Ἀνελήφθης ἐν δόξῃ, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν,
χαροποιήσας τοὺς Μαθητάς, τὴ ἐπαγγελία τοῦ ἁγίου Πνεύματος,
βεβαιωθέντων αὐτῶν διὰ τῆς εὐλογίας,
ὅτι σὺ εἰ ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, ὁ λυτρωτὴς τοῦ κόσμου
Εικόνα διττής δομής στο Μουσείο εκκλησιαστικής τέχνης Ιεράς Μονής Στροφάδων και Αγίου Διονυσίου Ζακύνθου .
Στο πάνω μέρος της εικονίζεται ο Χριστός να ανέρχεται στους ουρανούς μέσα σε στρογγυλή ακτινωτή δόξα που την κρατούν δύο άγγελοι. Το δεξί του χέρι είναι ανασηκωμένο στο πλάι, ενώ στο αριστερό κρατάει ειλητάριο κλειστό. Στο κάτω τμήμα της εικόνας στο κέντρο βρίσκεται η Παναγία σε στάση δέησης να πλαισιώνεται από δύο αγγέλους και τους αποστόλους. Στο πλευρό της βρίσκονται οι δύο κορυφαίοι απόστολοι Πέτρος και Παύλος. Η εικόνα βασίζεται σε πρότυπα παλαιολόγειας εποχής, όπως αυτά αποκρυσταλλώθηκαν από τους κρητικούς αγιογράφους του 15ου αι.
ΑΠΟ ΤΟ ΙΕΡΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΜΑΣ
Τῶν Ἁγίων Πατέρων τῆς Πρώτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου
Τών Αγίων Τριακοσίων δέκα οκτώ (318) Θεοφόρων Πατέρων
τής Α’ εν Νικαία Οικουμενικής Συνόδου
Απεικόνιση της Α’ Οικουμενικής Συνόδου –
Άγιον Όρος, Ι. Μονή Μεγίστης Λαύρας
Πόλου νοητοῦ ἀστέρες σελασφόροι,
ἀκτῖσιν ὑμῶν φωτίσαιτέ μοι φρένας.
Ξένον τὸν Υἰὸν Πατρὸς οὐσίας λέγων,
Ἄρειος, ἤτω τῆς Θεοῦ δόξης ξένος.
Η έκτη κατά σειρά Κυριακή μετά το Άγιο Πάσχα είναι αφιερωμένη από την Εκκλησία μας στην μνήμη των 318 Αγίων Πατέρων, οι οποίοι έλαβαν μέρος στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο που συνήλθε στην Νίκαια της Βιθυνίας το 325 μ.Χ. Η σύνοδος συνήλθε κατά πρόσκληση του Μέγα Κωνσταντίνου κατά το εικοστό έτος της βασιλείας του και είχε διάρκεια 3,5 χρόνια. Διακριθείσες μορφές της συνόδου ήταν ο Αλέξανδρος ο Κωνσταντινουπόλεως, ο Αλέξανδρος ο Αλεξανδρείας, ο Μέγας Αθανάσιος, ο Ευστάθιος ο Αντιοχείας, ο Μακάριος ο Ιεροσολύμων, ο Παφνούτιος, ο Σπυρίδων, ο Νικόλαος, κ.α.
Η Α’ Οικουμενική Σύνοδος καταδίκασε τον Άρειο και τον Αρειανισμό. Διατύπωσε τους πρώτους όρους ορθού Χριστιανικού δόγματος και ιδιαίτερα τα περί του δευτέρου Προσώπου της Αγίας Τριάδος, τον Ιησού Χριστό, ως ομοούσιον τω Θεώ Πατρί. Συνέταξε τα πρώτα επτά άρθρα του Συμβόλου της Πίστεως.
Συνοπτική παράθεση των ιερών Κανόνων
Κανών Α’: Καταδικάζει τη συνήθεια του οικοιοθελούς ευνουχισμού και απαγορεύει τη χειροτονία ευνουχισμένων, πλην όσων για ιατρικούς λόγους ή λόγω βασανιστηρίων εξετμήθησαν.
Κανών Β’: Απαγορεύει τη χειροτονία ως κληρικών στα νέα μέλη (νεόφυτοι) της εκκλησίας.
