάδων της Σικελίας και του πατριάρχη. Είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του αραβο-νορμανδικού ρυθμού , περιλαμβάνει μωσαϊκά του 12ου αιώνα από βυζαντινούς και τοπικούς δασκάλους (συμπληρωμένα μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα ), καθώς και το πιο σπάνιο αραβικό ανώτατο όριο για την Ευρώπη . 3 Ιουλίου 2015, η UNESCO συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο των τόπων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς [1] .
Святитель Григорий, Епископ Нисский. Мозаика . XIV век. церкви Богородицы Паммакаристос в Константинополе Άγιος Γρηγόριος Νύσσης. Ψηφιδωτό (Μωσαϊκό) τού 14ου αιώνα μ.Χ. στήν Ιερά Μονή Παναγίας Παμμακαρίστου. Κωνσταντινούπολη
Ἡ Μοῦσα Γρηγόριος, οὗ Νύσσα θρόνος,
οὐ Πιερίαν, ἀλλ᾿ Ἐδὲμ σκηνὴν ἔχει.
Γρηγόριον δεκάτῃ θανάτου κνέφας ἀμφεκάλυψεν.
Βιογραφία
Ο Άγιος Γρηγόριος γεννήθηκε στη Νεοκαισάρεια του Πόντου το 332 μ.Χ. και ήταν αδελφός του Μεγάλου Βασιλείου. Παίρνει την ίδια μόρφωση με τον μεγάλο του αδελφό, ξεχωρίζει δε κι αυτός για την ευφυΐα του, την επιμέλεια του και την φιλοσοφικότατη ιδιοφυΐα του και είχε χειροτονηθεί αναγνώστης.
Святитель Григорий, Епископ Нисский. Византийская фреска. Άγιος Γρηγόριος Νύσσης . Τοιχογραφία (Fresco) βυζαντινή
Свт. Григорий. Фреска . 1546 год. церкви свт. Николая. Монастырь Ставроникита. Афон Феофан Критский и Симеон. Άγιος Γρηγόριος Νύσσης . Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1546 μ.Χ. στο Παρεκκλήσιο τού Αγίου Νικολάου τής Ιεράς Μονής Σταυρονικήτα. Αγίου Όρους έργο τών αγιογράφων Θεοφάνη τού Κρήτα και Συμεών
Свт. Григорий Нисский. Фреска . Сер. XVI в. Роспись кафоликона мон-ря Дионисиат на Афоне. Άγιος Γρηγόριος Νύσσης. Τοιχογραφία τού 16ου αιώνα μ.Χ. στο Καθολικό τής Ιεράς Μονή Διονυσίου. Άγιον Όρος.
Свт. Григорий. Фреска XIV в. храма св. Николая Орфанос. Салоники. Άγιος Γρηγόριος Νύσσης. Τοιχογραφία (Fresco) τού14 αιώνα μ.Χ. στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Ορφανού. Θεσσαλονίκη.
Свт. Григорий Нисский. Роспись 1028 г. ц. Панагии Халкеон в Фессалонике. Άγιος Γρηγόριος Νύσσης. Τοιχογραφία τού έτους 1028 μ.Χ. στον Ιερό Ναό Παναγίας τών Χαλκέων στη Θεσσαλονίκη.