Κανών Γ’: Καταδικάζει την συνήθεια των κληρικών όλων των βαθμών να συζούν με νεαρές γυναίκες τις οποίες δεν είχαν παντρευτεί (συνείσακτοι).
Κανών Δ’ – Ε’: Εισάγεται το «μητροπολιτικό σύστημα», το οποίο ίσχυε στην οργάνωση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, και καθορίζουν την αρμοδιότητα της επαρχιακής συνόδου στη χειροτονία των επισκόπων.
Κανών ΣΤ’: Αναγνωρίζει κατ’ εξαίρεση το αρχαίο έθος της συγκεντρωτικής δικαιοδοσίας του επισκόπου της Αλεξάνδρειας στις εκκλησίες της Αιγύπτου, Λιβύης και Πεντάπολης —όπως συνέβαινε και με την εκκλησία της Ρώμης—, ενώ εξαιρεί τη Ρώμη και την Αντιόχεια από το γενικό μέτρο του μητροπολιτικού συστήματος.
Κανών Ζ’: Ορίζεται ότι ο επίσκοπος Αιλίας (δηλ. Ιερουσαλήμ) να είναι ο επόμενος στη σειρά απόδοση τιμών.
Κανών Η’: Ορίζει τον τρόπο επιστροφής στην εκκλησία της Αιγύπτου των λεγόμενων «Καθαρών» (Μελιτιανό σχίσμα).
Κανών Θ’: Αναφέρεται στην συνήθη περίπτωση χειροτονίας πρεσβυτέρων των οποίων δεν εξετάστηκαν τα προσόντα ή οι οποίοι δεν παραμένουν άμεμπτοι.
Κανών Ι’: Καταδικάζει τη χειροτονία πεπτωκότων.
Κανών ΙΑ’ – ΙΒ’: Καθορίζεται η μετάνοια των πεπτωκότων, με αυστηρότερα κριτήρια.
Κανών ΙΓ’: Δέχεται ότι είναι δυνατόν να παρασχεθεί Θεία Ευχαριστία επί της επιθανατίου κλίνης.
Κανών ΙΔ’: Ορίζεται η μετάνοια των πεπτωκότων κατηχουμένων.
Κανών ΙΕ’ – ΙΣΤ’: Καταδικάζεται η επιδίωξη κληρικών για μετάθεση σε άλλες εκκλησίες.
Κανών ΙΖ’: Καταδικάζει την πλεονεξία και αισχροκέρδεια των κληρικών που προέρχεται από τον έντοκο δανεισμό.
Κανών ΙΗ’: Απαγορεύει στους διακόνους να μεταδίδουν και να αγγίζουν τη Θεία Ευχαριστία πριν από τους πρεσβυτέρους, και δεν επιτρέπεται το να κάθονται μεταξύ των πρεσβυτέρων.
Κανών Κ’: Απαγορεύει τη γονυκλισία στη Θεία Λειτουργία της Κυριακής και την ημέρα της Πεντηκοστής.
Επισπρόσθετα καθορίστηκε η κοινή ημέρα εορτασμού του Πάσχα.
Τα συμπεράσματα τις συνόδου υπογράφηκαν από περισσότερους από 318 και ο αριθμός αυτός επικράτησε για συμβολικούς λόγους. Οι επίσκοποι που ήταν παρόντες στη σύνοδο συνοδεύονταν από κατώτερους κληρικούς των οποίων ο συνολικός αριθμός ανερχόταν στο τριπλάσιο ή τετραπλάσιο των επισκόπων.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. β’.
Ἀγγελικαὶ Δυνάμεις ἐπὶ τὸ μνῆμά σου, καὶ οἱ φυλάσσοντες ἀπενεκρώθησαν, καὶ ἵστατο Μαρία, ἐν τῷ τάφῳ ζητοῦσα τὸ ἄχραντόν σου σῶμα· ἐσκύλευσας τὸν ᾍδην, μὴ πειρασθεὶς ὑπ’ αὐτοῦ, ὑπήντησας τῇ Παρθένῳ, δωρούμενος τὴν ζωήν. Ὁ ἀναστὰς ἐκ τῶν νεκρῶν, Κύριε δόξα σοι.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. δ’.
Ὑπερδοξασμένος εἶ Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ φωστῆρας ἐπὶ γῆς, τοὺς Πατέρας ἡμῶν θεμελιώσας, καὶ δι’ αὐτῶν, πρὸς τὴν ἀληθινὴν πίστιν πάντας ἡμᾶς ὁδηγήσας, Πολυεύσπλαγχνε δόξα σοι.
Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ’.
Τῶν Ἀποστόλων τὸ κήρυγμα, καὶ τῶν Πατέρων τὰ δόγματα, τῇ Ἐκκλησίᾳ μίαν τὴν πίστιν ἐσφράγισαν· ἣ καὶ χιτῶνα φοροῦσα τῆς ἀληθείας, τὸν ὑφαντὸν ἐκ τῆς ἄνω θεολογίας, ὀρθοτομεῖ καὶ δοξάζει, τῆς εὐσεβείας τὸ μέγα μυστήριον.
Μεγαλυνάριον
Ὡς Υἱὸν καὶ Λόγον σε τοῦ Θεοῦ, Σύνοδος ἡ Πρώτη, ὁμοούσιον τῷ Πατρί, ὀρθῶς σε κηρύττει, τὸν δι’ ἡμᾶς παθόντα, καὶ λύει τοῦ Ἀρείου, Σῶτερ τὸ φρύαγμα.
ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ
(Cyril of Alexandria, PG 68-77).
The christology of St. Cyril of Alexandria according to his textes
which can be found in the minutes of the Third Ecumenical Council
Ο Άγιος Κύριλλος Πατριάρχης Αλεξανδρείας
Святитель Кирилл, Архиепископ Александрийский.
Фреска Конец XIII века.
монастыря Протат на Святой Горе Афон.
Иконописец Мануил Панселин.
Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας.
Τοιχογραφία (Fresco) τού τέλους τού 13ου αιώνα μ.Χ.
στό Πρωτάτο. Καρυές. Άγιον Όρος
έργο τού αγιογράφου Μανουήλ Πανσέληνου
Свт. Кирилл. Феофан Критский и Симеон. Фреска церкви свт. Николая. Монастырь Ставроникита. Афон. 1546 год.
Άγιος Κύριλλος.Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1546 μ.Χ.
από τον Θεοφάνη τον Κρήτα και τον Συμεών
στο Παρεκκλήσιο τού Αγίου Νικολάου τής Ιεράς Μονής Σταυρονικήτα. Αγίου Όρους
Cyril of Alexandria. Kariye Camii, Müzesi or Chora Church, Istanbul
Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας στην Μονή ής Χώρας, γνωστή σήμερα ως Καριγιέ Τζαμί (τουρκ. Kariye Camii ή Kariye Müzesi), πού υπήρξε ελληνικό χριστιανικό Μοναστήρι στην Κωνσταντινούπολη
Святитель Кирилл, Архиепископ Александрийский.
Византийская фреска. Кастория, Греция.
Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας.
Τοιχογραφία (Fresco) στήν Καστοριά
Святитель Кирилл, Архиепископ Александрийский.
Фреска XVI век
монастыря Святого Неофита близ города Пафос, Кипр.
Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας.
Τοιχογραφία (Fresco) τού 16ου αιώνα μ.Χ.
στην Ιερά Μονή Νεοφύτου τού Εγκλείστου
Πάφος. Κύπρος
St. Cyril of Alexandria
Fresco at Râşca Monastery (Romania)
Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας. Τοιχογραφία (Fresco)
στην Ιερά Μονή Ράσκα Σουτσεάβα Ρουμανία
Святитель Кирилл, Архиепископ Александрийский.
Фреска 1477 год.
церкви Святых Константина и Елены в Охриде
Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας.
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1477 μ.Χ.
στόν Ιερό Ναό Αγίων Κωνσταντίνου καί Ελένης
στήν Οχρίδα (Αχρίδα). Κράτος Σκοπίων
Свт. Кирилл. Фреска. Сербия (Студеница). 1209 г.
Άγιος Κύριλλος. Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1209 μ.Χ.
στην Ιερά Μονή Στουντένιτσας. Σερβία
Святитель Кирилл, Архиепископ Александрийский.