Свт. Григорий Нисский. Роспись 1314 г. ц. праведных Иоакима и Анны мон-ря Студеница, Сербия. Άγιος Γρηγόριος Νύσσης. Τοιχογραφία τού έτους 1314 μ.Χ. στο Παρεκκλήσιο αφιερωμένο στους Αγίους Ιωακείμ και Άννης τής Ιεράς Μονής Στουντένιτσας στη Σερβία έργο τών αγιογράφων Μιχαήλ και Ευτύχιου Αστραπά
Святитель Григорий, Епископ Нисский. Фреска 1388 – 1389 годы. в церкви Св. Андрея на реке Треске (Андрияш) Иконописец митрополит Йован Зограф. Άγιος Γρηγόριος Νύσσης. Τοιχογραφία (fresco) μεταξύ τών ετών 1388-1389 μ.Χ. στον Ιερό Ναό τού Αγίου Ανδρέου στό Τρεσκ. Κράτος Σκοπίων έργο τού αγιογράφου Μητροπολίτη Ιωσήφ Ζωγράφου
Ο Γρηγόριος νυμφεύεται τη Θεοσέβεια, (πραγματικά αγία γυναίκα), που γρήγορα την αρπάζει ο θάνατος. Ισχυρός χαρακτήρας καθώς ήταν, δεν απελπίζεται, και στα σαράντα του χρόνια γίνεται επίσκοπος Νύσσης (σήμερα Νεμσεχίρ), μιας κωμοπόλεως της Καπαδοκίας. Οι Αρειανοί, όμως, του έφεραν μεγάλες ενοχλήσεις. Αντιλαμβανόμενοι, ότι στο πρόσωπό του η αίρεσή τους θα είχε σπουδαιότατο πολέμιο, σχεδίασαν να τον εξοντώσουν. Τον κατηγόρησαν λοιπόν, ότι εξελέγη Επίσκοπος αντικανονικά και σφετερίσθηκε χρήματα της Εκκλησίας. Τις κατηγορίες υπέβαλε κάποιος με το όνομα Φιλόχαρης, όργανο των Αρειανών, προς τον διοικητή του Πόντου Δημοσθένη, προς τον οποίο ο Μέγας Βασίλειος έγραψε και επιστολή. Για την κατηγορία της καταχρήσεως παρακάλεσε να γίνει ο έλεγχος για να δειχθεί η συκοφαντία, για την αντικανονική χειροτονία λέγει ότι η ευθύνη είναι δική του, διότι αυτός χειροτόνησε και ότι, σε κάθε περίπτωση, δεν είναι σωστό να δικάσει επί της υποθέσεως αυτής σύνοδος Επισκόπων, των οποίων η εκκλησιαστική θέση δεν ήταν σε κανονική τάξη.
Свт. Григорий. Миниатюра. Византия. XI в. Дионисиат. Афон. Άγιος Γρηγόριος Νύσσης και ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος . Μικρογραφία (Μινιατούρα) βυζαντινή. τοὐ 11ου αιώνα μ.Χ. στην Ιερά Μονή Διονυσίου Αγίου Όρους
Свт. Григорий Нисский. Миниатюра XI в. из Гомилий Григория Богослова. (Parisin. gr. 583. Fol. 192) Άγιος Γρηγόριος Νύσσης. Μικρογραφία (Μινιατούρα) τού 11ου αιώνα μ.Χ. από τις Ομιλίες του Γρηγορίου του Θεολόγου. (Parisin. Γρ. 583. Fol. 192)
Святители Василий Великий, Григорий Нисский и Григорий Богослов. Миниатюра 880-886 гг. из Гомилий Григория Богослова. (Parisin. gr. 510. Fol. 71v) Άγιος Βασίλειος ο Μέγας, Γρηγόριος Νύσσης και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος. Μικρογραφία (Μινιατούρα) τού ἐτους 880 – 886 μ.Χ. από τις Ομιλίες του Γρηγορίου του Θεολόγου (Parisin. Γρ. 510. 71v Fol.)
Святители Григорий Нисский и Иоанн Златоуст. Миниатюра XII в. из Гомилий Иакова Коккиновафского. (Parisin. gr. 1208. Fol. 1v) Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης και ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Μικρογραφία (Μινιατούρα) τού 12ου αιώνα μ.Χ. από τις Ομιλίες τού Μοναχού Ιακώβου τής Μονής τού Κοκκινοβάφου (στη Βιθυνία, κοντά στην Προύσα), (Parisin. Γρ. 1208. Fol. 1ν)
Η επίκληση του Βασιλείου απέβη άκαρπη. Ο αυτοκράτορας Ουάλης ήθελε να αποφευχθεί το θέμα. Το 376 μ.Χ. ο Γρηγόριος καθαιρείται ερήμην από σύνοδο Αρειανών Επισκόπων του Πόντου και της Γαλατίας. Και ο Γρηγόριος, καταδιωκόμενος, αναγκαζόταν να πλανάται και να κρύβεται. Η περιπέτεια έληξε τον Αύγουστο του έτους 378 μ.Χ., όταν απέθανε ο Ουάλης. Ο Γρηγόριος επανήλθε στη Νύσσα, όπου του επιφυλάχθηκε θριαμβευτική υποδοχή.
Κατά το φθινόπωρο του 379 μ.Χ. έλαβε μέρος στη Σύνοδο της Αντιόχειας, η οποία συνήλθε ιδίως για την αίρεση του Απολλιναρίου. Ο Απολλινάριος, ερμηνεύοντας κατά γράμμα χωρίο της Αγίας Γραφής (κατά Ιωάννη α’ 14), υποστήριζε ότι ο Θεός Λόγος έγινε σάρκα, όχι σάρκα και ψυχή. Αρνήθηκε τον ανθρώπινο νου, την ανθρώπινη ψυχή και θέληση του Ιησού Χριστού ως στοιχεία διασπαστικά της ενότητός Του και αντίθετα προς την τελειότητά Του και αντικατέστησε τα στοιχεία αυτά με τη θεία επενέργεια. Δίδασκε, δηλαδή, στην ουσία, ότι ο Ιησούς Χριστός δεν είναι τέλειος Θεός ούτε τέλειος άνθρωπος. Πολλοί νόμιζαν ότι ο Απολλινάριος δέχθηκε την επίδραση της πλατωνικής και νεοπλατωνικής φιλοσοφίας, αλλά το πιθανότερο είναι, καθώς πιστεύει ο Γρηγόριος Νύσσης, ότι αφετηρία στη χριστολογική του διδασκαλία είναι χωρίο επιστολής του Αποστόλου Παύλου (προς Θεσσαλονικείς Α’, ε’ 23). Στη Σύνοδο ο Άγιος ανασκεύασε τις κακόδοξες θεωρίες του Απολλιναρίου. Επίσης, η Σύνοδος του ανέθεσε αποστολή για την Εκκλησία της Βαβυλωνίας και με την ευκαιρία αυτή επισκέφθηκε και τους Αγίους Τόπους.
Ο Θεός τον αξιώνει επίσης, να γίνει το κυριότερο όργανο Του στη Β’ Οικουμενική σύνοδο, το 381 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη, και κατατροπώνει στην κυριολεξία τους πνευματομάχους του Μακεδονίου, με «… τη μάχαιρα που δίνει το Πνεύμα και η οποία είναι ο λόγος του Θεού» (Προς Έφεσίους στ’ 17). Στις συζητήσεις εκείνες, ο Γρηγόριος ο Νύσσης τόσο πολύ είχε διακριθεί, ώστε ονομάστηκε «Πατήρ Πατέρων και Νυσσαέων Φωστήρ». Ο δε Μέγας Θεοδόσιος τον ονόμασε στύλο της Ορθοδοξίας.
Απότμημα τής Τιμία Κάρα τού Αγίου Γρηγορίου Νύσσης ευρίσκεται στον Ιερό Ναό Αγίου Ευσταθίου Νεαπόλεως Περισσού τού Δήμου Νέας Ιωνίας Αττικής
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΙΒΗΡΩΝ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ. Άγια λείψανα του Αγίου Βασιλείου του Μεγάλου, του Αγίου Γρηγορίου Νύσσης και της Οσίας Μακρίνης (από αριστερά προς τα δεξιά).
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΙΒΗΡΩΝ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ.Άγια λείψανα του Οσίου Ιερόθεου του Ιβηρίτου, του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Δημητρίου, του Οσίου Αρσενίου του Καππαδόκου, του Αγίου Γρηγορίου Νύσσης, του Αγίου Αποστόλου Φιλίππου, του Αγίου Χαραλάμπους, του Αγίου Νεομάρτυρος Κωνσταντίνου του Υδραίου, Μύρον εκ του Τάφου του Αγίου Νικολάου κ.ά
Απότμημα λειψανου τού αγίου στην Ιερά Μονή Μεγάλου Σπηλαίου στά Καλάβρυτα
Λειψανοθήκη του 1792 με τεμάχιο λειψάνου του Αγίου Γρηγορίου Νύσσης που προέρχεται από την Ελλάδα. Σήμερα αποθησαυρίζεται στη νεοβυζαντινή εκκλησία Biserica Domnița Bălașa στο Βουκουρέστι.