Фреска XIII век.
церкви Святой Троицы в монастыре Сопочаны, Сербия.
Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας.
Τοιχογραφία (Fresco) τού 13ου αιώνα μ.Χ.
στόν Ιερό Ναό Αγίας Τριάδος
τής Ιεράς Μονής Σοποτσάνι. Σερβία
Ο Άγιος Κύριλλος έζησε επί βασιλείας Θεοδοσίου του Μικρού και γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια το 370 μ.Χ. από εύπορους γονείς της ελληνικής κοινωνίας της πόλεως. Ανεψιός του αρχιεπισκόπου Αλεξανδρείας Θεοφίλου ο Κύριλλος, έλαβε μεγάλη θεολογική μόρφωση, ώστε έγινε κατόπιν διάδοχος του θείου του, στον αρχιεπισκοπικό θρόνο Αλεξανδρείας.
Святитель Кирилл, Архиепископ Александрийский.
Икона. Кипр.
Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας.
Εικόνα. Κύπρος
St Cyril of Alexandria. 1654. Emmanuel Tzanes (Buniales). The Antivouniotissa museum, Corfu, Greece.
Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας. Εικόνα τού έτους 1654 μ.Χ. από τόν αγιογράφο Ιερέα Εμμανουήλ Τζάνες τον επιλεγόμενο και Μπουνιαλής, πού ευρίσκεται στο
Βυζαντινό Μουσείο Αντιβουνιώτισσας πού στεγάζεται στον Ι.Ν. Κυράς Αντιβουνιώτισσας στην πόλη της Κέρκυρας.
Όταν έγινε η Γ’ Οικουμενική Σύνοδος το 431 μ.Χ. στην Έφεσο, ο Κύριλλος υπήρξε πρόεδρος αυτής και συνετέλεσε να γκρεμιστούν οι κακοδοξίες του δυσεβούς Νεστορίου, για το πρόσωπο της υπεραγιάς Δεσποίνης ημών Θεοτόκου.
Με πολλά πνευματικά κατορθώματα στο ενεργητικό του, ο Κύριλλος παρέδωσε ειρηνικά το πνεύμα του στον Κύριο την 27η Ιουνίου του 444 μ.Χ., αφού πατριάρχευσε για 32 περίπου χρόνια. Δικαίως ο Άγιος Αναστάσιος ο Σιναΐτης τον προσονόμασε «σφραγίδα των Πατέρων».
Η Εκκλησία θέλησε να αδελφώσει την μνήμη των δύο Μεγάλων Πατέρων αυτής και Αρχιεπισκόπων Αλεξανδρείας, του Μεγάλου Αθανασίου, πρωταγωνιστή κατά του Αρειανισμού, και του Αγίου Κυρίλλου, πρωταγωνιστή κατά του Νεστοριανισμού και όρισε το συνεορτασμό τους στις 18 Ιανουαρίου.
Η Σύναξη των Αγίων Αθανασίου και Κυρίλλου ετελείτο στη Μεγάλη Εκκλησία.
Να σημειώσουμε τέλος, ότι ο Άγιος Κύριλλος, εορτάζεται και στις 9 Ιουνίου.
Преподобные Антоний Великий. Миниатюра Минология Василия II. Константинополь. 985
г. Ватиканская библиотека. Рим.
Άγιοι Αθανάσιος καί Κύριλλος .
Μικρογραφία (Μινιατούρα) στό Μηνολόγιο τοῦ Βασίλειος Β ‘. 985 μ.Χ. Κωνσταντινούπολη.
Τώρα εὑρίσκεται στήν Βιβλιοθήκη τοῦ Βατικανοῦ. Ρώμη
Святитель Афанасий Великий, Александрийский, патриарх;
Византия; XI в.; памятник: Императорский менологий cod. Walters 521 на январь; местонахождение: США. Балтимор. WAM (Walters Art Museum)
Ο Άγιος Αθανάσιος Πατριάρχης Αλεξανδρείας
Αυτοκρατορικό Μηνολόγιο ( μηνός Ιανουαρίου) τού 11ου αιώνα μ.Χ.
το οποίο είναι μια βυζαντινή συλλογή βιογραφιών αγίων.