Η νέα ασημένια λειψανοθήκη με το ιερό λείψανο του Αγίου Γρηγορίου Νύσσης. Εκκλησία Biserica Domnița Bălașa, Βουκουρέστι, Ρουμανία.
епархию принесена древняя христианская святыня — крест-и частицами честных мощей 21-го святого. Ένα αρχαίο χριστιανικό ιερό εισήχθη στη Αρχιεπισκοπή Ελιστά καί Καλμικίας στήν Ρωσία αποτελούμενο από τον Σταυρό και τα αποτμήματα λειψάνων 21 αγίων ανάμεσα στά οποία τό απότμημα τού λειψάνου τού Αγίου Γρηγορίου Νύσσης.
Челюсть святого Григория Нисского Η σιαγώνα τού Αγίου Γρηγορίου Νύσσης
Πέθανε ειρηνικά, αφού άφησε πολύ αξιόλογα έργα: ερμηνευτικά, δογματικά, κατηχητικά, λόγους ηθικούς, εορταστικούς, εγκωμιαστικούς, επιταφίους και έναν επιμνημόσυνο στον αδελφό του Μέγα Βασίλειο.
Свт. Григорий. Миниатюра Минология Василия II. Константинополь. 985 г. Ватиканская библиотека. Рим. Άγιος Γρηγόριος Νύσσης. Μικρογραφία (Μινιατούρα) στό Μηνολόγιο τοῦ Βασίλειος Β ‘. 985 μ.Χ. Κωνσταντινούπολη. Τώρα εὑρίσκεται στήν Βιβλιοθήκη τοῦ Βατικανοῦ. Ρώμη
Григорий еп. Нисский, свт. (10 января) Менологий 10-13 января; Византия. Греция; XIV в.; памятник: Византийский менологий (Byzantine illumination Menologion); 10 x 13 см.; местонахождение: Англия. Оксфорд. Бодлеанская Библиотека (Bodleian Library) Άγιος Γρηγόριος Νύσσης Βυζαντινό Μηνολογία (10-13 Ιανουαρίου) τού 14ου αιώνα μ.Χ. Τώρα ευρίσκεται στην Βιβλιοθήκη Bodleian. Οξφόρδη. Αγγλία
Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα)
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Θεῖον γρήγορσιν, ἐνδεδειγμένος, στόμα σύντονον, τῆς εὐσέβειας, ἀνεδείχθης Ἱεράρχα Γρηγόριε τὴ γὰρ σοφία τῶν θείων δογμάτων σου, τῆς Ἐκκλησίας εὐφραίνεις τὸ πλήρωμα. Πάτερ ὅσιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἠμὶν τὸ μέγα ἔλεος.
Минея – Январь (фрагмент). Икона. Русь. Начало XVII в. Церковно-Археологический Кабинет Московской Духовной Академии Μηναῖο – Ιανουάριος (τεμάχιο). Εἰκονίδιο στίς ἀρχές τοῦ 17ου αἰώνα μ.Χ. στήνἘκκλησία καί τό Αρχαιολογικό Μουσεῖο τῆς Θεολογικῆς Ἀκαδημίας τῆς Μόσχας .
Κοντάκιον
Ἦχος β’. Τὴν ἐν πρεσβείαις.
Τὸ ὄμμα τῆς ψυχῆς, γρηγορῶν Ἱεράρχα, ὡς γρήγορος Ποιμήν, ἀνεδείχθης τῷ κόσμῳ, καὶ ράβδω τῆς σοφίας σου, παμμακάριστε Ὅσιε, πάντας ἤλασας, τοὺς κακοδόξους ὡς λύκους, ἀδιάφθορον, διατηρήσας τὴν ποίμνην, Γρηγόριε πάνσοφε.
Ἕτερον Κοντάκιον
Ἦχος α’. Χορός Ἄγγελικός
Τῆς Ἐκκλησίας ὁ ἔνθεος Ἱεράρχης, καί τῆς σοφίας σεβάσμιος μυστολέκτης, Νύσσης ὁ γρήγορος νοῦς Γρηγόριος, ὁ σὺν Ἀγγέλοις χορεύων, καί ἐντρυφών τῷ θείῳ φωτί, πρεσβεύει ἀπαύστως ὑπέρ πάντων ἡμῶν.