Imperial Cod. Walters 521 WAM (Μουσείο Τέχνης Walters) ΗΠΑ. Βαλτιμόρη.
Святитель Кирилл, Александрийский, патриарх;
Византия; XI в.; памятник: Императорский менологий cod. Walters 521 на январь; местонахождение: США. Балтимор. WAM (Walters Art Museum)
Ο Άγιος Κύριλλος Πατριάρχης Αλεξανδρείας
Αυτοκρατορικό Μηνολόγιο ( μηνός Ιανουαρίου) τού 11ου αιώνα μ.Χ.
το οποίο είναι μια βυζαντινή συλλογή βιογραφιών αγίων.
Imperial Cod. Walters 521 WAM (Μουσείο Τέχνης Walters) ΗΠΑ. Βαλτιμόρη.
Афанасий и Кирилл патриархи Александрийские, свт.,
Маркиан Кирский, прп. (18 января)
Менологий 18-21 января; Византия. Греция; XIV в.; памятник: Византийский менологий (Byzantine illumination Menologion); 10 x 13 см.; местонахождение: Англия. Оксфорд. Бодлеанская Библиотека (Bodleian Library)
Οι Άγιοι Αθανάσιος καί Κύριλλος Πατριάρχες Αλεξανδρείας
καί Όσιος Μαρκιανός τού Κύρρου
Βυζαντινό Μηνολογία (18-21 Ιανουαρίου) τού 14ου αιώνα μ.Χ. Τώρα ευρίσκεται στην Βιβλιοθήκη Bodleian. Οξφόρδη. Αγγλία
Όταν έγινε η Γ’ Οικουμενική Σύνοδος το 431 μ.Χ. στην Έφεσο, ο Κύριλλος υπήρξε πρόεδρος αυτής και συνετέλεσε να γκρεμιστούν οι κακοδοξίες του δυσεβούς Νεστορίου, για το πρόσωπο της υπεραγιάς Δεσποίνης ημών Θεοτόκου.
Με πολλά πνευματικά κατορθώματα στο ενεργητικό του, ο Κύριλλος παρέδωσε ειρηνικά το πνεύμα του στον Κύριο την 27η Ιουνίου του 444 μ.Χ., αφού πατριάρχευσε για 32 περίπου χρόνια. Δικαίως ο Άγιος Αναστάσιος ο Σιναΐτης τον προσονόμασε «σφραγίδα των Πατέρων».
Ιερά Λείψανα
Απότμημα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Κυρίλλου βρίσκεται στη Μονή Μεγ. Σπηλαίου Καλαβρύτων.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ὡς κῦρος οὐράνιον θεολογία ἡ σή, βραβεύει ἐν πνεύματι τῇ ἐκκλησίᾳ Χριστοῦ τὴν χάριν τὴν ἔνθεον· σὺ γὰρ καθυπογράψας τῆς Τριάδος τὴν δόξαν, μύστης τῆς Θεοτόκου καὶ ὑπέρμαχος ὤφθης, παρ’ ἧς λαμπρῶς ἐδοξάσθης, ἱεράρχα Κύριλλε.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ.δ’.
Ὀρθοδοξίας ὁδηγέ, εὐσεβείας Διδάσκαλε καὶ σεμνότητος, τῆς Οἰκουμένης ὁ φωστήρ, τῶν Μοναζόντων θεόπνευστον ἐγκαλλώπισμα, Κύριλλε σοφέ, ταῖς διδαχαῖς σου πάντας ἐφώτισας, λύρα τοῦ Πνεύματος. Πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Κοντάκιον
Ἦχος πλ. β’. Τὴν ὑπέρ ἡμῶν.
Ἄβυσσον ἡμῖν, δογμάτων θεολογίας, ἔβλυσας σαφῶς, ἐκ τῶν πηγῶν τοῦ Σωτῆρος, τὰς αἰρέσεις κατακλύζουσαν μακάριε, καὶ τὸ ποίμνιον ἀλώβητον, τρικυμίαις διασώζουσαν, τῶν περάτων καὶ γὰρ Ὅσιε, ὑπάρχεις καθηγητής, ὡς τὰ θεῖα σαφῶν.
